նակետային ստորաբաժանումը։ Ադրբեջանական պաշտոնական քարոզչությունը փորձում է հայերին մեղադրել Խոջալուի խաղաղ բնակչության կոտորածի մեջ, սակայն անգամ ԱՀ նախագահ Ա. Մութափբուքը 1992-ի մարտին խոստովանելէ, թե «միջանցքը, որով մարդիկ կաաղ էին հեռանալ, հայերը, այնորամենայնիվ, թողել էին», իսկ «Աղդամի մոտ այդ ժամանակ բավարար ուժեր «Արաբո» ջոկատի մարտիկները Խոջալուի ազատագրումից առաջկային մարդկանց օգնության հասնելու համար»։
Խոջալուի այն բնակիչները, ովքեր այս կամ այն պատճառով չէին հեռացել գյուղից, իրենց ցանկությամբ, առանց որևէ նախապայմանի հանձնվել են հայկական կողմին։
Գէկ. Մերիք-ՇահմազաՀյան Լ, ԱդղեջաԱի ռազմակաԱ հաԱցագէԱծություճնեղ Լեռճայիմ Ղարաբաղի ՀաՏոսպետտթյամ խաղաղ բմակչությամ դեմ, Ե., 1998։ Հասրությամ Մ., ՂարաբրացաԱ պատերազմ, Ե., 2001։ >1աո6թսօ/ա տշ(։շօրօՅհօս ոտբտոսշս 1989 րօցռ, Իմ., 1989 /\6ւօտա Ր., Իմքյա><.-աօճէրօՅօբ>ա յ\., \օց%<օյսաշօ6 ցշ/ւօ. ՕշօՑա ոօոա, Տ., 2003.
Լ. Մեփք-ՇահԱազաղաՕ
«ԽՈՍՐՌՎ ԱՂԱ». կամավորական ջոկատ։ Կազմավորվել է 1988-ին, Արարատի շրջանի Արարատ գյուղում՝ Վ. Սառթյանի նախաձեռնությամբ և կոչվել 20-րդ դ. սկգբի հայդուկ, համագյուղացի Խոսավ աղայի անունով։ 1992-ին ջոկատի մի խմբի հիմրի վրա կազմավորվել է մոտոհրաձգային գումարտակ։ 1994-ին ջոկատի առանձին ազատամարտիկներ ծառայության են անցել Արարատի .սղում։ 1989-94-ին ջոկատը կամ նրա առանձին խմբեր ու ազատամարտիկներ մասնակցել են ՀՀ Արարատի քՔյարքի (Տիգոսնաշեն), Երասխ), Եոեգնաձորի (Բարձոսնի) և ԼՂՀ Ասկերանի, Շահումյանի, Մարտակերտի (Մաղաղիս. Թալիշ), Ֆիգուլիի (Հորադիզ) շրջանների և Շուշիի ինքնապաշտպանական հ ազատագրական մարտերին։
Ջոկատից ՀՀ «Մարտական ծառայության համար» մեդալով պարգևատրվել է 1, ԼՂՀ «Արիության համար» մեդալով՝ 1 ազատամարտիկ։ Մարտական տարբեր գործողությունների ժամանակ հրամանատարներ են եղել Վ. Մարգսյանը, Դ. Խաչատրյանը, Վ. Մարգարյանը, Հ. Խաչատրյանը։
Վ. Մաբգայան, Հ. Խաչատղան
«ԽՈՐ ՎԻՐԱՊ», կամավորական ջոկատ։ Կազմավորվել է 1988-ին, Արարատի շրջանում (այժմ՝ ՀՀ Արարատի մարզում)։ 1992-ին ջոկատը ներառվել է շրջանում կազմավորված մոտոհրաձգային գումարտակի մեջ։ 1989-94-ին ջոկատը կամ նրա առանձին խմբեր ու ազատամարտիկներ մասնակցել են ՀՀ Արարատի քէյրասխ, «Ջանդամ դարասի» կիրճ, Քյարքի (Տիգոսնաշեն), Երասխի բարձունքներ), Եղեգնաձորի (Խաչիկ, Քելբաջարին հարող սահմաններ) և ԼՂՀ Ասկերանի (Փառուխ, Փրջամալ, Աղբուլաղ, Դահրավ), Մարտակերտի շրջանների ինքնապաշտպանական և ազատագրական մարտերին։ Ջոկատից զոհվել է 2 ազատամարտիկ։ Հրամանատար՝ Մ. Հարությունյան։ ԽՕՐԽՈՌՈՒՆԻ Վահրամ Վահրեսի (2.9. 1951, Երևան - 10.12.1998, Երևան), ՀՀ ներքին զորքերի գնդապետ (1994)։ Ավարտել է ԽՍՀՄ ՆԳՆ Գուկիի մխիցիայի բարձրագույն աղոտը (1978) և ՌԴ ՆԳՆ ակադեմիան (1993)։
1973- 78-ին ծառայել է ԽՍՀՄ ԶՌՒ ՆԳ զորախմբում։ 1978-94-ին ղեկավար պաշտոններ է վարել ՀՀ ՆԳՆ համակարգում. 1993-94-ին եղել է ԼՂՀ ներքին գործերի նախարարի տեղակալ, 1994-97-ին՝ ՀՀ ՊՆ ռազմական ոստիկանության վարչության պետ, 1997-ից՝ ՀՀ պաշտպանության նախարարի տեղակալ։
Խ. գործուն մասնակցություն է ունեցել կամավորական ջոկատների կազմավորման, բանակաշինության, ՀՀ ԶՌՒ սպառազինության աշխատանքներին։
ԽՈՐՀՐԴԱՅԻՆ ՌՈՒՍԱՍՏԱՆԸ ԵՎ ԼԵՌՆԱՅԻՆ ՂԱՐԱԲԱՂԸ ԱՆԴՐԿՈՎԿԱՍԻ ԽՈՐՀՐԴԱՅՆԱՑՄԱՆ ՇՐՋԱՆՈՒՄ.
Խորհրդային Ռուսաստանի զինված ուժերը 1920-ի ամռանը երկրամասի խորհրդայնացման շրջանում օկուպացրել են ԼՂ-ն և չեն ճանաչել այն որպես Խորհրդային Ադրբեջանի մաս։ ՌԽՖՍՀ-ի և ՀՀ-ի միջև 1920-ի օգոստոսի 10-ին ստորագրվել է համաձայնագիր, որով ՌԽՖՍՀ-ն պետք է ճանաչի ՀՀ-ն և չմիջամտի նրա ներքին գործերին, դադարեցվեն ռազմական գործողությունները միմյանց դեմ, և խորհրդային
