արնի. Մարտանիի (Կարմիր Շուկա, Խնուշինակ) շրջանների, Բերդաձորի ենթաշրջանի ինքնապաշտպանական և ազատագրական մարտերին։
Տարբեր ռազմական գործողությունների ժամանակ հրամանատարներ են եղել Կ. Ղումաշյանը, Ա. ամենականը, շտաբի պետ՝ Ա. Աղաբաբյանը,Տ. Ստ>-գսյանը,Ռ. Սիմոնյանը, Տ.Հարաթյունարնը։ 1990-92-ին «Մ. Տ.» մարտական գործողությունները ղեկավարել է ռազմական խահուպը։ Գնդից ՀՀ 1-ին աստիճանի «Սրատական խաչ»
շքանշանով պարգևատրվել են Ա. Արմենակյանը, Տ. Սարգսյանը, զոհվել է 32 ազատամարտիկ։ ՄԵԾՇԵՆ. գյուղ ԼՂՀ Մարտակերտի շրջանում՝ շրջկենտրոնից 20 կմ արևմուտք Թարթառ գետի աջ կողմում՝ 750 մ բարձրության վրա։ Տարածքը՝ 3255 հա։ Բնակչությունը՝ 34 (2003)։ Զբաղվում են անասնապահությամբ, երկրագործությամբ, այգեգործությամբ։ Գյուղում և շրջակայքում պահպանվել են միջնադարյան 3 եկեղեցի, վիմագրություններ, խաչքարեր։
1989-ից Մ-ում կազմավորվել է կամավորական ջոկատ, որը ՄաՀտակԽտի պաշտպանական շդանի զորամիավորումների կազմում մասնակցել է ԼՂՀ տարբեր շրջանների ինքնապաշտպանական և ազատագրական մարտերին։ 1992-ի հուլիսի 4-ին գյուղը գրավվել և ավերվել
է։ 1993-ի մայիսին ՊԲ-ի կազմավորումները, էջմիածնի և այլ կամավորական ջոկատներ ազատագրել են Մ.։ 1996-ից գյուղը վերաբնակեցվում և վերակառուցվում է։ Մ-ից զոհվել է 19 ազատամարտիկ։
ՄԵԾՇԵՆ. գյուղ ԼՂՀ Շուշիի շրջանի Բեոլաձորի ենթաշրջանում՝ շրջկենտրոնից 33 կմ հարավ-արևելք։ Հիշատակվում է միջնադարյան հայկական աղբյուրներում և հայտնի է շրջապատում գտնվող եկեղեցիներով ու բերդերով։ Հնագույն շինություններից է միաթռիչք կամուրջը (XIII դ.) Գոփս-Ստերիանակերտ մայրուղու մոտ, իսկ ամենամեծ բերդը գտնվում է Մ-ի հյուսիսում։ 1991-ին գյուղը բռնագադթել է։ Ունեցել է դպրոց, հիվանդանոց, գրադարան։ Բնակչությունը զբաղվել է անասնապահությամբ, մեղվաբուծությամբ, հացահատիկի մշակությամբ։
1994- ից վերաբնակեցվում է։
ՄԵՀՄԱՆԱ, գյուղ ԼՂՀ Մարտակերտի շրջանում՝ շրջկենտրոնից 20 կմ հարավ-արեմուտք Թարթառ գետի աջ կողմում՝ 1200 մ բարձրության վրա։ Տարածքը՝ 229 հա։ Բնակչությունը՝ 41 (2003)։ Զբաղվում են կարտոֆիլի մշակությամբ, անասնապահությամբ։ Ունի ակումբ, բուժկետ։ Գործում է Կուսապատի միջնակարգ դպրոցի § մասնաճյոպը։
Գյուղում և շրջա1 կայքում պահպանվել են պատմական հուշարձաններ (XIII դ.), հին բնակատեղիների մնացորդներ, եկեղեցու ավերակներ (XIII դ.)։
Գյուղի ազատամարտիկները ներառվել են Մատակհտի պաշտպանական շանի ստորաբաժանումների կազմում և մասնակցել ԼՂՀ տարբեր շրջանների ինքնապաշտպանական և ազատագրական մարտերին։ Ղարաբաղյան պատերազմի տարիներին Մ. հիմնովին ավերվել է, 1994-ից վերակառուցվում է։
Մ. Աթաբեկյան
ՄԵԴՎԱ9ԹՐ, գյուղ ԼՂՀ Քաշաթադի շրջանում՝ շրջկենտրոնից 73 կմ հարավ-արևելք Հակարի գետի Մալխալավ վտակի ձախարինյա ձորալանջին։ Բնակչությունը՝ 39 (2003)։ Զբաղվում են անասնապահությամբ և այգեգործությամբ։
