Էջ:Ղարաբաղյան ազատագրական պատերազմ հանրագիտարան (Karabakh Liberation War encyclopedia).djvu/529

Վիքիդարանից՝ ազատ գրադարանից
Այս էջը սրբագրված չէ

Գոյամարտի տարեգրություն» խորագրերի ներքո։ %աբերականում մեծ տեղ է տրվում կրթամշա կայտային կյանքին, օրախնդիր ու օտարալեզու հրատարակությունների թարգմանությունների տպաԱությանը։ Առանձին տեղ է հատկացվում նաև րամանցի և այլ նյութերին։ Խմբագիրներ՝ Մ. Բաղդասարյան, Յու. Բաբսղյան, Հ. Մուսայելթւճ, Վ. Փամբովսչյան, Գ. Քարամյան, Ա. Բարւեղյան (1996-98-ին և 2000-ից)։

Ա. Բաաեղ/աճ

ՇՈՒՇԻԻ ԱԶԱՏԱԳՐՄԱՆ ՀԱՄԱՐ», ԼՂՀ

տխրական պարգե՝ մեդալ։ Սահմանվել է ԼՂՀ ԱԺ 1994-ի մայիսի 7-ի որոշմամբ։ Պարգևատրվում են ՊԲ, ԼՂՀ ազգային անվտանգության պետական վարչության, ՆԳՆ այն զինծառայողները, կամավորական ջոկատների ազատամարտիկները, ովքեր Շուշիի ազատագրման և այդ գործողության ընթացքում մյուս բնակավայրերի ազատագրման անմիջական մասնակիցներն ա. ինչպես նաև Շուշիի ազատագրման կազմակերպիչները և ղեկավարները։

Մեդալը 32 մմ լայնությամբ և 42 մմ երկա-.թյամբ ութանկյուն է՝ պատրաստված հատուկ ձուլվածքից։ Մեդալի երեսին՝ վերևում «Արցախ», ներքևում «Շուշի» մակագրություններն &ճ. կենտրոնում՝ արծվի պատկերը, որի աջ թևի .երևում պատկերված է խաչ։ Մեդալը եփզված է ութանիստ շրջանակով։ Մեդալի դարձերեսին՝ Շուշին ազատագրված է 1992. 9 մայիսի» մազազրությունն է, որից ներքև պատկերված է երեք -ւչ։ Պատկերները և մակագրություններն ուռու-

տփկ են։

Ամրակալի և ուղղանկյան օղակի միջոցով մեդալին միացված է ուղղանկյունաձև շերտաձոփկ. որը պատված է 32 մմ լայնությամբ ԼՂՀ պետական դրոշի երեք գույներով, մետաքսե դարինեսակով զարդարված ժապավենով։ «Շ. ա. հ.» մեդալով պարգևատրվել է 1060 մսալ (2003)։ ՇՈՒՇԻԻ ԱԶԱՏԱԳՐՈՒՄ, ռազմական գործողություն 1992-ի մայիսի 8-9-ին, որի արդյունքում ազատագրվել է Շուշուն՝. Մշակման և իրականացման առումով գրեթե անթեփ, հայ ռազմարվեստի մեջ եզակի ռազմական գործողություն, որով արմատական բեկում է առաջացել Ղարաբաղյան ազատագրական պատերազմում։ Շ.ա. իրակաՁացվել է 4 ուղղություններով՝ միաժամանակյա .-արձակումներով մայիսի լույս 8-ի գիշերը ժամը 2՝-ին, Քիուի ռազմական դիրքերը գրավելուց և մաչին-Շուշի ճանապարհը հսկողության տակ վերցնելուց հետո՝ ՄՄ-21 ռեակտիվ մարտկոցի համազարկով։ Ռազմական գործողությունը ղեկավարել է ԻՊՌՒ հրամանատար Ա. Տեր-Թադևոսյամը (Կոմանդրա)։ Հրամանատարական կետերում էին գեներալ-մայոր Գ. Դալիբալթայամը, Սերժ Ասրգսյանը, Ռ. Գզող/ամը, Զ. Բալայամը, կապը, բուժօգնությունը, հրետանային նախապատրաստությունը, ինժեներական ծառայությունը։ Աշխատանքները համակարգել են համապատասխանաբար Ա. Փափազյամը, Վ. Մաուրթյամը, Լ. Մարտխոսոփ, Ռ. ԱղաջաԱյանը, ինչպես նաև ԼՂՀ իշխանությունների ներկայացուցիչներ Օ. Եսայամը, Գ. Պետասյամը, Ա. Ղուկասյանը, Ռ. Քոչայանը և ուրիշներ։ Շ.ա. պլանը օրհնել և ԻՊՌՒ շտաբի անդամներին հաջողություն է մաղթել Արցախի թեմի առաջնորդ Պարգև արքեպիսկոպոս Մարտխոսյանը։

Շ. ա. օպերատիվ պլանը մշակվել է Ա. ՏերԹսպևոսյանի գլխավորությամբ, ինչին զինվորականները ձեռնամուխ են եղել Խոջալուն ազատագրելուց անմիջապես հետո։ Պլանը կազմվել է մարտ-ապրիլ ամիսներին՝ հետախուզական խմբերի կողմից հակառակորդի ուժերի տեղակայումը, դիրքերն ու քանակական տվյալները ճշգրտելուց հետո։ Հարձակման ճակատային գիծը շուրջ 25 կմ ԷՐ։ Հակառակորդը հայկական կողմին գերազանցում էր կենդանի ուժով և սպառազինությամբ։ Օպերատիվ իրավիճակը վերահսկվում էր, փոփոխությունների մասին անմիջապես տեղեկացվում էին Վ. Սապսյանմ ու Ս. Արագսյանը։ Պլանը կազմվել է գաղտնիության պայմաններում՝ Ա. Տեր-Թսպևոսյանի, Ռ. Գզողյանի, Ս. Սարգսյանի. Լ. Մարտիրոսովի, Ռ. Քոչարյանի, ինչպես նաև հիմնական ուղ-