1984- ի ապՐիլի 23-ին Արգենտինայի Ազգային կոնգրեսը միաձայն ոշոշում է ընդունել Ց. դատարդսՄտելու մասին։
1987- ի հունիսի 18-ին Եվրախորհրդարանը հատուկ բանաձև է ընդունել և դատապաշտել Ց.։
1988- ի նոյեմբերի 22-ին ՀԽՍՀ ԳԽ օրենք է ընդունել «Օսմանյան Թուշքիրսյում հայերի 1915 թ. Ց-յան դատապարտման մասին»։
1990- ի արդշիլի 19-ին Կիոլշոսի Խորհրդարանը հատուկ բանաձև է ընդունել Հայոց Ց. դատապարտելու մասին։
1995- ի արդՓՐԻ 14-ին ՌԴ Պետդուման ընդունել է հայտարաշություն «1915-22 թթ. հայ ժո- ղովոլի Ց-յան դատապարտման մասին»։
1995- ի ապրիլի 21ին ՀՀ ԳԽ արտահերթ նիստում ընդունվել է հայտարարություն, որով Հայաստանն իր հաստատակամությունն է հայտնում հետամուտ լինել Հայոց Ց-յան ճանաչմանն ու դատապարտմանը։
1996- ի ապրիՐԻ 23-ին Կանադայի խորհըրդարանի Ներկայացուցիչների պալատը որոշել է յուրաքանչյուր տարվա ապրիՐԻ 20-27-ը ճանաչել Հայոց ցեղասպանության օր։
1996-ի ապրիՐԻ 25-ին Հունաստանի խոշհըրդաշանը օրենք է ընդունել ԱպրիՐԻ 24-ը Հայերի Ց-յան հիշատակի օր հաստատելու մասին։
1998-ի մարտի 26-ին Բելգիայի Սենատը ոշոշում է ընդունել «Թուրքիայում ապշող հայերի 1915թ. Ց-յան մասին»։
1998-ի ապրիլի 22-ին ԼՂՀ Ազգային ժողովն ընդունել է Հայոց Ց. դատապաշտող ոշոշում։
1998-ի ապրիլի 24-ին Եվոսիրորհոլի Խոշհըրդարանական վեհաժողովը 1915-ի Հայոց Ց-յան հիշատակի կապակցությամբ հրապարակել է հռչակագիր, որտեղ ասվում Է. «Այսօր մենք հիշատակում ենք 20-րդ դաշի առաջին Ց. և խոնարհվում ենք ընդդեմ մարդկության կատարված հանցագործության զոհ հայերի հիշատակի առջև»։
1998-ի դեկտեմբերի 2-ին ՄԱԿ-ի Գլխավոր վեհաժողովի 53-րդ նստաշրջանը միաձայն ընդունել է «Ց-յան կանխարգելման և պատժեիության համաձայնագրի ընդունման 50-ամյակի մասին» Հայաստանի ներկայացրած՝ Ց-յան դատապարտման բանաձևը։
2000-ի մարտի 29-ին Շվեդիայի խորհրդարանը հաստատել է Հայոց Ց-յան ճանաչման և դատապարտման բանաձևը։
2000-ի մայիսի 15-ին Լիբանանի խորհրդարանը ճանաչել է Օսմանյան կայսրությունում
1.5 մլն հայերի Ց.։
2000-ի նոյեմբերի 8-ին Ֆրանսիայի Սենատը ընդունել է օրինագիծ 1915 թ. Հայոց Ց-յան հրապարակավ ճանաչելու մասին։ 2001-ի հունվարի 29-ին Ֆրանսիայի նախագահ ժ. Շիշակը վավերացրել է Սենատի ընդունած որոշումը և այն ընդունվել է որպես օրենք։
2000-ի նոյեմբերի 10-ին Հռոմի պապ Հովհաննես-Պողոս 11-ը ճանաչել է Հայոց Ց.։
2000- ի նոյեմբերի 17-ին Իտախայի խոշհըրդարանի ստորին պալատը Հայոց Ց-յան մասին դատապաշտող ոշոշում է ընդունել։
2001- ի դեկտեմբերի 10-ին ժնևի նահանգային պետական խորհուրդը Հայոց Ց-յան ճանաչման մասին հռչակագիր է ընդունել, իսկ 2003-ի դեկտեմբերի 15-ին Շվեյցաշիայի Ազգային խորհուրդը ճանաչել է Հայոց Ց.։
Հայոց Ց-յան ճանաչման ու դատապարտման գործընթացը շարունակվում Է։
Ց-յան գործողություններ են 1988-ի փետրվարին հայերի զանգվածային սպանությունները, ջարդերն ու բռնաբարությունները, տեղահանությունները Սումգայիթում, 1989-ին՝ Կխովաբադում ու Ադրբեջանի մյուս հայաբնակ վայրերում, ինչպես նաև 1990-ի հունվարին՝ Բաքվում, որ իրականացրին ադրբեջանական ազգայնամոլներն Ադրբեջանական ԽՍՀ պաշտոնական իշխանությունների ն խավապահ մարմինների թողտվությամբ։ Այդ գործողությունները լիովին համապատասխանում են ՄԱԿ-ի 1948-ի Կոնվենցիայի 2-րդ հոդվածի երեք կետերին, ուստի և դրանց ոգեշնչողները, հրահաղներն ու կազմակերպիչները, այդ թվում՝ Ադրբեջանի ժողովրդական ճակատի պարագլուխները, ենթակա են քրեական պատասխանատվության՝ որպես միջազգային հանցագործներ։ Տես նաև Սումգայիթի ցեղասպանության, Բաքրի ջարդեր, Մարաղայի եղեռնագործություն։
Գրկ. Բաաեղյան Լ. Ա., Հայոց ցեղապանության հրապաբակայնաևն դատապաբտման և ճանաչման ժամանակագրություն (1915-2000 թթ.), Ե., 2001։
ՑՈՐ, գյուղ ԼՂՀ Հաղրութի շրջանի Բանայթր գյուղի համայնքի կազմում՝ շրջկենտրոնից 11 կմ հարավ։ Բնակչությունը՝ 32 (2003)։ Զբաղվում են այգեգործությամբ, հացահատիկային բույսերի մշակությամբ, անասնապահությամբ։ Ց-ում և
