– Ոգևորությունը խաբել չգիտե,– գոչեց Ավալյանը համոզմունքով,– ես ոգևորված եմ, կնշանակե, խաբված չեմ։ Ինչո՞ւ ես ունեմ այդ ոգևորությունը և ոչ թե դու, մի ուրիշը, քեզ նման հազարավորները։ Ո՛չ, ո՛չ, հազար անգամ ոչ, զուր են քո դիվային փորձերը։ Ես իմ ուժին հավատում եմ, կնշանակե ուժ եմ։
Նորեն մի դառը ժպիտ աղավաղեց հյուրի խելացի դեմքը։ Նա մոտեցավ երկու լուսամուտներից մեկին, բաց արավ և ասաց․
– Տեսնում ես, գետի մյուս ափի վրա, ծառերի խտության մեջ այն մեծ տունը դեղնագույն պատերով։ Գնանք մի օր այնտեղ, և ես ցույց կտամ քեզ հարյուրավոր թշվառներ, որոնք նույնպես հափշտակված են իրենց կոչումով։ Նրանք ևս գաղափարների գերիներ են քեզ պես։ Մեկն իրեն երևակայում է անուղղելի զորավոր, մյուսը հանճարեղ ճարտարապետ, երրորդը երևելի հռետոր, մի ուրիշը նշանավոր գիտնական կամ գյուտարար։ Յուրաքանչյուրը հափշտակված է իր իդեալով․ փորձիր նրանց հասկացնել իրենց մոլորությունը, քեզ կհամարեն խելագար։ Բայց, արդյոք, չես խղճա այդ թշվառներին։
– Ինչո՞ւ,– պոռաց Ավալյանը, իր վտիտ կրծքի ամբողջ ուժով,– դու ինձ համարում ես խելագա՞ր։ Զգուշացիր, ժխորի զավակ, խելագարը կարող է քեզ իր ճանկերով խեղդել։
–Է՜հ, թող, ի սեր աստծո, այդ ձևերը։ Դու հիստերիկ կին կամ հիվանդ երեխա չես, որ քեզ հետ մեղրալի բերանով խոսեմ, թող իմ անվայելք համեմատությունը վիրավորե քեզ, բայց ես պարտավոր եմ սթափեցնելու համար միջոցների մեջ խտրություն չդնել։ Մարդ, որպես ազգական, խղճում եմ քեզ, դեն ձգիր աչքերիդ քողը և հաշտվիր այն ճշմարտության հետ, թե դու հանճար չես և ոչ տաղանդ, և ոչ նույնիսկ միջակություն, այլ ոչնչություն, կատարյալ ոչնչություն։ Ի՞նչ իրավունքով ես դու տանջում ուրիշներին, որ ոչնչով մեղավոր չեն քո դժբախտության մեջ։ Ահա այս խեղճ կնոջը, որ ամեն օր այդպես լալիս է, ահա այն երեխաներին, կեղտոտ բակում խաղում են շների, կատուների հետ, չունենալով ավելի լավ շրջան։ Նայիր, տես ինչի են նման։ Իմ սիրտն է մորմոքվում նրանց այդ դրության մեջ տեսնելիս։ Կարծես թափառական մուրացիկ գնչուներ լինեն։ Նրանց բզկտված բաճկոնները, պատառոտված կոշիկները, որոնց միջից երևում են նիհար սրունքները, մի–մի բողոք են քո հանցավոր անհոգության դեմ։ Այնինչ դու անսիրտ հայր չես, այլ բարի և շատ բարի։ Մտածիր և ինքդ քեզ հարցրու, արդյոք քո անփութությունը անբարոյականության հավասար չէ՞։ Արդյոք մի տեսակ զազրելի պարազիտ չե՞ս, կպած ժողովրդի մարմնին։ Ես շատ անգամ եմ
