Էջ:Վահան Թոթովենց, Երկեր (Vahan Totovents, Works).djvu/561

Վիքիդարանից՝ ազատ գրադարանից
Այս էջը հաստատված է

գրքի յուրաքանչյուր հանգույցը, անսահման դժնակ է իմանալ նրա խրթին, խրթին ինչպես լույսը, քանդակի իմաստը, որովհետև յուրաքանչյուր տառն այդ մատյանի իմաստ է ինքնիրմով և ընդհանուր կապակցության մեջ ու անսահմանորեն ստեղծիչ։ Այդ մատյանը հղացող գլուխն ինքը նման էր մայր երկրագնդին, առատ և սև մազերով, ինչպես մթին անտառները մայր երկրագնդի, ծանր էր այդ գլուխը, զայրույթով, ատելությամբ, լույսով և սիրով լեցուն. այդ մատյանում թափվեցին հանճարեղ մի կյանքի ողջ արյունը, ժպիտը և նրա մռայլ խոհերի լուսավոր կաթիլները։

Եվ կեսգիշերին փակվում են գիտնականի թարթիչները, ինչպես մշուշն է չոքում լեռնային կապույտ լճակի վրա։

Եվ ուղեղը դադարում է գործելուց։

Եվ երբ ուղեղը դադարում է գործելուց՝ սիրտն է զվարթանում, որովհետև երբ իմացականությունը հոգնում է, սրտում սրինգներ են բարձրանում և սկսում են երգել։ Այդ սրինգները երգում են հիշատակը։

Եվ երբ սիրտը զարթնում է, և սրինգները երգում են՝ բացվում են և սրտի հին ծալքերը։

Ե՛վ բյուրավոր, և՛ բուրավետ են այդ ծալքերը։

Բուրավետ է մինչև անգամ հին մի մորմոք, աղեխարշ և դառնակսկիծ, որ տակավին ծխում է ծալքերից մեկում։

Եվ յուրաքանչյուր ծալքից բարձրանում է մի զեփյուռ և սփռվում է հին, բայց թարմ բույրերով։

Մի ծալքից ահա բարձրացավ վաղեմի գարնանավերջի սղոխը և երգեց դալար դաշտում։

Ուղեղը վերանորոգվում է անվերջ, թափում է դուրս հինը՝ ինչպես անպետք առարկաները սենյակից, բայց սրտի ծալքերը պահում են, անվթարորեն և գորովանքով, բոլոր հին հնչյունները, բոլոր թույրերն ու բոլոր բույրերը։ Զարմանալի է սիրտը, նա քաղցրությամբ և երանությամբ հիշում է մինչև անգամ մահը, որ եկավ հին մի օր, գրկեց իր սիրելուն և տարավ՝ երբեք չվերադարձնելու անգութ պայմանով։

Օրորվում է գիշերը և օրորվում։

Ծփում են սարերը, ծփծփում են ծառերը, պարտեզներում վազում է ծնուցիչ բերկրանքը։