ՀՅՈՒԹԵՐ, պատրաստում են մրգից, հատապտղից և բանջարեղենից։ Հ. դյուրամարս են, պարունակում են թարմ մրգի, հատապտղի և բանջարեղենի բոլոր սննդարար նյութերը։ Ձմռանը և վաղ գարնանն օգտագործվող սնունդը քիչ վիտամիններ է պարունակում, ուստի Հ. հատկապես անհրաժեշտ են։ Պտղամսով Հ-ի (օրինակ, ծիրանի, դեղձի, սալորի) մեջ, բացի այլ օգտակար նյութերից, պահպանվում են նաև բջջանյութը և պեկտինային (դոնդողացնող) նյութերը, որոնք խթանում են աղիքների աշխատանքը։
Խաղողի հյութը հարուստ է հեշտ յուրացվող շաքարով (գլյուկոզ, ֆրուկտոզ), օրգանական թթուներով (խնձորի, գինու և կիտրոնի), հանքային աղերով։ Խաղողի հյութի մեջ պարունակվող վիտամինները քիչ են, հիմնականում կարոտին (A նախավիտամին ) և B, C վիտամիններ։ Խաղողի հյութը շատ բարձր կալորիականությամբ դիետիկ մթերք է։ Խնձորի հյութը հարուստ է շաքարով, պեկտինային նյութերով և հանքային, հատկապես երկաթի աղերով։ Ծիրանի հյութը (պտղամսով) հարուստ է երկաթի և կալիումի աղերով և հատկապես կարոտինով։ Սալորի հյութը պատրաստում են պտղամսով և շաքարով։ Այն պարունակում է շատ պեկտինային նյութեր, ծարավը հագեցնող է, ունի լուծողական հատկություն։ Նարնջի և մանդարինի Հ. հարուստ են վիտամիններով, հատպակես C վիտամինով, ունեն հակալնդախտային հատկություններ։ C վիտամինով շատ հարուստ է պտղամսով պատրաստված սև հաղարջի հյութը։ Փոքր-ինչ պակաս քանակի վիտամին են պարունակում մորու և կոկռոշի Հ.։ Պոմիդորի հյութը պարունակում է բուսական սննդի մեջ եղած համարյա բոլոր վիտամինները։ Պոմիդորի հյութը հարուստ է հատկապես կարոտինով և C վիտամինով, հանքային աղերով, շաքարով և օրգանական թթուներով, ծարավը հագեցնող է, ունի ցածր թթվայնություն, հաճելի թարմացնող հատկություն։ Գազարի հյութը պարունակում է կարոտին, կալցիումի, ֆոսֆորի և երկաթի աղեր, ունի ավելի բարձր կալորիականություն և ավելի դյուրամարս է, քան բանջարեղենի մյուս Հ., անհրաժեշտ է երեխաներին, հղի և կերակրող կանանց։ Ճակնդեղի հյութը հարուստ է շաքարով, հանքային աղերով և ազոտային նյութերով։ Արտադրվում են խառնահյութեր և թանձր Հ., որոնք ունեն բարձր սննդային և համային հատկություններ։ Խառնահյութերը (օրինակ, խնձորի և լոռամրգի, խնձորի և գազարի) բաղկացած են երկու և ավելի տեսակի Հ-ից։ Թանձր Հ. ստանալու համար բնական հյութը (հիմնականում խնձորի) հատուկ սարքում եփելով թանձրացնում են։ Թանձր հյութի մեջ չոր նյութերը 6 անգամ ավելի են, քան բնականում։
Մրգահատապտղային և բանջարեղենի Հ. տան պայմաններում կարելի է պատրաստել հյութամզիչի օգնությամբ։ Տես նաև Պահածոյում:
ՀՅՈՒԹԵՓԻՉ, կազմված է իրար վրա դրված 2 կաթսայից։ Տակի կաթսայի մեջ ջուր են լցնում, իսկ վերևինի մեջ տեղադրում են կափարիչով կոնաձև փլավքամիչ, որի մեջ լցնում են ընտրած, լվացած մրգերը, հատապտուղները (կամ բանջարեղենը) և ավելացնում շաքար։ Հ. կարելի է դնել ցանկացած ջեռուցիչ սարքի վրա։ Ստացված հյութը հոսում է կաթսայի խողովակապտուկին միացված խողովակով։ Հ-ից հոսող հյութը տաք է և այն կարելի է անմիջապես պահածոյել ինչպես մրգերը և բանջարեղենը (տես Պահածոյում):
ՀՈՆ, Հայաստանում տարածված է Տավուշի, Լոռու մարզերի ցածրադիր մասերում, Զանգեզուրի գոտում՝ վայրի և մշակովի (այգիներում)։ Այգու սորտերի պտուղներն ավելի խոշոր են, մսալի և քաղցր, բայց ավելի քիչ բուրավետ, քան վայրի տեսակներինը։ Առավել տարածված սորտերն են. մուգ կարմիր, խոշոր ձվաձև պտուղներով սովորական Հ. և դեղին պտուղներով սպիտակապտուղ Հ.։ Հ. պարունակում է շաքար (8-9 %), օրգանական թթուներ և C վիտամին (55 մգ %): Հ-ից պատրաստում են մուրաբա, կոմպոտ, կիսել, հյութ, օղի, թթվաքաղցր սոուսներ, թանձրուկ, պաստեղ, կարելի է օգտագործել և թարմ։
Հ-ի պաստեղ. հասունացած Հ. լվանալ, լցնել կաթսայի մեջ, եփել 0,5 ժամ, տրորել, անցկացնել մաղով, խյուսը նորից եփել մինչև թանձրանալը (տոմատի մածուկի խտությամբ)։ Ստացված զանգվածը 1 սմ շերտով հավասարաչափ տարածել մեծ սկուտեղի կամ տախտակի վրա (վրան ցելոֆան փռել կամ ալրապատել) և չորացնել արևի տակ։
Չորանալաց հետո կարելի է փաթաթել գլանաձև և պահել։
ՀՐՈՒՇԱԿ, հատով քաղցրահամ խմորեղեն։ Լինում են փխրուն, շերտավոր, բիսքվիթի, եփովի խմորից և թեթև Հ.` բեզե։
ՁԱՎԱՐ, պատրաստում են հացահատիկային բույսերի (ցորեն, գարի, վարսակ, կորեկ, բրինձ, եգիպտացորեն, հնդկացորեն, հաճար) հատիկներից։ Երբեմն որպես Ձ. օգտագործում են նաև բակլազգիների (լոբի, ոսպ, բակլա, ոլոռ, սիսեռ) հատիկները։
Ձ. արժեքավոր սննդանյութ է, լավ է յուրացվում և ունի բարձր կալորիականություն։ Հատկապես անհրաժեշտ է երեխաներին և հիվանդներին։ Ձ. ածխաջրերի (օսլա) և բուսական սպիտակուցների հիմնական աղբյուրներից է, պարունակում է նաև քիչ քանակությամբ վիտամիններ և հանքային աղեր (կալիում, կալցիում, մագնեզիում, ֆոսֆոր, երկաթ)։
Ձ-ից պատրաստում են շիլաներ, խմորագնդիկներ, կոտլետներ, ձիթաբլիթներ, քաղցրակուտապներ, քաղցրաճաշեր, հարիսա, աղանձ, հատիկ և այլ կերակուրներ։ Ձ. օգտագործում են ապուրների մեջ լցնելու, խորիզներ և խավարտներ պատրաստելու համար։
Կորեկաձավար ստանում են կորեկի վերամշակումից։ Հղկած կորեկաձավարը՝ հատուկ մշակած կորեկի ամբողջական միջուկը, բաժանվում է բարձր, առաջին և երկրորդ տեսակի։ Կորեկաձավարը արագ եփվում և հեշտությամբ յուրացվում է։ Օգտագործում են սրսուռ և կպչուն (մածուցիկ) շիլաներ, խճողակներ, թխվածքաճաշեր և այլ կերակուրներ պատրաստելու համար։ Հաճախ կորեկաձավարն ունենում է դառը համ, որը վերանում է լվանալուց հետո (խորհուրդ է տրվում նաև վրան եռման ջուր լցնել)։
Հնդկացորենի Ձ. պատրաստում են հնդկացորենի շոգեհարած կամ չշոգեհարած հատիկներից։ Պարունակում է դյուրամարս սպիտակուցներ, շատ օսլա,
