Էջ:Տնային տնտեսության հանրագիտարան (Household encyclopedia in Armenian).djvu/225

Վիքիդարանից՝ ազատ գրադարանից
Այս էջը հաստատված է

50 %, բանջարեղենի և մրգի մեջ՝ մինչև 90 % ջուր։ Ապուրի, կոմպոտի, կաթի, թեյի, սուրճի և այլ ըմպելիքների մեջ պարունակվող, այսպիսի կոչված, ազատ հեղուկի քանակը պետք է կազմի 1,2 լ՝

Աղյուսակ 2

Տարեց մարդկանց սննդի օրաբաժնում կալորիականության, սպիտակուցների, ճարպերի և ածխաջրերի պարունակության հանձնարարելի չափը

Տարիք Տղամարդիկ Կանայք
Էներգիա
կկալ
Սպիտակուցներ, գ
ընդամենը
այդ թվում կենդանական Ճարպեր
գ
Աշխաջրեր
գ
Էներգիա
կկալ
Սպիտակուցներ, գ
ընդամենը
այդ թվում կենդանական Ճարպեր
գ
Աշխաջրեր
գ
60-74 տարեկան 2300 69 38 75 333 2100 63 35 70 305 - 75 տարեկան և բարձր 2000 60 33 67 290 1900 57 31 63 275

օրաբաժնի ընդհանուր զանգվածի 3 կգ-ի դեպքում։ Օրգանիզմին անհրաժեշտ ջրի քանակը կախված է կլիմայական պայմաններից և ֆիզիկական աշխատանքի ինտենսիվությունից (տես Խմելու ռեժիմ)։ Անբավարար քանակով ջուր խմելը կարող է հանգեցնել ջրազրկման, իսկ չափից ավելի ջուր օգտագործելը՝ սիրտանոթային համակարգի գերբեռնվածքի և հյուծող քրտնարտադրության, որն ուղեկցվում է աղերի և լուծվող վիտամինների կորստով և օրգանիզմի թուլացմամբ։

Սննդի յուրացումը կախված է մթերքի տեսակից և սննդի բազմազանությունից։ Լավ են յուրացվում կենդանական մթերքը, հատկապես սպիտակուցները։ Մսի, ձկան, ձվի և կաթնամթերքի սպիտակուցներն ավելի լավ են յուրացվում, քան հացի, ձավարեղենի, բանջարեղենի և պտուղների սպիտակուցները։ Միօրինակ սնունդը դառնում է տհաճ և լավ չի յուրացվում։ Մսեղեն և ձավարեղեն կերակուրներին բանջարեղեն ավելացնելը այդ մթերքներում պարունակվող սպիտակուցների մարսելիությունը հասցնում է 85-90%-ի։ Արժքավոր սննդանյութերը լավ են յուրացվում մթերքի ճիշտ ջերմամշակման շնորհիվ (տես Կերակրի պատրաստում

Ս-ման ռեժիմի մեջ մտնում են սննդի ընդունման հաճախականությունը, ընդմիջումների տևողությունը, օրաբաժնի կալորիականության բաշխումը։ Ամենանպատակահարմարը չորսանգամյա Ս. է, քանի որ այդ դեպքում ծանրաբեռնվածությունը հավասարաչափ է բաշխվում մարսուղիների վրա և սնունդն առավել լիարժեք է մշակվում մարսողական հյութերով։ Օրվա նույն ժամին սնվելը մշակում է այդ ժամին ստամոքսահյութի առավել ակտիվ արտադրման ռեֆլեքս։ Չորսանգամյա Ս-ման դեպքում օրաբաժնի բաշխումը կատարում են ըստ օրվա կարգուկանոնի և հաստատված սովորության։ Սննդի ամենանպատակահարմար բաշխումը հետևյալն է. նախաճաշին՝ 25 %, 2-րդ նախաճաշին՝ 15 %, ճաշին՝ 35 %, ընթրիքին՝ 25 %: Վերջին անգամ սնունդ պետք է ընդունել քնելուց առնվազն 2 ժամ առաջ։ Գիշերային հերթափոխում աշխատողների ընթրիքը պետք է կազմի օրաբաժնի 30 %-ը, և 1 անգամ պետք է սնվել նաև գիշերային հերթափոխի երկրորդ կեսին։

Մարսողության համար կարևոր է նաև սննդի ջերմաստիճանը պետք է լինի 50-60°C, իսկ սառը կերակրինը՝ 10°C-ից ոչ ցածր։

Տարեց մարդկանց Ս.։ 60-ից բարձր տարիքում նյութափոխանակությունը դանդաղում է, նվազում է առանձին սննդանյութեր յուրացնելու ունակությունը։ Դրա հետ է կապված նաև սննդի կալորիականության, սպիտակուցների, ճարպերի, ածխաջրերի, վիտամինների նկատմամբ պահանջի փոփոխությունը (տես աղյուսակներ 2 և 3)։

Տարեց հասակում խորհուրդ է տրվում զգալիորեն սահմանափակել մսի թունդ արգանակի, սնկի եփուկի, եփահյութերի, տապակած, ապխտած, աղի կերակուրների և մարինադների, զգալի քանակությամբ խոլեստերին

Աղյուսակ 3

Տարեց մարդկանց սննդի օրաբաժնում վիտամինների պարունակության հանձնարարելի չափը

Տարիք Տղամարդիկ Կանայք
B1
մգ
B2
մգ
B6
մգ
B12
մգ
PP
մգ
C
մգ
A
մգ
E
մգ
D
մգ
B1
մգ
B2
մգ
B6
մգ
B12
մգ
PP
մգ
C
մգ
A
մգ
E
մգ
D
մգ
60-74 տարեկան 1,4 1,6 1,6 3 15 58 1000 15 100 1,3 1,5 1,5 3 14 52 1000 12 100
75 տարեկան և բարձր 1,2 1,4 1,4 3 13 50 1000 15 100 1,1 1,3 1,3 3 12 48 1000 12 100

պարունակող մթերքի (ձվի դեղնուց, ձկնկիթ, ուղեղ, լյարդ ևն) և ճարպի որոշ տեսակների (օրինակ, ոչխարի, խոզի) օգտագործումը։ Կենդանական սպիտակուցների և ճարպերի անհրաժեշտ քանակը կարելի է ստանալ կաթնամթերք օգտագործելով։ Հանձնարարվում է օգտագործել ավելի շատ միրգ և բանջարեղեն (առավելապես թարմ)։ Անհրաժեշտ է սահմանափակել կերակրի աղի