Էջ:Տնային տնտեսության հանրագիտարան (Household encyclopedia in Armenian).djvu/347

Վիքիդարանից՝ ազատ գրադարանից
Այս էջը հաստատված է

վերացմանը։ Խորհուրդ չի տրվում անկողնում կարդալը։ Օգտակար են ընդհանուր կամ ոտքերի ոչ տաք լոգանքները։ Խորհուրդ չի տրվում քնելուց անմիջապես առաջ ցնցուղ ընդունել և շփումներ կատարել։

ՕԾԱՆԵԼԻՔ, բուրավետ նյութերի խառնուրդների սպիրտային (կամ սպիրտաջրային) լուծույթներ։ Օ. պատրաստելու համար օգտագործվում են ավելի քան 300 բնական և սինթետիկ բուրավետ նյութեր, որոնք ստացվում են բուսական ու քիմիական հումքից, ինչպես նաև եթերայուղերից և լուծամզուկներից։ Վերջիններս ստացվում են եթերայուղատու բույսերի տարբեր մասերից (օրինակ, վարդի, հասմիկի ծաղիկներից, հիրիկի արմատներից, գինձի սերմերից, ցիտրուսային պտուղներից ևն)։ Օգտագործվում են նաև բուսական (պաչուլի տերևներ, կաղնու մամուռ ևն) և կենդանական (համպար, մուշկ) ծագում ունեցող նյութերից պատրաստված թուրմեր։

Ըստ բույրի Օ-երը բաժանվում են 2 խմբի. ծաղկային՝ մեկ կամ մի քանի ծաղիկների բույրը նմանակող, և ազատ երևակայությամբ ստեղծված Օ-ներ։ Օ-ի կայունությունը որոշվում է բնորոշ բույրի պահպանման տևողությամբ և կախված է գլխավորապես Օ-ի բաղադրությունից։

Օ-ի բույրը երկար է պահպանվում մորթու վրա։

Անհրաժեշտ է ճիշտ օգտվել Օ-ից. ցերեկը և աշխատանքի վայրում պետք է օգտագործել աննշան քանակությամբ Օ., երեկոյան թատրոն, հյուր գնալիս փոքր-ինչ ավելի։

Տղամարդկանց խորհուրդ է տրվում օգտվել մեղմ բույրով Օ-ներից։ Որպեսզի Օ. հագուստի վրա հետքեր չթողնի, այն պետք է ցողել մազերին, թաշկինակին, ձեռնոցներին ևն։ Այրվածքից խուսափելու համար խորհուրդ չի տրվում Օ. քսել երեսին։

Օ. անհրաժեշտ է պահել արևի ճառագայթներից պաշտպանված տեղում։ Երկար ժամանակ պահելիս Օ. կարող է մգանալ և փչանալ։ Ցուրտ տեղում (5 °C-ից ցածր) պահելիս որոշ Օ-ներում կարող է նստվածք առաջանալ, իսկ տաք տեղում (18-20 °C) այն կրկին լուծվում է։

ՕՃԱՌ, Օ-ի արտադրության հիմնական հումքը կենդանական և բուսական ճարպերն են, սինթետիկ ճարպաթթուները, կծու ալկալիները ևն։ Ըստ կիրառության նպատակի տարբերում են լվացքի, ձեռքի և հատուկ (օրինակ, բուժական) Օ-ներ, ըստ թանձրության՝ պինդ, հեղուկ և փոշենման (օճառափոշի)։

Լվացքի Օ. (պինդ, չորացրած) արտադրվում է 70-72 % ճարպաթթուների պարունակությամբ։ Այն պատրաստվում է ձիթաճարպերի (պինդ ճարպ, որն ստացվում է արևածաղկի, բամբակի, սոյայի և այլ ջրածնավորած ձեթերից), սինթետիկ ճարպաթթուների, հեղուկ բուսական ձեթերի, բևեկնախեժի ճարպախառնուրդից։ Օ-ի լուծույթում պարունակվում է ոչ մեծ քանակության ազատ կծու ալկալի, որը քայքայում է բրդե և մետաքսե լվացվող իրերի թելքերը (արհեստական և բնական), ուստի, բրդե և մետաքսե գործվածքները հարկավոր է լվանալ սինթետիկ լվացամիջոցներով: Խորհուրդ չի տրվում լվացքի Օ. օգտագործել ձեռքերը, մարմինը և գլուխը լվանալու համար։

Ձեռքի Օ. (պինդ) արտադրվում է 74-78 % ճարպաթթուների պարունակությամբ բարձր որակի ճարպերից (տավարի և խոզի, կոկոսի յուղ, ձիթաճարպ) և սինթետիկ ճարպաթթուներից՝ բուրավետ նյութերի, ներկանյութերի և այլ հավելանյութերի ներմուծմամբ։ Ձեռքի Օ-ի ջրային լուծույթին հատուկ է ալկալիական ռեակցիան։ Լվացվելու ժամանակ այն ճարպազերծում է և գրգռում զգայուն մաշկը, այդ պատճառով էլ նրա որոշ տեսակներին ավելացնում են ճարպայնացնող տարրեր (լանոլին, ջրաքիսի ճարպ, սնուցող մաշկաքսուք ևն), որոնք մաշկը պաշտպանում են ճարպազերծումից և գրգռումից։

Մանկական Օ-ներին լանոլինից բացի ավելացնում են բորաթթու, որը նույնպես պաշտպանում է մաշկը գրգռումից։ Ձեռքի պինդ Օ-ի տարատեսակներից են բուժիչ և վարակազերծիչ հատկություններով օժտված հատուկ Օ-ները։ Սուլսենի Օ. (պարունակում է ծծմբային սելեն՝ սուլսեն) կիրառում են սեբոռեայի բուժման համար (միայն բժշկի նշանակմամբ)։ Կպրօճառը կիրառվում է զանազան մաշկային հիվանդություններ (սեբոռեա, էկզեմա ևն) բուժելու համար։ Կարբոլաթթու պարունակող Օ. կիրառվում է որպես վարակազերծիչ և հոտազերծիչ լվացամիջոց։

Մազերի խնամքի համար թողարկվում է «Գայանե» օճառը, որի մեջ ավելացվում է հինա։

Ձեռքի հեղուկ Օ. պատրաստելու համար օգտագործվում են արևածաղկի, գինձի և կոկոսի յուղ, կծու կալիում, ջուր, սպիրտ, գլիցերին և բուրավետ նյութեր։

Փոշենման Օ. չորացրած օճառային հիմք է՝ երկածխաթթվական սոդայով (տնտեսական նպատակների, լվացքի համար) և օսլայով (սափրվելու համար)։

ՕՐՎԱ ՌԵԺԻՄ երեխաների և դեռահասների, նպաստում է երեխայի բնականոն զարգացմանը, առողջության ամրապնդմանը, կամքի դաստիարակմանը,