Էջ:Տնային տնտեսության հանրագիտարան (Household encyclopedia in Armenian).djvu/537

Վիքիդարանից՝ ազատ գրադարանից
Այս էջը հաստատված է

հարվածի համար նախատեսված կետ։ Խաղում են պլաստիկից, խցանանյութից կամ կաշվից պատրաստված 6 սմ տրամագծով գնդակով, որը ցանցապատված է առասանով և ներկված վառ գույնի։

Խաղին մասնակցում է 2 թիմ՝ յուրաքանչյուրում 11 խաղացող, որոնք կարող են փոխարինվել առանց սահմանափակման։

Խաղն սկսվում է (նաև վերսկսվում գնդակը դարպասն անցկացնելուց հետո) կենտրոնական շրջանից գնդակին ցանկացած ուղղությամբ հարվածով։ Խաղացողներն իրավունք ունեն գնդակը կանգնեցնել մականով, ոտքով կամ մարմնով, սակայն փոխանցումը կատարվում է միայն մականով։ Գնդակի համար պայքարելիս չի կարելի հակառակորդին հրել, բլոկավորել, պահել ձեռքով, ոտքով, մականով կամ ոտք գցել։ Կոպիտ խաղի համար խախտման տեղից նշանակվում է տուգանային կամ 12 մետրանոց հարված (եթե խախտումը կատարվել է տուգանային հրապարակում)։ Վտանգավոր խաղի, տեխնիկական խախտումների և անկարգապահության համար կանոնների խախտման տեղից նշանակվում է «ազատ հարված» (տուգանային հարվածով խփված գնդակը հաշվում են, իսկ «ազատ հարվածով»՝ ոչ)։ Գնդակը եզրային գծից դուրս գալու դեպքում նշանակվում է եզրային հարված եզրային գծից մեկ մետր հեռավորությունից։ Եթե գնդակը դուրս է հանվում սեփական դարպասային գծից, հակառակորդները ստանում են անկյունային հարվածի իրավունք։ Վերջինիս ժամանակ պաշտպանվող թիմի խաղացողները շարվում են իրենց դարպասային գծի երկայնքով, իսկ հակառակորդները՝ տուգանային հրապարակից դուրս։ Խաղի տևողությունը 90 րոպե է (45 րոպեանոց երկու խաղակես 10 րոպեանոց ընդմիջումով)։

Մականախաղ (խոտի հոկեյ)։ Մրցախաղն անցկացվում է հարթ խոտածածկ ունեցող դաշտում։ Սովորաբար օգտագործվում է ֆուտբոլային խաղադաշտը լրացուցիչ համապատասխան նշագծումներով։ Ստեղծված են նաև սինթետիկ ծածկեր ունեցող դաշտեր։ Խաղադաշտի երկարությունը 81–91 մետր է, լայնությունը՝ 50-55 մ։ Խաղադաշտը լայնությամբ բաժանվում է երկու հավասար մասի և լայնաբաժան այդ գծի վրա, կենտրոնում, գնդակի նախնական խաղարկումների համար նշագծվում է 4,5 մ տրամագիծ ունեցող շրջան։ Յուրաքանչյուր դարպասի առջև նշանագծվում է 14,6 մետր շառավիղ ունեցող կիսաշրջան, որտեղից էլ հենց թույլատրվում է դեպի դարպաս հարված կատարելը։ Դաշտի յուրաքանչյուր կեսը ևս բաժանվում է երկու մասի։ Դարպասի լայնությունը 3,66 մ է, բարձրությունը՝ 2,14 մ։ Խաղարկվող գնդակի տրամագիծը 71-74 մմ է, զանգվածը՝ 156-163 գ։ Գնդակը պատրաստվում է կաուչուկի ու խցանանյութի խառնուրդից և դաշտում լավ երևալու համար ներկվում սպիտակ գույնով։

Մականը, որ մեկ մետրից ոչ ավելի երկարություն ունեցող ցուպ է, ունի իր բռնակը և կեռացված ծայրամասը։ Մականի լայնությունը բոլոր հատվածներում չպետք է լինի հինգ սանտիմետրից ավելի։ Գնդակին հարվածել կամ կասեցնել թույլատրվում է միայն մականակեռի ձախ հարթությունով։

Մրցախաղի տևողությունը 60 ր է (30 րոպեանոց երկու խաղակես 10 րոպեանոց ընդմիջումով)։

Խաղի նպատակը դաշտի երկայնքով և լայնքով գնդակի հեռահար փոխանցումներով մրցակցի դարպասի գրավումն է։

Խաղին մասնակցում է երկու թիմ՝ յուրաքանչյուրում 11 խաղացող։ Թույլատրվում է կատարել փոփոխություններ՝ ներգրավելով պահեստային խաղացողներին։ Միջազգային պաշտոնական խաղերում թույլատրվում է կատարել երկու փոփոխություն, Հայաստանի Հանրապետության առաջնություններում՝ հինգ։ Խաղը վարում են երկու մրցավարներ։ Խաղի կանոնների խախտման դեպքում նշանակվում են անկյունային, տուգանային-անկյունային հարվածներ, 6,4 մետրանոց տուգանային նետում։ Հայաստանում մականախաղով սկսել են զբաղվել 1969-ից։ Հայաստանի Հանրապետության տղամարդկանց և կանանց թիմերը մասնակցել են ԽՍՀՄ բարձրագույն խմբի առաջնություններին և գրավել մրցանակային տեղեր։ Առաջատար դիրքերում են Հրազդանի, Երևանի և Գյումրու թիմերը։

Դեռևս հնագույն ժամանակներում հայերը ունեցել են իրենց ազգային-ժողովրդական այս խաղը։ Թիմային այս մրցախաղը, որ տարածված է եղել Հայաստանի բոլոր գավառներում և անցկացվել է հեծյալ ու հետիոտն ձևերով, ունեցել է իր տարբերակները համապատասխան անվանումներով՝ «հեծյալ մականախաղ», «բռնուկ հոլ», «ճըզհոլ», «թըքհոլ» և «կուրտուն հոլ»։

ՁԱՅՆԱԴԱՐԱՆ տնային (գրամոֆոնային և մագնիտոֆոնային ձայնագրությունների հավաքածու), կազմվում է ընտանիքի անդամների երաժշտական հետաքրքրություններին համապատասխան, նպաստում է մտահորիզոնի ընդարձակմանը և գեղագիտական դաստիարակությանը, օգնում ընտանեկան ժամանցի կազմակերպմանը։

Ձ. կազմելիս նպատակահարմար է ծանոթանալ թողարկված և խանութներում եղած ձայնագրությունների համահավաք ցուցակներին։

Ձ. իր բնույթով կարող է լինել համընդհանուր կամ մասնագիտացված (սիմֆոնիկ, գործիքային երաժշտության, օպերաների, ռոմանսների, ժողովրդական երգերի, թատերական ներկայացումների, որևէ գրողի, կոմպոզիտորի ստեղծագործությունների, սիրելի դերասանի կատարումների ձայնագրություններ)։

Ձ-ի անբաժան մասն է ձայնագրությունների քարտացուցակը, որը դյուրացնում է դրանց համակարգումը, օգնում արագ գտնել անհրաժեշտ ձայնագրությունը և խուսափել դրա կրկնակը ձեռք բերելուց։ Քարտացուցակը բաղկացած է յուրաքանչյուր ձայնագրությունը բնութագրող քարտերից, որոնցում նշվում է ձայնագրության հերթական համարը (ըստ քարտացուցակի), տիպը (սովորական 78՝ պտ/րոպ, տևանվագ՝ 33 պտ/րոպ կամ 45 պտ/րոպ), սկավառակի տրամագիծը (175, 250 կամ 300 մմ), ձայնագրության տեսակը (միահունչ կամ ծավալահունչ), թողարկման տարեթիվը և վայրը, ձայնագրված ստեղծագործությունների անվանումները և հերթականությունը, հեղինակները և կատարողները։ Քարտացուցակում քարտերը համակարգում են ըստ Ձ-ի բաժինների։

Սկավառակները պահում են պոլիէթիլենե, ցելոֆանե կամ թղթե միջադիրներով ծրարներում, որոնք տեղավորում են հատուկ այդ նպատակի համար թողարկվող ալբոմներում կամ ստվարաթղթե տուփերում։ Ալբոմի յուրաքանչյուր գրպանիկում պետք է դնել միայն մեկ սկավառակ։ Ծրարի վրա նշվում է ձայնասկավառակի հերթական համարը և նրանում եղած ձայնագրությունների ցուցակը։ Տուփի (կամ ալբոմի) կողքին