Էջ:Տնային տնտեսության հանրագիտարան (Household encyclopedia in Armenian).djvu/556

Վիքիդարանից՝ ազատ գրադարանից
Այս էջը հաստատված է

Հողի մշակման տարբեր տիպի գործիքներ (նկ. 2)։ Այգում և բանջարանոցում հողի կրկնափորի, արմատապտուղները հանելու և հողային այլ աշխատանքների համար գործածում են 210 մմ լայնության շեղբով համապիտանի այգու բահեր։ Թողարկում են նաև ձվաձև, եռանկյունաձև շեղբով, ինչպես նաև շեղբի հոդակապավոր ամրացումով (որի շնորհիվ բահը կարելի է վերածել մարկեղի կամ թակուջակի) բահեր։ Բեռնման-բեռնաթափման աշխատանքների և թեթև հողերի կրկնափորի համար գործածում են նաև այգեբանջարանոցային եղաններ։ Սյուների և ցանկապատերի, տնկիների համար փոսեր փորելու, ինչպես նաև ծառերի ու թփերի արմատային շերտի լրացուցիչ սնուցման համար կիրառվում են փոխովի աշխատանքային մարմիններով այգու հորատներ, որոնցով կարելի է փորել 80, 140, 200 և 250 մմ տրամագծով փոսեր։

Կրկնափորից հետո հողի փխրեցումը և հարբեցումը, մոլախոտերի և բուսամնացորդների սանրահերկը և փոցխումը կատարվում են մետաղե փոցխերով։ Լինում են 8-16 ատամնավոր (ատամի երկարությունը՝ 70-85 մմ) փոցխեր։

Հողը փխրեցնելու, բուկլիցի, ակոսներ բացելու, մոլախոտերը քաղհանելու համար հարմար են փոխովի աշխատանքային մարմիններով (բուկլցիչ և փխրիչ թաթեր) փխրիչ-բուկլցիչները։ Մի քանի փխրիչներ, բացի հիմնական բռնակներից, ունեն լրացուցիչ մետաղաձող և հենման անիվ։ Այդպիսի կառուցվածքի շնորհիվ կարելի է աշխատել երկու հոգով և յուրաքանչյուրի ֆիզիկական բեռնվածությունը թեթևացնել կիսով չափ։ Կիրառվում են նաև երեք կամ հինգ կեռանման փխրեցնող ատամներով սովորական փխրիչներ։ Հողի բարակ կեղևը հարմար է փխրեցնել աստղաձև սկավառակներով փոխովի աշխատանքային մարմնով ռոտացիոն փխրիչներով։

Մարգերի և միջշարքերի մոլախոտերը քաղհանում են հողուրագով, որը կոթի վրա հագցրած 1-3 մմ հաստության, 25-35 մմ լայնության հատվածաձև, ուղղանկյունաձև կամ հանգուցաձև ամրացված ժապավենի տեսքով բարակ կտրող պողպատի շեղբ է։

Մարկեղները (քաղհանիչներ), ըստ կառուցվածքի և աշխատանքային մարմնի ձևի, ստորաբաժանվում են 3 տեսակի՝ բուկլցիչ, քաղհանիչ և համապիտանի։ Կան զուգակցված մարկեղներ. օրինակ, մարկեղ-թակուջակ, մարկեղ-երկեղջյուր, մարկեղ-փխրիչ։ Մարկեղի աշխատանքային մասի լայնությունը 200-300 մմ է, հաստությունը՝ մինչև 3,5 մմ։

Այգու բահի երկարությունը (կոթի հետ) պետք է լինի 900-1300 մմ, կոթի տրամագիծը՝ մինչև 40 մմ։ Փոցխերի, հողուրագների և փխրիչների կոթերն ունենում են համապատասխանաբար 1300-1600 մմ և 30-35 մմ, մարկեղները՝ 1100-1400 մմ և 30-38 մմ երկարություն և տրամագիծ։ Կոթի չափսերով և մակերևույթի մշակման որակով է պայմանավորված հողի մշակման գործիքով աշխատելու հարմարավետությունը։ Կոթերը պատրաստվում են սաղարթավոր կամ ասեղնատերև ծառերի (կեչու, հացենու, թղկիի, սոճիի, եղևնու և այլն) փայտից։ Ստեղծվել են համակցված հողի մշակման գործիքներ համապիտանի փոխովի կոթերով։

Սերմի ցանքի, տնկիների, սածիլների տնկման և այգեբանջարանոցային հողամասերում բույսերի խնամքի համար