վրա, հետո ձեռքի շարժումով մը հորիզոնին չորս կողմը ցուցնելով կըսե.
- Ո՛չ մեկ հայու զյուղ, ո՛չ մեկ հայու խրճիթ չէ մնացած, բոլորն ալ այրած են…
Պահ մը կքշե սայլը՝ մտրակը շաչելով և ձիերը խրախուսելով, որ արագ երթան. հետո հանկարծ մեզի կդառնա ու կըսե.
- Այս երկու կողմի դաշտերը դիակներով ծածկված էին… հայ մշակներու դիակներով… երկար ատեն բացօթյա և անթաղ մնացին անոնք ու կամաց-կամաց փտտեցան արևին տակ… շուները ու երկինքի թռչունները բաժանեցին անոնց մարմինները… եթե փնտրես՝ դեռ ոսկորները կգտնաս…:
Նորեն մտրակը կշաչե ու կառապանն ավելի եռանդով կսուլե. ձիերը կշտապեն, ամենքս մեկ փախչելու ձև ունինք… պահ մը ետքը կառապանին գլուխը նորեն դեպի մեզի կդառնա.
- Վրանին խաչ մը հանող չգտնվեցավ:
Թուրք գյուղեր են ուրեմն. այլևս կասկած չկա, ու հակառակ բոլոր հավանականություներուն, ծանր կապարյա տխրություն մը կճնշե այդ թշվառության վրա. ո՛չ մեկ ձայն, ոչ մեկ մարդկային երևույթ. մարդիկ ծածկված են կարծես անդարմանելի դժբախտության մը մեջ… ու ծուխն իսկ, որ կբարձրնա, ասդին՜ անդին, խեղճուկ երդիկներե, - սգավոր և անսահմանելիորեն տխուր բան մը ունի այդ լռին ու իր չքավորության մեջ ամփոփված ափ մը մարդկության վրա…: ժամեր ու ժամեր կերթանք դարձյալ. խստադեմ ու առնական դիմագիծով հովվուհի մը բրտությամբ կառաջնորդե կովերու ու եզերու հոտ մը… կենդանիներեն շատերը չեն հնազանդիր իրեն, անընտե՜լ իր սիլուեթին ու իրենց բարի, խոհուն միամիտ նայվածքն ուղղած մեզի՝ կհամառին իրենց շեղումներուն մեջ: Հովվուհին խթանով կմղե զիրենք. ինքն ալ կհամառի ու անոնցմե ոմանց եղջյուրներուն անցնելով պարանը՝ կքաշե իր ուզած ուղղության, կովերեն մեկը կբառաչե, երկա՜ր, ցավագի՜ն, կարծես հայրենաբաղձ ձայնով մը. այդ ձայնը կդրդե մեզ ու մեր աչքերը կարցունքոտին:
- Ինչպե՜ս հայտնի է, որ կենդանիներն ընտանի չեն իրենց տիրուհիին, - կըսենք իրարու, ու գորովանքով կնայինք այդ անհնազանդ հոտին վրա:
