կոչված քվազիէներգետիկ. վիճակների տեսությունը (Արմեն Մելիքյան և ուրիշներ), որը դարձել է նյութի և ինտենսիվ մեներանգ (կամ քվազիմեներանգ) լազերային ճառագայթման տեսության մաթեմատիկական ապարատը։ Վերջինս հատկապես օգտակար եղավ ռեզոնանսային ոչ գծային օպտիկ. երևույթների ֆիզիկորեն պարզ մեկնաբանման և դրանց հետ կապված խնդիրների լուծման համար։ Մասնավորապես, ատոմային համակարգի սպեկտրի համար առաջին անգամ ստացվել է մոտավոր բանաձև, որը սահմանային դեպքերում տալիս է խոտորումների տեսության և ռեզոնանսային մոտավորության արդյունքները։ Մշակվել են ռեզոնանսային միջավայրում ալիքների ոչ գծային փոխազդեցությունը, 2-րդ և 3-րդ հարմոնիկների գեներացումը, նաև պարամետրային փոխազդեցության շարժընթացները ճշգրտորեն հաշվարկելու մեթոդներ։ Կառուցվել է ատոմային համակարգերում ոչ գծային մագնիս. երևույթների տեսություն (Վիգեն Չալթիկյան և ուր.)։ Առաջին անգամ հաշվարկվել է լազերային ճառագայթման ազդեցությունը բետա-տրոհման վրա (Ալֆրեդ Գազազյան)։
Ռեզոնանսային ոչ գծային օպտիկայի բնագավառում հետազոտություններ են իրականացվել նաև ՃՖՊԼ-ում, իսկ հետագայում՝ Կոնդենսացված միջավայրերի ֆիզիկայի (ԿՄՖ) ԳՀԻ-ում, որտեղ զարգացվել է ոչ գծային բևեռացումային սպեկտրադիտման մեթոդը (Վ. Հարությունյան և ուր.), որն ընձեռում է ռեզոնանսային միջավայրում ռելաքսացիայի ժամանակների որոշման հնարավորություն։
Լազերների ստեղծմամբ լույսի և նյութի փոխազդեցության ֆիզիկայում առաջացած մեկ այլ ուղղության՝ հեղուկ բյուրեղների (ՀԲ) ոչ գծային օպտիկայի բնագավառում Հայաստանում հետազոտություններ է նախաձեռնել Յու. Չիլինգարյանը 1972-ին՝ ԵՊՀ իր ղեկավարած օպտիկայի ամբիոնում։ ՀԲ-ում 2-րդ հարմոնիկի առաջացման ուսումնասիրության արդյունքների շնորհիվ հնարավոր է դարձել տեղեկություն ստանալ դրանց մոլեկուլների կառուցվածքի մասին և շարժընթացի ծավալային բնույթը բացատրել ֆլեքսոէլեկտրիկ երևույթով։ Մշակվել է ՀԲ քառալիքային կոհերենտ սպեկտրադիտման մեթոդը, որի միջոցով ցուցադրված են կարգավորվածության պարամետրի տեղական չափումների հնարավորությունը, նրա բաշխման բարձր կարգի մոմենտների և ընկալունակության թենզորի բաղադրիչների որոշումը։ Ըստ լուսային դաշտի լարվածության՝ 3-րդ կարգի էֆեկտների ուսումնասիրությունը հանգեցրել է ՀԲ-ում լույսով մակածված ֆազային անցումների գոյության գաղափարին։ Առաջին անգամ փուլային անցման շրջակայքում դիտվել են գլանային դոմեններ։ Ցույց է տրվել, որ ՀԲ-ի մատրիցայում ներկանյութի մոլեկուլների առկայությունն առաջացնում է 376 նոր բնույթի անկայունություններ, երբ հնարավոր է դիտել միաժամանակ 2 տեսակի փուլային անցումներ՝ թերմոդինամիկ. (հավասարակշիռ) և ճառագայթային (անհավասարակշիռ), որոնք էապես ազդում են մեկը մյուսի ընթացքի վրա։ Արտածվել է բանաձև՝ թերմոդինամիկ. փուլային անցման շրջակայքում գեներացիայի շեմի համար։ ՀԲ-ում հայտնաբերվել են ջերմամազական, գրավիտացիոն և ծավալային ընդարձակման օպտիկ. ոչ գծայնության նոր մեխանիզմներ (Յու. Չիլինգարյան, Ռոման Ալահվերդյան, Ռաֆիկ Հակոբյան)։ Հայտնաբերվել է օպտիկ. երկկայունության երևույթը՝ նեմատիկ ՀԲ-ի մոլեկուլների շեմային վերակողմնորոշման ժամանակ։ Հրատարակվել է ՀԲ-ի ոչ գծային օպտիկայի վերաբերյալ աշխարհում առաջին մենագրությունը (Սերգեյ Առաքելյան, Յու. Չիլինգարյան, «Հեղուկ բյուրեղների ոչ գծային օպտիկա», ռուս., Մոսկվա, 1984)։
Լազերային տեխնիկայի ամենակարևոր բաղադրամասի՝ լազերային բյուրեղների նոր տեսակների ստեղծման և ուսումնասիրության աշխատանքներ են ծավալվել ՖՀԻ-ում, ԿՄՖ ԳՀԻ-ում, իսկ հետագայում՝ «Լազերային տեխնիկա» ԳԱՄ-ում։ Սկզբն. շրջանում աշխատանքներին մեծ օժանդակություն է ցույց տվել Մոսկվայի բյուրեղագիտության համամիութ. ինստ-ը և հատկապես այդ ինստ-ի աշխատակից Խաչատուր Բաղդասարովը։ ՖՀԻ-ում առաջին անգամ աճեցվել են լյուտեցիում-ալյումինային նռնաքարի բյուրեղներ (Աշոտ Պետրոսյան և ուր.), որոնք լայնորեն կիրառվում են լազերային տեխնիկայում, մասնավորապես, էրբիումի իոններ պարունակող բյուրեղների օգտագործմամբ ստեղծվել են 3 մկմ ալիքի երկարության լազերներ (Ռադիկ Կոստանյան և ուր.)։
Լազերային ֆիզիկայի կարևոր հիմնախնդիրներից է հաճախությունների օպտիկ. տիրույթից դուրս կոհերենտ ճառագայթման աղբյուրների ստեղծումը։ Կոհերենտ և ինտենսիվ ռենտգենյան ու գամմա-ճառագայթները կարող են բազմաթիվ կիրառություններ ունենալ բժշկության մեջ, նյութի մշակման և նոր տեսակի զենքի ստեղծման բնագավառներում։ Ներկայացվել են այդ տիրույթներում աշխատող ազատ էլեկտրոնային լազերների ստեղծման մի շարք տես. առաջարկներ (Ա. Ամատունի, Վ. Հարությունյան, Համլետ Ավետիսյան, Սերգեյ Օհանեսյան և ուր.)։
1990-ական թթ-ից աշխարհի գիտական կենտորնների հետ սերտ համագործակցության շնորհիվ զարգացման նոր փուլ է սկսվել լազերային ֆիզիկայում։ Զգալի առաջընթաց է արձանագրվել ռեզոնանսային երևույթների ուսումնասիրության ոլորտում. ՖՀԻ-ում ստեղծվել են եզակի՝ 1 մկմ-ից բարակ՝ գերբարակ բջիջներ (Դավիթ Սարգսյան), որոնք հնարավորություն են տալիս վերացնելու ատոմային սպեկտրային գծերի դոպլերյան լայնացումը և իրականացնելու այդ գծերի ամրակապումը։ Հնարավոր է դարձել նաև ստեղծել օպտիկ. զգայուն մագնիսաչափներ և իրականացնել նուրբ չափումներ (Դ. Սարգսյան, Արամ Պապոյան և ուր.)։
ՀԲ-ի ոչ գծային օպտիկայում հայտնաբերվել և ուսումնասիրվել են մի շարք լուսահիդրոդինամիկ. երևույթներ, որոնք պայմանավորված են լազերային տաքացման հետևանքով առաջացած կոնվեկցիոն
