Էջ:Armenian architecture, Toros Toramanian.djvu/216

Վիքիդարանից՝ ազատ գրադարանից
Այս էջը հաստատված է

երկու հատ այժմ կկգտնվեն գյուղի եկեղեցվո մեջ։

Գնթունյաց իշխանին արձակագրությունը եկեղեցվո մեջ հյուսիսային պատին արևելա-կողման դեպի սեղանին կողմի որմասյան վրա կգտնվի։

* * *
ՄԱՋԻԹԼՈԻ
1914 հուլիս 20

Ալեքսանդրոպոլեն մեկնեցա Մաջիթլու, որտեղ տեսա հնագույն շատ հետաքրքրական մի եկեղեցի արտաքուստ ուղղանկյուն խաչաձև։ Հյուսիսային պատին վրա կային զանազան արձանագրություններ, որոնցմե մեկը ուռուցիկ տառերով շատ գեղեցիկ քանդակված։

ԱՐԹԻԿ
Հուլիս 24

Այսօր առավոտյան Հառիճեն գնացի Արթիկ տեսնելու համար միայն։

Չափազանց հետաքրքրական են երկու եկեղեցիներն ալ միանգամայն, մեծ եկեղեցին ըստ ամենայնի 7-րդ դարուն հատկություններ ունի անվրեպ, իսկ փոքրը ավելի հնագույն։

Այս երկու եկեղեցիները, տեսնելես հետո գնացի նաև էմպատա վանք կամ սբ. Ստեփաննոս ըսված փոքր եկեղեցին, սա ևս անպայման 7-րդ դարուն կպատկանի. պանդանտիվ գոյություն չունի։

Տրոմպներով և մանրիկ աղեղներով կազմված է գմբեթին խարիսխը, բացի ուրիշ շատ մը ուշագրավ երևույթներե կա մի փոքր ավազան, խաչաձև փորված, միջի կողմեն շատ նման Զվարթնոցի շարժական ավազանին, այս փոքրը փոխանակ քառակուսիի՝ ութանկյունի է և հետնագույն ժամանակ հարմարեցված սեղանի ձախակողմին որմասյան մոտ։

* * *
ԲԱԳՆԱՅՐ

Գավթի պատուհանները ներսեն 90 սմ. են և անհամեմատ բարձր, իսկ դրսանց՝ 13-15 սմ․ են, հավանաբար ցրտի սաստկութեան պատճառով։ Պատերու վրա բացի բազմաթիվ արձանագրություններե, ուրիշ տեսակ զարդ չկա, քարերու անհամեմատ մաքուր տաշվածքն ու շարվածքն է գլխավոր զարդը այս գավթին մեջ։

Արևմտյան մտից դռան վրա կա ներքուստ խաշաձև, իսկ արտաքուստ բոլորակ պատուհան մը։ Ընդհանուր առմամբ դատելով ոճը և ճաշակը ԺԲ և ԺԳ դարերու մեջ պետք է շինված ըլլա այս գավիթը, ոչ թե միաժամանակ տաճարին հետ։ Գավիթի ուշ շինված լինելը ապացույցի չի կարոտեր, որովհետև շատ պարզ է, թե ինչպես կպցուցեր են տաճարին պատին, սակայն որչափ հետո են շինած, այդ հայտնի չէ, այս տեսակ գավիթներու շինությունը հայոց մեջ ԺԳ դարուն կպատկանի։

Տաճարը (մեծ) մի ժամանակ ծեփած և նկարած է եղեր գմբեթով միասին, հյուսիսային պատին վրա դեռ մնացած կան նկարներու հետքեր։ Գավիթեն տաճար մտնելու դռան երկու քովը բարձրություն մը շինված է՝ ինչպես Հոռոմոսի վանքին մեջ։

Գավիթի հատակը երկու աստիճան ցած է տաճարեն։ Գավիթի մեջ տաճարի դռան առջև երկու գերեզման կա, որ այժմ եզդիներ ուխտատեղի շինած խունկ կծխեն։

Հարավային գավթի կամարները plein cintre են։ Երկու փոքր մատուռներու մեջ շինված փոքրիկ խորանին ճակատը ներկված է եղեր ճերմակ և կարմիր գույներով։