գական», հետևելով բնագրի հաջորդ խոսքին՝ «էին ի ներքնի հայրապետին ի տան իւրում»։
210. (Եր. 301). «Հոռոմ» բառը, որ ծագում է Հռոմ քաղաքի անունից և սկզբնապես նշանակում էր հռոմեացի, մեր հին մատենագրության մեջ գործ է ածվում նշանակելու համար հռոմեական արևելյան կայսրության, այսինքն՝ Բյուզանդիայի բնակիչներին, որոնք մեջ տիրապետող տարրը կազմում էին հույները, այնպես որ «Հոռոմ» սկսեց նշանակել Բյուզանդիայի հույն։ Այս բառն է, որ ժողովրդական Լեզվի մեջ դարձել է «ուսում»:
211. (Եր. 302). Այս վերնագրի նկատմամբ տե՛ս ծանոթ. 200:
212. (Եր. 302). Բնագրում գրված է. «Որդի Փառինայ հայրապետի, հինաւուրց»։ Այնպես է դուրս գալիս, թե Փավստոսը «հինաւուրց»— հնացած, զառամյալ կոչում է Հոհան եպիսկոպոսին, որ, սակայն, չի հարմարվում այդ եպիսկոպոսի գործողություններին, որոնք երիտասարդ հասակին են հատուկ։ Մենք հասկացանք այս բառն իբրև «հին աւուրց»— հին, անցած օրերի և վերաբերեցինք Փառեն հայրապետին, որ կարճ ժամանակով կաթողիկոսական աթոռը նստեց Տիրան թագավորի ժամանակ (Գ, ժզ), և որին հարմարվում է «Հին աւուրց» արտահայտությունը։
213. (Եր. 302). Հեսկ — ոտքերի փաթաթան փոկերից, խսիրից կամ այլ նման նյութերից։ Կեմ—խոտից ոլորված չվան։
214. (Եր. 302). Բնագրում գրված է «օդիկ», մի ձեռագիր ունի «յոդիկ»։ Երկուսն էլ անծանոթ բառեր։ Ե. Մ. ուղղում է «լոդիկ», որին մենք Հետևեցինք։ Լոդիկ վերնազգեստ է, վերարկու։
[Ավելի ճիշտ է «մուշտակ» իմաստը, որպես ուղղեցինք։—Խմբ.]:
215. (Եր, 305). Բնագիրն ունի. «Սակայն մի հանէսք այն էին նորա»։ Ուրիշ օրինակներ ունեն՝ «Միահտնէք»։ Բառի իսկական ձևը, ծագումը և նշանակությունը անծանոթ են. գործ է ածված միայն այստեղ՝ Փավստոսի մոտ։ Նոր Հայկազյան բառարանը բացատրում է, «Որպէս թէ միակ հանակ, այսինքն խաղ, կատակ, միմոսութիւն կամ կեղծաւորութիւն առ ի հանել և քաղել ինչ մի յայլոց»։ Բայց բառը թույլ չի տայիս այս բացատրությունն ընդունել։ Աճառյանը (Արմ. թառ.) ավելի հարմար է գտնում՝ «փորձանք, վտանգ, փորձություն»։ Բուզանդն ուզում է ասել, թե «Հոհանը ագահության ծարավի էր, սակայն այս ագահությունը իր գլխին փորձանք էր բերում» (ինչպես այգեպանի դեպքում, Բուղ., Թ.): Բայց այգեպանի դեպքում փորձանքի եկավ Հոհանը ոչ ագահությունից։ Մենք ենթադրաբար թարգմանեցինք՝ «այդ խեղկատակություններն իբրև միջոց էին ծառայում» (մի բան կորզելու համար)։
216. (Եր. 308). Տրդատի մասին տե՛ս Ե դպր., գլուխ ԻԳ:
