— Այո, շատ անպետք մարդիկ են, ես ամաչում եմ դրանց փոխանակ,— հաստատեց Առստամը։
— Բայց այսպես չէր այս ժողովուրդը սրանից մի քսան տարի առաջ...
— Քսան տարի առաջ մեր մարդիկը ֆիզիկապես էլ ավելի խոշոր էին, բայց հիմա տեսեք ինչքա՛ն մանրացել, ինչքան նվազել են։ Երևի կա մի արտաքին զորեղ ազդեցություն, որ մեր ժողովրդին ոչ միայն ֆիզիկապես է փոքրացնում, մանրացնում, այլև բարոյապես։ Պարոն տեսուչ, ես ահա տասը, տասնհինգ տարի է, որ թափառում եմ այս ժողովրդի մեջ և եկել եմ այն եզրակացության, որ մեր գյուղացիք իրանք իրանց կրթելու ոչ կարողություն ունին, ոչ էլ հասկացողություն։ Կարողություն չունին, ըստ որում, սրանց կյանքը հազար ու մի հարվածների ենթակա է, այսօր մորեխն է կտրում իրանց հացը, վաղը՝ մուկը, երաշտ է անում, կարկուտ է գալիս, անասուններն են կոտորվում... Ոչ երկինքն է օգնում և ոչ երկիրը, ոչ բարեկամը և ոչ չարակամը․․․ Պետք է ուրիշ ճար, ուրիշ հնար մտածել։
— Օրինակ՝ ինչպիսի՞ հնար։ Հայտնեցեք, ես ուրախությամբ կլսեմ։
— Գիտե՞ք ինչ կա։ Այսօր մեր ժողովրդին առաջարկում են տան գլուխ վեց շահի տալ, իսկ մնացածը, ասում են, մենք ինքներս կհոգանք և ուսումնարան բաց կանենք։ Բայց ահա քառասուն տարուց ավելի է, որ մեր ժողովուրդը տան գլուխ չորս շահի է տալիս անընդհատ «սրբադրամ» անունով, իսկ քահանայք՝ մեկ֊մեկ մանեթ։ Եթե սրա վրա ավելացնենք և պտղին, որ նմանապես մի մշտական և տարեցտարի աճող տուրք է, կարող եմ ասել, որ յուրաքանչյուր տուն տարեկան առնվազն տալիս է արդեն մի մանեթ տուրք։ Մյուս փոփոխական և մասնավոր տուրքերը սրա հետ չեմ խառնում։ Իմ կարծիքով պետք է այդ սրբադրամի և պտղու հաշվով մի քանի կենտրոնական ուսումնարաններ բանալ, որ ժողովուրդն էլ տեսնի, թե իր տվածի մի մասը իր բարոյական զարգացման վերա է գործ դրվում։ Եթե այսպես արվի, ժողովուրդը կսկսի ջերմեռանդանալ, կսիրե իր հոգևոր իշխանությունը, նրան հարազատ հայր կճանաչե և կեռապատկե իր տուրքը․․․
