Դ 6իւալ հնչողը ինչպես պիտի կարողանա ուղիղ գրել Ես այժմ պիտի խոսիմ այն նյութի վերա, որի մասին արդեն խոսացել են մեր բազմավաստակ և հռչակավոր դիտ- նականք Մ. Էմին, Գ. Ախվերդյանց, Ս. Նազարյանց և Ք. Պ ատ կան յ անց և սոցա հակառակ Մ խիթար յան հարք, առա- վեչապես սրբազան Գ. Այվազյանց։ Շատ կարելի է, որ Պոլ- սո հայերը մեր գիտնականների գրածներից ոլինչ տեղեկու¬ թյուն չունին, և այգ է պատճառը, որ հետևում են и. Այվազ- յանցի անհիմն և սխալ տեսությանը։ Ես այժմ միջոց չունե¬ նալով մեր գիտնականների ասածները и. Այվազյանցի քննու- PJ ան հետ համեմատելու, այչ/ւ հարկավորություն 1գգա1ու1 այգ բանի մեջ, ըստ որում հուսով եմ, որ իմ բերած փաստե¬ րը միանգամայն պարզերին այդ տարակուսական խնդիրը, թե ո՞ւմ հնչյուններն են ուղիղ, ես այժմ մատնացույց կլի- նիմ մի քանի եղանակների վերա, որին եթե հետևեն պոլսե- ցիք' շատ հեշտությամբ կգրեն ուղիղ։ Աոյւսջին եղանակ: Վենետ իկցիք իրանց պատվական և հարուստ բառարանի մեջ յուրաքանչյուր տառի սկզբում մի մի խրատ են առաջարկում, թե այլ լեզուների ո՛՛ր հնչմանն է համապատասխան նա, օրինակ p տառի համար նոքա ասում են' ծի տառադարձութեան յայլոց լեզուաց * ի մերս* ’ի մեզ p, ուր առ նոսա է պյ>* Միայն պետք է գիտենալ, որ բառարանի հեղինակները պ ասելով ըստ յուրյանց հնչման ակնարկում են եվրոպացոց երկրորդ տառին, որ ասել է p eB* Այստեղ միայն պ տառի հնչմունքն է սխալ, իսկ հետե- վանքը ուղիղ է։ Բայց որքան ցավալի երևույթ է այս։ Բոլոր քրիստոնեից համար^ինչպես Ш տառը ամենի համար էա մի լեզվում Ш չէ, մյուսում է» այնպես էլ բոլոր եվրոպական ազգաց մեջ րըն рр է և ոչ ուրիշ հնչյուն։ Մենք էլ բո¬ լորովին եվրոպացոց երկրորդ տառի պես ենք հնչում մեր երկրորդ տառը։ Այս համաշխարհական կանոնավորու¬ թյունից շեղվել են միայն պոլսեցիք և Մխիթարյանք մինչև աստիճան, որ եվրոպացոց երկրորդ տառի հնչյու- 251
