ալ չէմ գիտէր. յուզմունքի և վրդովմունքի այնպիսի հոգեկան վիճակներէ անցայ, որ գրեթէ հիւանդացայ... Բայց սոսկալի օրեր էին այդ օրերը, և նոյն իսկ Միքայէլ առանձին ուշադրութիւն չի դարձուց իմ յուզուած վիճակիս։ Ամբողջ ժողովուրդը սարսափի մատնուած՝ կը սպասէր մէկ վայրկեանէն միւսը զարհուրելի դէպքերու։ Մեքենաբար կը հետևէի ես ինքս եղելութեանց, ու զաւակներուս կեանքը ապահովելու համար ունեցած մտահոգութիւններուս մէջտեղ կը տեսնէի զինքը միշտ կանգուն բարձունքին վրայ, յարգանքով խոնարհած. գրեթէ շուարուն, իր արևակէզ դէմքը խոր յուզումէն գրեթէ դժգունած, մինչ նայուածքը տիրաբար կը պարուրէր զիս գորովանքով։
Այլևս ոչ մէկ կերպով չի յաջողեցայ մոռնալ զինքը. այդ օրերուն մանաւանդ, երբ կր իւօսէին ինձի ու զիս կը զբաղեցնէին զանազան հոգերով, յանկարծ կարծես հոգիս կը բացակայէր, միտքս կը ցրուէր, և ուժգին յուզմունքի ներքև հիւանդի պէս կը դողայի։ Երբեմն ալ մոռցած ամեն ինչ՝ կերազէի երկարօրէն և անդրադառնալով մէկէն իմ յոռի բնազդներուս, ամօթը ու զղջումը կր գալարէին զիս ցաւով և նուաստութեան տաժանելի զգացումով մը։ Կարծես թէ հոգիս բռնաբարուած էր, և ոչ միայն ես անհատապէս, այլ մենք հաւաքարար կը կրէինք այդ բարոյական նուաստութեան ծանրութիւնը։ Ի՜նչպէս կուզէի ինքզինքս ազատել այդ ճնշումէն և անոր առթած թունաւոր և երկբայական վրդովմունքէն, բայց իմ ջանքերս ապարդիւն էին։ Սոսկալի և նոր դէպքեր կը խարազանեէին զիս սոսկումով և զզուանքով։ Անողոք և դաժան պայմաններ մեզ կը բաժնէին իրարմէ, արեան հեղեղներ կային մեր միջև ծովացած։ Այն երբէքը, որ արտասանեցի ինքնիրենս, պատասխանելով իմ վրդովուած էութեանս, անկեղծ և անտեղիտալի երբէմն էր... Այլևս խուսափեցայ զինքը տեսնելէ, այլևս բնաւ իր աչքերը չի հանդիպեցան ինձի, ու ես խոտութեամբ հետևեցայ այն արգելքին, որ ինքզինքիս հարկադրեցի, բայց և պէտք է խոստովանիմ, զգացումը մնաց իմ մէջս ու յարատևեց։ Սև ամպ մը կարծես մթագնեց իմ սիրտս, բայց և այնպէս չի յաջողեցայ մոռնալ զինքը։
Երկու ամիս ետքը նամակ մը ստացայ իրմէ. կը մեկնէր երկար և անորոշ ժամանակով, վտանգաւոր պաշտօնի մը համար։ Այդ նամակով կը յայտնէր դարձեալ իր անխախտ զգացումեերը. կըսէր, թէ գիտէ, ինչքան ատելութիւն ու նոյնիսկ խորշանք ունենալու եմ իրեն համար, թէ ինձի գրելու համար կընտրէ այնպիսի րոպէ մը, երբ ես ինքս գիտեմ, թէ ոևէ յոյս չի կրնար ունենար բայց և կուզէ հաստատեր թէ ինքը նման չէ այնքան ուրիշներու,
