տէրն, որ խնամէ զմեզ յաներևոյթս արարչական սիրովն… որ ի ձեռն մարգարէից հցոյց զապաշխարութեան հանգամանս․․․ (ԺԹ. 212), «․․․Որ սաստիկ ունի զվէրս մեղաց . . . բազում ջանք (և) ջերմեռանդ արաասուօք և բեկումն սրտի … ի ներքս բերիցէ առ ի լուծանել զդշնդակ ձմեռն խստութեան մեզացն. զի գարունն հոգևոր երևեսցի ի շչել հարաւոյ ջերմութեան հոգւոյնժ Եւ ի վերուստ սաստիկ անձրևով ․․․․․ որ[պէս] հկիբ զրոյսս և զծաղիկս բացայայտէ, և տունկք՝ զսագարթս և զպտուզս առ ի վայելս թագաւորաց և ռասկաց, որովք զվարճանան,–սոյնպէս և որ ջերմութեամբ հոգւոյն ղհոսանս արտասուացն հեզու և լուծանէ զկապանս ձմեռնային մեզացն, արձակին րոյսք աոաքինութեանն և պտուղք արդարութեան անկոյն, որով ուրախանան երկնաւորք և երկրաւորք ի փառս աստուծոյ» (ԺԹ. 214—215). Համեմատություններն երբեմև շատ ընդարձակվում են և դառնում առանձին նկարագիրներ, ինչպես, օրինակ, հետևյալները։ «Որպէս մանկունք որ յորովայնի մարց լինին յապաժոյժ և ի խաւարի թազեալ և ոչ գիտեն զերկրիս վայելչութիւն, զարեգական պայծառութիւն և զլուսնի և զաստեգաց և ղժամուց և զամսոց շրջագայութիւն, և գրուսոց և ղանկոց պտղաբերութիւն ի վայելս կենգանեաց, և որ այլ ևս անասնոց նախիրք և գազանաց և թոչնոց որ ի կերակուր, և որք ի հնազանդութիւն են անկեալ, որք որդոց մարգկան ի ցամաքի և որք ի ջուրս են ղուղակք որ պատրաստեալ որոգայթիւնք ըմբռնին յորսողաց, և որ այլ ևս իցեն վայևլչութիւնք և պայծառութիւնք հանդերձից, և ոսկւոյ և արծաթոյ և ականց պատուականաց՝ որ ի զարդ մարդկան գործեցան և ի փառս թագաւորաց, յորս ուրախանան աշխարհասէրք. արդ' որպէս ոչ գիտել մանկանցն զայս կեանս և ոչ նման է յորովայնի կեանք, ռոյնպես և ոչ մեղ իմանալ զհանդերձեալ կեանսն, և ոչ համեմատի այս լոյս և կեանք աո այնր կյանք և լուսաւորութիւն փառաց ամենազօր տէրութեանն, զոր ակն ոչ ետես և ունկն ոչ լուաւ և ի սիրտ մարդոյ ոչ անկաւ, զոր պատոասաեաց աստուած սիրելեաց իւրոց գանվախճան երանութիւնսն ի Քրիստոս Ցիսուս» (Ի. 220 և հտ.)։ Հետաքրքիր է նաև հետևյալ ընդարձակ համեմատությունը։ «Որ զգարբնութիւնն ուսեալ կամ զոսկերչութիւնն կամ զայԼ արուեսաս՝ ի մտի ունի զհանզամանս իբացն և սկահուցն զկազմս, և խոկայ միշտ, զի կարասցէ գեզեցկագոյն յօրինել զէնս կամ զարդս կամ այլ ինչ գործուածս՝ որ ըստ աշխարհիս է իմանալ։ Նոյնպէս և բժիշկք որ երակօքն իմանան զցտւս և դեգովքն զառողջութիւն շնորհեն ի շնորհացն աստուծոյ։ Այլ և հանդերձարարք և շինոզք և հողագործք, և խորտկարարք, և որ այլ ևս արուեստք ի պէտս մարդկան բնաւորեցան, ոչ ապաքէն յաստուծոյ շնորհացն ունին զմտառութիւն, որ զովութեան և պատուի արժանի են և վարձուց, որք առնուն. Իսկ որք ծուլութեամբ և արհամարհանոք յանցանեն ըստ հնարագիաութեան արուեստիցն, անպիտանս առնեն. ապա և ղուշն ի յիշատակաց արուեստիցն աստանդեցուցանեն ի ծուլութենէն և տգեղութիւն և խանգարումն երևութանայ, որպէս անհանճապից. և արուեստքն անկանին ի հնարագիտութենէ իմաստից և գորձն անահգի և անպիտան լինի, և տրուեսատգէտքն անգոսնին և ամոթալից լինին, և անկանին ի տոյժս, ի տու
125
