Էջ:Manuk Abeghyan Collective works vol. 1.djvu/137

Վիքիդարանից՝ ազատ գրադարանից
Այս էջը սրբագրված է

տիչը (որովհետև մարդս անձնիշխան է) սատանան և իր դևերն են։ Սատանան սուտ է, չար, թշնամի, փորձիչ, բանսարկու, չարիքի արբանյակ, մարդասպան։ «Ի կռապաշտութիւնս ձգէ, և գիւթութեամբք և հմայիւք և քաւգէութետմը վրիպեցուցանէ զմարդիկ» (էջ 128)։ «Դևք․․․ զմարդիկ ի կռապաշտութիւն յոժարեցուցանէին և․․․ ի պէսպէս աղանդս փիլիսոփայից և հերձուածողաց․․․ ի բաշխս բախտից և ճակատադբաց և․․․ կապելոց հրամանաց․․․ ընդ աստեղս պշուցանել՝ թէ նոքա ինչ իցեն պատճառք բատաւորութեան և չոլառութեան․․․ ամենայն աստուածք հեթանոսաց դևք հն» (էջ 104 և հա.)։

Որ այդպես է,- հարցնում են,- ինչո՞ւ ասաված չի ոչնչացրել ապստամբ սատանային և նույնիսկ ստեղձել է նրան։ - Այդ այդպես եղել է, սատանան սաեղծվել է դարձյալ միայն մարդու համար․ «վասն անձնիշխանութեան մարդոյն երևելոյ արար գնա» (էջ 39), որպեսզի մարդը «պատերազմեալ յաղթիցէ սատանայի» (էջ 40)։ Ասաուած թողել է «զսատանոյ իբրև ի հրահանգս կռուանոցաց յաշխարհի» և «իւրովք պատուիրանոք վառէ գեղեցիկ զմարդիկ՝ առ ի պսակելոյ զյտղթողն» (էջ 41)։ «Քանզի ոչ եթէ վայրապար ինչ կամէր Աստուած զայնպիսի պարգևս տալ, որ յաւիտենական անեղծութիւնն է, զի վայրապար իսկ էր այնպիսոյն տալ՝ որ ոչ ունէր իշխանութիւն երկոցունց, անսալոյ այնմ՝ զոր Ասաոլածն կամէր, և չանսալոյ այնմ՝ զոր նայն չախոբժէր։ Բայց իրաւամբք այն է, յորժամ արժանի ըստ որոց գործեացն ոք ինչ առնուցա»։ Այսպես ուրեմն, մարս հաղթելով սատանայի փորձություններին՝ իր արժանի վարձատրությունը կստանա հավիտենակության մեջ։ Դրանով կերևա Աստծու բարությունը։

Բայց մարդ կարող է չդիմանալ փորձություններին և պարավել սատանայի դեմ պատերազմի մեջ։ Դրան էլ ճար կա։ Աստված թողել է սատանային, որպեսզի «յորժամ զսատանոյ ամպարշացեալ աեսանիցեն և չբարձել ի միջոյ ե վասն իւրեանց մեղանց իմնայցեն՝ թէ գոյ հնար թողութևան ապաշխարութեամբ․ զի Աստծոյ բարերարութիւնն ցուցանցի,՝ ե մարդիկ զշնորհն նորա գիտասցեն․զի եթէ այն այնպիսին չէր լեալ, և ոչ բարերարութեանն նորա գիտասցեն․ զի եթէ այն այնպես չէր լեալ, և ոչ բարերարութեանն նորա ոք խելամիտ լինէր»։ Եթե այնպես չլիներ, «անծանօթ ևս լիներ առ յապայ մարդկան՝ Աստածոյ բարերարութիւնն։ Սատանայի փոձություններին չդիմացող և չտրիք գործող մարդն էր ուրեմն, ապաշխարելով կարժանանա ստուծու շնորքին, և դրանով նույնպես կերևա աստուծու բարերարությունը։

Այսպես ուրեմն, թեպետ մարդս աշխարհարարման կենտրոնն է, բայց վերջին հաշվով ամենը ստեղծվել է և լինում է միայն արարչի բարերարությունը, բարությունը, բարությունը ցույց տալու նպատակով «զի առաւելութիւն բարերաութեան նորա յայտնի լիցի մարդկան», «քանզի բարերար էութիւն է Աստուած, ոչ կամեցաւ գագնուականութիւնն իւր ծածկել»։ Դրա համար և նա ստեղծել է աշխարհը, և ամեն ինչ արարել է իր բարությամբ․