ԱՌ ՈՂԲԱԿԻՑԴ ԻՄ
ՀԱՅՈՑ ՀԱՅՐԵՆԵԱՑ
Դու մինչ կայտառ ու ծաղկահասակ երիտասարդ ես՝ հրճուանք եւ ուրախութիւն կը սիրես, երգ եւ հարսանեաց պար կը սիրես, ո՜հ, ես զքեզ յողբ եւ ի լաց կը հրաւիրեմ Հայոց աշխարհին վերայ: Կը ճանաչեմ ազնիւ ոգիդ, որ թէ՛ ի խինդ եւ թէ՛ ի լաց միապէս զգայուն էս. այդ եւս մի նշանակ կը համարիմ ես՝ թէ ոգիդ կենդանի է եւ դա Հայուն անգգայ զաւակ չես: Հայոց աշխարհ կուլայ, ես եւ դա Բիւզանդիոնէն ինչպես ի մօտոյ կը լսենք նոցա կոծն ու կական, պէտք է լալակից ու վշտակից լինինք, զի նոյն հայրենեաց պանդուխտ որդիքներն եմք:
Գիտես դու եւ կը յիշես թէ անցեալ տարւոյն ի վերջ՝ ես զՎան ՎԱՆԳՈՅԺով ողբացի, մինչ թագուցեալ կրակն միայն զՎան վառեց. այդ կրակին հետ արիւն եւ այլ սոսկալի աղէտներ չկային, այլ միայն Վանեցւոց կեանք եւ ստացաածք հար ճարակելով մոխիր դարձաց: Եւ ի՜նչ պէտք էր սուր եւ արիւն, միթէ ժողովուրդն իւր չքաւորութենէն ինքնին անարիւն եւ անսուր չի՜ չքանար:
Յո՛ւշ բեր, Վասպարական գաւառի շինական ժողովրդոց յորդոր կը կարդայի, որ Վանայ կրակին վերայ ջուր լեցնեն, եւ օգնեն դժբախտ Վանեցւոց. ես չէի գիտեր եւ չէի գուշակեր որ Վանայ կրակէն յետոյ պիտի ելնէր ուրիշ պատահասիչ Մարական կրակ մը, որ քան զԲաբելոնի բոցն ծաւալելով՝ բոլոր Վասպարական աշխարհն դժոխային հրով ծախէր, Հայոց գեղերն ու աւաններ քանդէր եւ աւերէր, Բագրեւանդայ գաւառի ժողովուրդ իսպառ կոտորէր, Հայոց աշխարհի վանքեր, եկեղեցիներ եւ ամէն նուիրական վայրեր պղծէր եւ ապականէր, Հայոց տնասէր կիներ, գեղադէմ հարսներ եւ կոյսեր գազանային վայրագութեամբ լլկէր, եւ շատն եւս յափշտակելով գերեվար էր, եւ այլ անւար անօրինակ ոճիրներ գործէր եւ ահռելի աղէտներ բերէր Հայոց աշխարհին վերայ:
Վասն այդորիկ ես արդ մոռցայ զՎան եւ զՎԱՆԳՈՅԺՆ. արդ կսկսիմ ՀԱՅԳՈՅԺովս ողբալ մեր հայրենեաց համատարած աղէտներ, զորս վայրագ խուժերուն ձեռքէն կրեց Հայոց անտէր ժողովուրդ: Ցաւ է ինձ որ բաւական չեղայ Վասպարական աշխարհին, Բարձր Հայոց, Բասենոյ, Բագրեւանդայ գաւառին եւ Մշոյ աշխարհին արդի վերահաս չարեաց հազար
