Էջ:Muratsan, vol. 2.djvu/452

Վիքիդարանից՝ ազատ գրադարանից
Այս էջը հաստատված է

չգտնվեցին մինչև այսօր, Սա մի անդառնալի կորուստ էր…

86 թվականի ամառը ես վերադարձա իմ հայրենի քաղաքը և ամենից առաջ սրբազան պարտք համարեցի գնալ քույր-Աննայի գերեզմանին այցելության։

Գրեթե միևնույն ամսվա մեջ ես անցա իմ ծանոթ ճանապարհներով. տեսա նույն ժամանակվա հարուստ դաշտերը, գեղեցիկ ձորերը, կանաչ բլուրները, գեղազարդ հովիտները, նույն կուսական անտառները, նույն ահավոր լեռներն ու կիրճերը։ Բոլորն էլ նույնչափ գեղեցիկ, նույնչափ հրաշալի, որչափ և ա՛յն ժամանակ։ Սակայն այդ անփոփոխ գեղեցկությունների մեջ ես, կարծես, մի տխրություն էի նշմարում. բնությունն այլևս չէր ժպտում, արևի շողերը չէին ծիծաղում, զեփյուռի շունչը էլ չէր գուրգուրում… ես չէի ականջում ոչ սարյակի երգին, ոչ ջրվեժի շառաչին, սրտիս հետ խոսում էր միայն թփերի մեջ սահող առվակի մրմունջը, որ կարծես յուր տխուր, մեղմաձիգ շշունջով՝ անհայտության մեջ մեռած հերոսուհուն էր ողբում…

Երեկոյան դեմ էր, երբ Ն. գյուղը հասա: Իմ ծանոթներից առաջին անգամ, տեր-Հովսեփին պատահեցի։ Նա դիմեց դեպի ինձ. մենք գրկվելով համբուրվեցանք, իբրև հայր և որդի։ Որքա՜ն էր նա փոխվել երկու տարվա մեջ։ Նրա մազերն այժմ ավելի սպիտակ, իսկ դեմքը՝ գունատ էր:

— Էլ ո՞ւր ես եկել մեզ մոտ, ո՛րդի,— սրտաշարժ ձայնով խոսեց քահանան,— մեր գյուղը որբացավ, անշքացավ, նրա զարդն ու գեղեցկությունը կորավ. քույր-Աննան էլ չկա, որի՞ն ես եկել տեսնելու…— Եվ այս խոսքերի հետ նրա աչքերր լցվեցան։ Ես ևս հուզվեցա և արտասվեցի։ Եվ ինչպե՞ս չարտասվեի։ Ես մտել էի այն գյուղը, որի բնությունն ու մարդիկը սիրելի էին դարձել ինձ քույր-Աննայի շնորհիվ, իսկ նա այժմ չկար, գյուղը կիսով չափ դատարկ, անշքացած և տխրամած էր երևում ինձ։

Հասանք տուն։ Մեզ դիմավորեցին քահանայի որդիքը, կինը և հարսները, վերջը եկավ և Պետրոս վարժապետը յուր ամուսնու Մանիշակի հետ։ Դրանք բոլորն էլ տխուր, բոլորն էլ կարծես ընկճված էին նույն թախծության ներքո: Ամենքին