բնության ամրությունները պիտի պատերազմեին թշնամու զորության դեմ։ Հայոց զինվորները մասամբ պաշտպանված բերդի մեջ, մասամբ թաքնված շրջակա լեռների խիտ անտառների մեջ, անակնկալ հարձակումներ են գործում, և ջարդում են պարսիկներին: Ղարադաղի խանը հաղթված, իր զորքերի մեծ մասը կորցրած, ետ է դառնում Պարսկաստան։ Հետևյալ տարին նա արշավանք է գործում ավելի մեծ բազմությամբ. Փանահ—խանը դարձյալ միանում է նրա հետ, բայց երկուսի ջանքերը ևս ապարդյուն են անցնում, Մելիք—Եսային հաղթող է հանդիսանում։
Այնուհետև Փանահ—խանը ամբողջ յոթն տարի պատերազմեց Մելիք—Ավանյան Մելիք—Եսայու հետ, երբ նկատեց, որ հնար չկա նրան հնազանդեցնելու, ստիպվեցավ հաշտվել մտածելով, գուցե բարեկամական միջոցներով կարող կլինի ոչնչացնել նրան, և որպես հետո կտեսնենք, խորամանկ խանի այդ մտադրությունը հաջողվեցավ…
XI
Փանահ—խանը մի քանի անհաջող փորձերից հետո վերջապես համոզվեցավ, որ Ղարաբաղի մելիքների միաբանությունը քանդելու համար և Ղարաբաղի մեջ մի հաստատ դիրք բռնելու համար, անպատճառ հարկավոր է, որ մելիքներից գոնե մեկին գրավե դեպի իր կողմը։ Մի աղետալի անցք կատարեց նրա ցանկությունը:
Որպես վերևում հիշեցինք, Նադիր—շահը Մուղանի անապատում իրան պարսից թագավոր հրատարակելուց հետո, Ղարաբաղի հինգ մելիքներին հաստատեց իրանց իշխանությունների մեջ, տալով նրանց հայրենական վաղեմի իրավունքները։ Բայց միևնույն տարվա մեջ (1736) վախճանվեցավ Վարանդայի իշխան Մելիք—Շահնազարյան Մելիք—Հուսեինը, որի կինը Ավետարանոց գյուղում կոտորել տվեց օսմանցիներին։ Մելիք—Հուսեինի փոխարեն Վարանդային սկսեց կառավարել նրա ազգական Մելիք—Միրզա—բեկ 11[1]: Դա իր հանդուգն անհնազանդությամբ գրգռեց շահի բարկությունը և շահը հրամայեց գլխատել նրան։ Մելիք—Միրզա—բեկ II փոխարեն շահը Վարանդայի մելիք նշանակեց Մելիք—Հուսեինի որդի Մելիք—Հովսեփին։ Այդ Մելիք—Հովսեփը, որին պարսիկները Հուսեին էին կոչում, չափազանց հեզաբարո, գրասեր և խելացի:
- ↑ Մելիք—Միրզա—բեկ II Մելիք—Բաղիի որդին էր, իսկ այդ վերջինը՝ Մելիք Հոսեինի հորեղբայր Մելիք—Միրզա—բեկ 1 որդին էր:
