Գլուխ 6.2. Կրթական և քաղաքացիական իրավունքի ճյուղերի համալիրային ինստիտուտներ
Քաղաքացիական իրավունքը հայաստանյան իրավական համակարգի ղեկավար ոլորտն է, որը կոչված է իրականացնելու գույքային և դրա հետ կապված անձնական ոչ գույքային հարաբերությունների նորմատիվ-իրավական կարգավորումը (օրինակ, հեղինակային իրավունքը, պատվի արժանապատվության պաշտպանությունը): Քաղաքացիա-իրավական հարաբերությունները բնութագրվում են իրենց սուբյեկտների իրավունքների հավասարությամբ և մեկը մյուսից անկախությամբ:
Սուբյեկտները մտնում են իրավահարաբերության մեջ ամենից հաճախ իրենց սեփական ցանկությամբ և իրենց կամքով, իսկ նրանց հավասարությունն ու անկախությունը ապահովվում է որոշակի գույքային տարբերությամբ:
Քաղաքացիական իրավունքի հիմնական նորմատիվ-իրավական ակտը ՀՀ քաղաքացիական օրենսգիրքն է:
Քաղաքացիական իրավունքի նորմերի կիրառումը կրթության ոլորտում հարաբերությունների կարգավորման համար իրականացվում է 3 ուղղություններով.
1) կրթական իրավունքի համակարգում համալիրային ինստիտուտների ձևավորում,
2) քաղաքացիական իրավունքի նորմերի ուղղակի օգտագործում՝ առանց դրանք կոնկրետացնելու և հասցեականացնելու կրթական իրավունքի աղբյուրներում,
3) քաղաքացիական իրավունքի նորմերի ոչ իրավաչափ տարածումն այն հարաբերությունների վրա, որոնք ընկած են տվյալ ոլորտի առարկայի սահմաններից դուրս:
«Կրթության մասին» ՀՀ օրենքում կան հոդվածներ, որոնք կոչված են կարգավորելու կրթության ոլորտում քաղաքացիա-իրավական հարաբերությունների յուրահատկությունը:
Կրթական իրավունքի համակարգի տվյալ նորմերը ձևավորում են 8 համալիրային ինստիտուտներ.
1) կրթական հաստատությունների հիմնադիրների,
2) որպես իրավաբանական անձինք՝ կրթական հաստատությունների իրավական կարգավիճակի,
3) կրթական հաստատությունների կանոնադրության,
4) կրթական հաստատությունների ստեղծման, վերակազմակերպման և լուծարման,
5) սեփականության,
6) կրթական հաստատությունների վճարովի ուսումնական և այլ ձեռնարկատիրական գործունեության,
7) մանկավարժների անհատական գործունեության կարգավորման առանձնահատկությունների,
8) անորակ կրթության համար կրթական հաստատությունների քաղաքացիա-իրավական պատասխանատվության:
«Կրթության մասին» ՀՀ օրենքը, հիմնվելով քաղաքացիական օրենսդրության վրա, ամրակայում է կրթական հաստատությունների երեք կազմակերպական-իրավական ձևերը.
- պետական,
- տարածքային /տեղական ինքնակառավարման/,
- ոչ պետական:
Կրթական հաստատությունների թվարկված ձևերը տարբերվում են սուբյեկտներով, որոնք ընդունակ են հանդես գալ որպես դրանց հիմնադիրներ:
Կրթական հաստատությունների և կազմակերպությունների հիմնադիրների համալիրային ինստիտուտը քաղաքացիական օրենսդրության հետ համեմատած նախատեսում է ավելի մանրակրկիտ նորմատիվ-իրավական կարգավորում:
Համաձայն «Կրթության մասին» ՀՀ օրենքի հողված 29-ի՝ պետական ուսումնական հաստատության հիմնադիրը Հայաստանի Հանրապետությունն է՝ ի դեմս ՀՀ կառավարության կամ պետական
