6
Դաշտում ետ մնացող բոշաներին հարկահանների խուզարկու զինվոարները բռնել էին և բանտարկել Զանզաղ։ Պատճառը հայտնի չէր։ Հրամայված էր բանտարկել թափառիկ և կասկածելի անձերի և նրանց բանտարկել էին։
Մյուս կողմում լեռներից դաշտ իջնել փորձող բոշաներին նույնպես բռնում էին։
Բոշաները ստիպված էին բանջարներով կերակրվել, կրակ չվառել և դողիդող, ամեն րոպե սպասել փորձանքի։
Հեռանալ չէին ուզում. ընկերներին պետք էր նախ ազատել։
Եվ երբ եղած պաշարը մեկտեղ բերին ու հասարակաց դարձրին, ծերունիները մի գիշեր ժողով կազմեցին և Խաթ–Սաբայի վրանը մտան։
Խորհուրդը վերջացավ նրանով, որ Խաթ-Սաբան ցուպը ձեռքն առավ, գամփռին սուլեց և ամենակարճ ճանապարհով գնաց Երզրում։
Գիտեր, որ մեծ որդին մտերիմ էր Հասան-Ղալայի բեգին։ Մտածեց յուրայիններին մի կերպ ազատել։
Խորհուրդը վճռել էր յուրայիններին բանտից մի կերպ հանել և իսկույն, մի գիշերվա մեջ՝ անցնել ռուսաց հողը։
Ուրիշ հնարք չկա։
Եվ երբ Խաթ-Սաբան որդուն խնդրելու անօգուտ փորձի համաք Երզրում էր գնացել— Զիվինի մեջ լցված զինվորներից մի խումբ, պատահմամբ Զիվինի-տյուզը ելնելով՝ բոշաների տեղը երևան հանեց։
Խումբը շրջապատեց բոշաներին և իրենցից մեկին ուղարկեց դաշտ, Ջանզաղում նստած բեգին իմացնելու, որ տուրքի նոր աղբյուրներ էին գլանված։
Մյուս առավոտյան Հասան–Ղալայի բեգը քսան զինված ձիավորներով Զիվինի հարթավայրը եկավ և իջավ ամենալավ վրանի տակ։
Բոշաները դողդողալով սպասում էին։ Կանայք չէին երևում, իոկ մանուկները խումբ առ խումբ թաքնված խոտերի մեջ և թփերի ետևը, գիտում էին լինելիքը։
Բեգը հրամայեց, որ ցեղի ծերունիները իր մոտ գան։
— Ո՞վ է ձեր ցեղապետը,— Հարցրեց նա։
— Այստեղ չէ,— խոսեց մեկը.— նա Երզրում է գնացել։
— Ի՞նչ է անունը։
— Խաթ-Սաբա։
Բեգը նախ զարմացավ, հետո մի մեծ քրքիջ արձակեց։ Գրագիրն հետը եկած հարկահավաքն էլ պարտք համարեցին ծիծաղել։
