մըն էր, որ ճամբուն վրայ կաշիւատէր իբրև զինուոր. անցնող ժողովուրդին մէջ իր կինը տեսնելով, կերթայ, կը գրկուի, և կուլան իրարու կուրծքի վրայ։ Ժանտարմաները կը զարնեն մարդը և կինը։ Հետևեալ օրը ոստիկանները թաղեցին զիրենք։ Այսպէս կային հազարներ, հարիւր հազարներ աստին, անդին զարնուած և թաղուած։
Այդ միջոցին ճամբուն վրայ կար 5000 հոգիէ բաղկացած ժողովուրդ մը. զատեր էին այրերը և երեխաները և, անոնք իրարու կապելով, շղթայ մը կազմած էին. կեօչուորներուն դիմաց նստեցուցած՝ մէկ-մէկ կը զարնէին, և ով որ հրացանի գնդակէն ողջ կը մնար, կերթային, քարով գլուխը կը ջախջախէին. ամբողջ ժողովուրդը սոսկումի աղաղակ մը բարձրացուց, իսկ իրենց կարգին մահուան սպասող կապկպուած զոհերը աղիողորմ ճիչեր կարձակէին։ Մենք վազեցինք դարվար՝ խելագարներու նման և յանկարծ կանգ առինք. ինքզինքնիս անկարող կը զգայինք ոևէ շարժում ընելու՝ ոչ թէ որովհետև քանի մը հոգի էինք հազարներու դէմ, այլ որովհետև կը վախնայինք, որ մէկ հարուածով պատճառ կըլլանք, որ բնաջինջ ընեն անխնայ կերպով նաև կիները և ծերերը։
Մութը տակաւին չի տարածուած՝ ճամբայ հանեցին մնացեալ սգաւոր ժողովուրդը և մենք գացինք Մազարա՝ ոճրագործներու բնակավայրը։ Երեկոյին թիւրք ոստիկաններու տարազով ձերբակալեցինք ոճրագործներէն երեքը և առաջարկեցինք, որ մեզ բերեն մէկ քանի կեավուր կիներ։
— Անթիւ են, ըսին, և ի՜նչ կիներ… կան, որ կը խօսին ֆրանսերէն, անգլիերէն…
Պատմեցին իրանց գործած ոճիրները. մանրամասն ըսին, թէ ինչպէս հրացաններ արձակեր էին և քարերով ջախջախեր մահամերձներու գլուխները։
Տղաքը չի կրցան համբերել, կուզէին ողջ-ողջ ուտել զիրենք, բայց ես կուզէի գիտնալ ամեն ինչ. Արմենակը չի համբերեց և հայհոյանքներով ըսաւ.
— Տինսիզ թիւրքեր, կեավուրները մենք ենք՝ ահա ձեր դէմը կեցած. մի՞թէ դուք պատիւ, զգացում չունիք, որ այդպէս կարող էք վարուիլ անպաշտպան մարդոց և կիներու դէմ։
Թիւրքերը գունատուեցան, լեզունին բռնուեցաւ։ Ըսի.
— Տղե՛րք, ասոնք վերցուցէ՛ք։
Կտոր կտոր ընելով, սպաններ էին. դիակները թաղեցինք և հեռացանք։
Լուսնկայ գիշեր էր. նորէն բարձրացանք Թէճէր։ Շարունակ,
