Էջ:Zabel Yesayan, Traveling of Murad.djvu/60

Վիքիդարանից՝ ազատ գրադարանից
Այս էջը հաստատված է

Մեզի հետ եղող փախստականներուն մէջ կար պառաւ կին մը, որ անվախ և համարձակ հաց կեփէր․ կարծես իր տան մէջ ըլլար խաղաղ ժամանակ, տղոցմէն մէկ քանին կով մորթեցին, կերակուր կը պատրաստէին, կերգէին, կը պարէին։ Վրէժխնդրութեան յագեցումը մեզ կուրախացնէր․ նոյնիսկ տարտամ ժպիտ մը տեսանք պառաւ մայրիկին թոռան դէմքին վրայ, որ փոքրիկ տղայ մըն էր և երբէք չէր ժպտեր․ մայրիկը տարած էին և անիկա աստին անդին թափառելով ու մայրիկը փնտռելով, եկած՝ մեզի զտած էր։

Թիւրքերը լուռ էին, և չէինք դիտեր՝ ինչ դիտաւորոլթիւն ունէին, կէս օրը անցաւ, սիրտս չի համբերեց․ քարին գլուխը ելայ և ըսի․

― Գացէ՛ք ձեր տուները, լաչակներ առէք և կնկան պէս նստեցէք, ձեր տեղը հոս չէ։

Իրենցմէ մէկը զիրենք խրախուսեց։

― Մեզի կը վայլէ՞, որ 500 հոգիով բուռ մը մարդոց դէմ չի կարենանք երթալ, առա՜ջ անցէք։

Այս խրախոյսին վրայ քանի մը քայլ առին և իրենց դիրքերէն դուրս ելան, բայց երբ մէկ քանին ինկան, այլևս առանց ետև դառնալու փախան գնացին։ Իրիկնամուտին լեռը դատարկուած էր։ Անոնք իմաց տուեր էին Ուլաշ և Սեբաստիա։ Ուլաշցիք վախերնուն ըսեր էին, թէ կռիւը մեր սահմանէն դուրս է և մենք չենք դար, իսկ Սեբաստիոյ կուսակալը 100-ի չափ սայլ լեցուն զինուորներ, 7 թնդանօթ և միթրայեօզ կը ղրկէ մեզ դէմ կռուելու։ Մեր մասին առասպելական բաներ կը պատմէին և սարսափէ անկարողութեան մատնուած էին․ կը պատմէին, թէ 700 զինուած մարդեր էինք, մինչդեռ 9 զինուած մարդ կար մեր մէջ։

Ճամբայ ելլելէ առաջ մեզ հետ եղող 40-ի չափ փախստականները առաջնորդով մը ղրկել ուզեցի Բաթրին գիւղի թագստոցները։ Ես կուզէի երթալ Գարտաշլար լեռը, ուրկէ՝ գիտէի թէ զինուորներ պիտի անցնին․ դիտաւորութիւնս էր կտրել անոնց ճամբան, քանի մը հոգի ալ անոնցմէ սպանել, որպէսզի սարսափը մեծնալ, բայց ժողովուրդը թախանձեց և չուզեց մեզմէ բաժանուել։

* * *

Երեկոյին ուշ ատեն խումբը կարգի դրինք, ոչնչացուցինք թամբերը ու ձիերը, վերցուցինք սպանուած թիւրքերու զէնքերը, հագուստները և ժանտարմաներու դօքիւմանները և ճամբայ ելանք․ ոչ ոք կար մեզ արգելք եղող և ճամբաները բաց էին։ Առաւօտուն լուսաբացին հասանք