ՀՍՀ/Ամպերի օրենք

← Ամպեր–ժամ

Հայկական Սովետական Հանրագիտարան

Ամպերմետր →

[ 329 ]ԱՄՊԵՐԻ ՕՐԵՆՔ, միմյանցից որոշակի հեռավորության վրա գտնվող երկու հաղորդիչների տարրական հատվածներով հոսող էլեկտրական հոսանքների մեխանիկական (պոնդերմոտորային) փոխազդեցության օրենքը։ Առաջին հաղորդչի հատվածի (Δl₁) ազդեցության ուժը (F₁₂) երկրորդի (Δl₂) վրա որոշվում է

$F_{12}=K{\frac {I_{1}I_{2}\Delta l_{1}\Delta l_{2}sin\alpha _{1}sin\alpha _{2}}{r_{12}}}$ (1)

բանաձևով, որտեղ r₁₂ հաղորդիչների միջև եղած հեռավորությունն է (ուղղությունը առաջինից դեպի երկրորդը), I₁ և I₂՝ անցնող հոսանքների մեծությունները, α₁՝ Δl₁–ի և r₁₂-ի, Իսկ α₂՝ Δl₂–ի և Δl₁-ով ու r₁₂-ով անցնող հարթությանը տարված ո նորմալի միջև կազմված անկյունները (տես գծ. 1) k միավորների համակարգի ընտրությունից կախված գործակից (SI համակարգում k=μ₀/4 π, որտեղ μ₀ վակուումի մագնիսական թափանցելիությունն է)։

Հոսանքակիր հաղորդիչների հատվածների փոխազդեցության ուժը (կամ Ամպերի ուժը) կենտրոնական չէ՝ F₁₂ ուժի ուղղությունը չի համընկնում այդ հատվածները միացնող ուղղին, այլ ուղղահայաց է Δl₂ հատվածին և գտնվում է Δl₂–ով ու r₁₂-ով անցնող հարթության վրա։ Ուժի ուղղությունը որոշվում է խցանահանի կանոնով։ F₂₁ ուժը, որով երկրորդ հաղորդչի հատվածն է ազդում առաջինի վրա, որոշվում է (1)–ին համանման բանաձևով։ F₁₂ և F₂₁ ուժերն ունեն նույն բացարձակ մեծությունը, սակայն ընդհանուր դեպքում նրանց ուղղությունները չեն գտնվում նույն ուղղի վրա (բացառությամբ այն դեպքի, երբ բոլոր r₁₂-ները ուղղահայաց են հաղորդիչների հատվածներին), ուստի, նրանք չեն բավարարում ազդման և հակազդման հավասարության սկզբունքին։ Զուգահեռ հաղորդիչների դեպքում, եթե նրանցով անցնող հոսանքների ուղղությունները (գծ. 2. ա) համընկնում են, փոխազդեցության ուժերը ձգտում են հաղորդիչները մոտեցնել իրար (հաղորդիչները միմյանց ձգում են), իսկ եթե հոսանքների ուղղությունները (գծ. 2. բ) հակառակ են՝ հեռացնել իրարից (հաղորդիչները վանվում են)։

Ա. օ. են անվանում նաև հոսանքակիր հաղորդչի Δl հատվածի վրա մագնիսական դաշտի գործադրած ուժը որոշող օրենքը.

$F=KI\Delta lBsin\nu$ (2)

I հոսանքի ուժն է, B՝ մագնիսական դաշտի ինդուկցիայի վեկտորը, ν՝ Δl–ի և ${\vec {B}}$-ի միջև կազմված անկյունը (SI համակարգում է k=1)։ (2) բանաձևը (1)–ի մասնավոր դեպքն է։