ՏՏՀ/Կաթված
ԿԱԹՎԱԾ, ինսուլտ, ապոպլեքսիա, ուղեղային հարված, գլխուղեղի արյան շրջանառության սուր խանգարում. ընթանում է գլխուղեղի հյուսվածքի վնասմամբ և գործունեության խանգարմամբ գլխուղեղում առաջացած արյունազեղման կամ գլխուղեղի արյան անոթների խցանման (թրոմբոզ) հետևանքով։ Հիմնական պատճառներն են. հիպերտոնիկ հիվանդությունը, գլխուղեղի արյան անոթների աթերոսկլերոզը։ Կ-ի դրսևորման ձևերը պայմանավորված են արյունազեղման տեղադրությամբ։ Հաճախ հիվանդները հանկարծակի ընկնում են, կորցնում գիտակցությունը, առաջանում է ձեռքերի և ոտքերի, հիմնականում միակողմանի, լուծանք (պարալիզ), խանգարվում է խոսքը, առաջին ժամերին լինում են շնչառության խանգարումներ, ջղաձգություններ և փսխումներ։ Հիմնականում հանկարծահաս է, սակայն դրան երբեմն կարող են նախորդել որոշ նախանշաններ. օրինակ, հիպերտոնիկ հիվանդության և աթերոսկլերոզի ժամանակ գլխում ուժեղանում են աղմուկն ու ծանրության զգացումը, նաև գլխացավն ու գլխապտույտը։ Հիվանդին հարկավոր է անհապաղ պառկեցնել անկողնում, բարձրացնել մահճակալի գլխամասը, ապահովել բացարձակ հանգիստ և բժիշկ հրավիրել։ Հիվանդները մանրակրկիտ խնամքի կարիք ունեն (տես Հիվանդի խնամք)։