ՏՏՀ/Վազք
ՎԱԶՔ, կիրառվել է դեռևս Հին Եգիպտոսում, Ասորեստանում, Հին Հունաստանում, Հայաստանում իբրև ռազմիկներին կոփելու, դաստիարակելու միջոց, տեղեկություններ հաղորդելու համար ևն։ Հին Հայաստանում հետիոտն սուրհանդակները կոչվել են արագագնացներ, որ նշանակում է վազողներ։ Վ. ֆիզիկական դաստիարակության միջոցներից մեկն է. ամրապնդում է մկանները, մարզում սիրտը, դրա աշխատանքը դարձնում առավել խնայողական, բարելավում է օրգանիզմի արյան շրջանառությունը, կոորդինացումը, բարձրացնում դիմացկունությունը։ Վ. մտավոր աշխատանքից հանգստանալու հիանալի ձև է։ Այն օգտակար է թե՛ երեխաներին, թե՛ երիտասարդներին, թե՛ տարեց մարդկանց։ Վ. խորհուրդ է տրվում կիրառել արտադրական ու հիգիենային մարմնամարզության մեջ և բուժական ֆիզկուլտուրայում։
Տարածում են ստացել նաև գերհեռավոր վազքերթերը, որոնք ոչ միայն առողջությունը կոփելու, այլև Վ. պրոպագանդելու գործուն միջոց են։
Վ-ով կարելի է զբաղվել տանը, փողոցում, մարզահրապարակում, քաղաքից դուրս։ Տանը պարապելիս հարկավոր է ոտքերի տակ փոքր գորգ փռել և լայն բացել լուսամուտը։ Վազելիս ծնկները պետք է հնարավորին չափ բարձրացնել և շնչել համաչափ։ Վ. տան պայմաններում (3-5 րոպեից ոչ պակաս) ամրապնդում է հոդերը, ջլերը և նախապատրաստում օրգանիզմը դրսում Վ-ի պարապմունքների անցնելու համար։ Վազելիս ձեռքերը պետք է լինեն արմունկներում ծալված և շարժվեն հետ ու առաջ։ Ծնկները (դրսում վազելիս) կարիք չկա շատ բարձրացնել, սկզբում հարկավոր է գետնին դնել ոտնաթաթի ծայրը, ապա կրունկը։ Վազել կարելի է միայնակ կամ խմբով, օրվա ցանկացած ժամին։ Դրա համար չեն պահանջվում ոչ հատուկ գույք, ոչ մարզասարքեր։ Ինքնազգացողությունը կարելի է ստուգել, չափելով անոթազարկի հաճախությունը։ Նախքան Վ-ով զբաղվելն անհրաժեշտ է խորհրդակցել բժշկի հետ։ Խորհուրդ է տրվում վազել մարզահագուստով և փափուկ մարզակոշիկով։ Ցանկալի է, որ կոշիկը մեկ համար մեծ լինի (բրդե գուլպա հագնելու կամ թաղիքե ներբան դնելու համար)։ Վ-ով պարապելու վայրը (զբոսայգի, պուրակ, խուլ փողոց) ընտրելուց հետո հարկավոր է հնարավորին չափ երկար ժամանակ քայլել, ապա անցնել Վ-ի, այնուհետև կրկին քայլել և ընդհակառակը։ Վ-ի տևողության և հեռավորության հարցում պետք է կողմնորոշվել ըստ օրգանիզմի վիճակի։ Սովորաբար խորհուրդ է տրվում պարապել շաբաթական 3-ից 5 անգամ՝ 15-ից մինչև 30 րոպե տևողությամբ։