What is science?, N․ Y․, 1955; Conant J․ B․, Modern science and modem man, N․ Y․, 1960; Popper K․ R․, The logic of scientific discovery, N․ Y․, 1961; Kuhn T․ S․, The structure of scientific revolutions, Chicago, 1962; Science and society, ed․ N․ Kap–lan, Chicago, 1965; The science and culture, ed․ G․ Holton, Boston, 1965; Wissenschaft, Studien zu ihrer Geschichte, Theorie und Or–ganisation, B․, 1972․ Ս․ Ավեւոիսյան, Ա․ Թեչունց
ԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ», պատկերազարդ ամսա–թերթ։ Լոգանի Տայկազյան վարժարանի հրատարակություն։ Լույս է տեսել 1904– 1905 և 1908–09-ին, Լոգանում, ապա՝ Փարիզում։ Տնօրեն՝ Մ․ Նալբանդյան։ Պրոպագանդել է բնագիտության, քիմիա–յի, կենսաբանության, երկրաբանության, աստղաբաշխության, բժշկության, գյու–ղատնտեսության և գիտության այլ բնա–գավառների նվաճումները։ Անդրադար–ձել է ժող․ դպրոցների գործունեությանը, կազմակերպել գիտական հոդվածների մրցույթ, փորձեր է արել հայացնելու գի–տական տերմիևները, տպագրել է գրա–խոսականներ գիտական հրատարակու–թյունների մասին։
ԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ ԵՎ ԳԻՏԵԼԻՔ», գիտական պատկերազարդ ամսաթերթ։ Լույս է տե–սել 1928–29-ին, Անտվերպենում (Բել–գիա) և 1930–31-ին՝ Ֆրումոազայում (Ռու– մինիա)։ Տպագրել է տեղեկություններ, հոդվածներ և ուսումնասիրություններ քի–միայի, ֆիզիկայի, բժշկության, ճարտա–րապետության, տիեզերական և երկրա–յին երնույթների, գյուղատնտեսության մա–սին։ Անդրադարձել է նաև արևի էներգիա–յի օգտագործման, անտառի պաշտպանու–թյան ու մշակման, էլեկտրականությունը նոր բնագավառներում կիրառելու խըն– դիրներին։ «Տանրագիտակ» բաժնում պատմել է կենցաղային իրերի և նյութերի պատրաստման, նրանց օգտագործման , պատասխանել ըն– թերցողների հարցերին։
ԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ եՎ ՏԵՒ>ՆԻ4Ա>, ամեն– ամսյա գիտահանրամատչելի հանդես։ Գիտատեխնիկական ինֆորմացիայի և տեխնիկա–տնտեսական հետազոտություն–ների Տայկական ԳՏԻ–ի հրատարակու–թյուն։ Լույս է տեսնում 1963-ից, Երևա–նում։ Խմբագիր՝ ակադեմիկոս Մ․ Կասյան։ Ամսագիրը լուսաբանում է արդի գիտու–թյան բազմաթիվ բնագավառների, առանձ–նապես բժշկագիտության, Էներգետի–կայի, տիեզերագիտության ու տիեզերա–գնացության նվաճումներն ու հայտնագոր– ծություևևերը։ Արձագանքում է Տայկա–կան ՍՍՏ–ում կազմակերպվող գիտա–կան նստաշրջաններին ու համաժողովնե–րին։ Պարբերաբար տրվող հարցազրույց–ները սովետական նշանավոր գիտնա–կանների հետ՝ պատմում են գիտության հրատապ խնդիրների, դրանց հաղթա–հարման ն իրականացման ուղիների մա–սին։ Տանդեսը անդրադառնում է նաև հայ ժողովրդի մշակույթի պատմության Էջերին ու առեղծվածներին (հայկ․ ճարտ․ հուշարձանների նկարագրություն, խա–զային նոտագրության վերծանում, նա–խաքրիստոնեական հայ գիրն ու գրակա–նությունը, միջնադարի հայ ուս․ կենտրոն– «Գիտություն և տեխնիկա» ամսա–գրի շապիկը ները են)։ Մեծ տեղ է հատկացնում ՍՍՏՄ ն արտասահմանյան գիտահանրամատ–չելի պարբերականներից կատարված թարգմանական հոդվածներին։ «Գ․ և տ․»-ին աշխատակցում են հանրա–պետության անվանի գիտնականները, այդ թվում՝ Վ․ Տամբարձումյանը, Վ․ Ղա– զարյանը, Ս․ Կարապետյանը, Ի․ Մաղաք– յանը, Լ․ Միրզոյանը, Ա․ ճաղարյանը, Ս․ Սարգսյանը, Լ․ Գյուլբուդաղյանը, Զ․ Տացագործյանը, Ա․ Պետրոսյանը, Գ․ Սահակյանը և ուրիշներ։
ԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԱԿԱԴԵՄԻԱՅԻ ԼԵՌ
ՆԱՇՂԹԱ, Պամիրի արնմուտքում (Տաջի–կական ՍՍՏ)։ Երկարությունը 110 կմ Է։ Լեռնաշղթայի և ՍՍՏՄ առավելագույն բարձր կետն է Կոմունիզմի պիկը՝ 7495 մ։ Տայտնագործել է Ն․ Լ․ Կորժեննսկին, 1927-ին և կոչել ՍՍՏՄ ԳԱ անունով։
ԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԴՈԿՏՈՐ, գիտական աստիճան։ Առաջինը շնորհել են Բոլո– նիայի (1130) և Փարիզի (1231) համալսա–րանները։ ՍՍՏՄ–ում Գ․ դ․ գիտական աս–տիճանը մտցվել է 1934-ից։ Գ․ դ․ աստի–ճանը շնորհվում է գիտության հետնյալ բնագավառներին․ ֆիզիկա–մաթեմատի– կա, քիմիա, կենսաբանություն, երկրա– հանքաբանություն, տեխնիկա, գյուղա–տնտեսություն, պատմություն, տնտեսա–գիտություն, փիլիսոփայություն, բանա–սիրություն, աշխարհագրություն, իրավա–բանություն, մանկավարժություն, բժշկու–թյուն, դեղագործություն, անասնաբուժու–թյուն, ռազմածովային, ինչպես նաև ար–վեստագիտություն, ճարտարապետություն և հոգեբանություն։ Շնորհում է Բարձրա–գույն ատեստացիոն հանձնաժողովը՝ բու–հերի և գիտահետազոտական հիմնարկ–ների գիտական խորհուրդների միջնոր–դությամբ գիտությունների թեկնածուի գի–տական աստիճան կամ պրոֆեսորի գի–տական կոչում ունեցող այն անձանց, որոնք հրատարակել են խոշոր գիտական աշխատություններ և հրապարակայնորեն դիսերտացիա պաշտպանել բուհի կամ գիտական հիմնարկի խորհրդում։ Իբրև բացառություն, ԲԱՏ կարող է Գ․ դ․ գիտա–կան աստիճան շնորհել նաև դիսերտացիա չպաշտպանած այն անձանց, ովքեր հայտ–նի են իրենց գիտական աշխատություն–ներով, հայտնագործություններով, գյու–տարարությամբ։ ՍՍՏՄ–ում 1970-ին կար 23,6 հզ․ Գ․ դ․, ՏՍՍՏ–ում՝ 1975-ին՝ 630։ Գ․ դ․ գիտական աստիճանը գոյություն ունի շատ երկրներում։ Տես նաև Գիտա–կան կոչում, Գիտական աստիճան։
ԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԹԵԿՆԱԾՈՒ, գիտա– կան առաջին աստիճանը ՍՍՏՄ–ում, որ շնորհվում է բարձրագույն կրթություն ունեցող այն անձանց, ովքեր հանձնել են թեկնածուական մինիմումի քննություններ և հրապարակայնորեն պաշտպանել թեկ–նածուական դիսերտացիա։ Սահմանվել է 1934-ին։ Գ․ թ․ աստիճանը շնորհում են բուհերի և գիտահետազոտական հիմնարկ–ների գիտական խորհուրդները՝ Բարձ–րագույն ատեստացիոն հանձնաժողովի հսկողությամբ։ 1971-ին ՍՍՏՄ–ում Գ․ թ․ աստիճան է ունեցել 249,2 հզ․, ՏՍՍՏ–ում' 1975-ին՝ 4734 գիտական աշխատող։ Գ․ թ․ իրավունք ունի մասնակցելու դոցենտի, ավագ գիտական աշխատողի, ամբիոնի և լաբորատորիայի վարիչի պաշտոնի մըր– ցույթներին և պաշտպանելու դիսերտա–ցիա գիտությունների դոկտորի գիտական աստիճան հայցելու համար։ Գ․ թ․ համա–պատասխանում է ԱՄՆ–ում, Մեծ Բրիտա– նիայում և այլ երկրներում գոյություն ունեցող դոկտորի աստիճանին։ ԳԻՐ, որևէ գաղափար, հասկացություն կամ խոսքի արտասանական–հնչյունական միավոր արտահայտող գծագիր պատկեր–ների, պայմանական նշանների, տառերի համակարգ։ Ըստ այդմ զանազանում են՝ պատկերագրություն, գաղափարագրու–թյուն, վանկագրություն և հնչյունագրու–թյուն։ Առաջին երկուսը կապ ուևեն խոսքի բովանդակային (իմաստային) կողմի հետ։ BUfr «j# glllf
- Կ–b'
а о ․ ЙИЭШПШ Лмииаввв ШВЕНМ Պատկերագրության նմուշ մեքսիկական աց– տեկեերի պատմությունից «К>-՛ ՜&՝՜4 W* 4 2Տ ադ Ism- Ж Ш J Խ »■& > штт * ы * т svufjwpfyw=<f? Ասորա–բաբելական սեպագրի նմուշ Պատկերագրությունը այն գրատեսակն է, որի միավորները (առարկայի գծագիր պատկերները) հիմնականում արտահայ–տում են այս կամ այն գաղափարը, միտքը (նույնիսկ ունեն ամբողջական միտք պա– րունակող հաղորդման նշանակություն), առանց նախադասության հնչյունական– արտասանական կամ իմաստային որևէ տարրի առանձնացման։ Գաղափարագրու–
