Էջ:Հայկական Սովետական Հանրագիտարան (Soviet Armenian Encyclopedia) 5.djvu/534

Վիքիդարանից՝ ազատ գրադարանից
Այս էջը սրբագրված չէ

Գրկ. AaeKcaHflpoB n.Cs, KoM6iraa- TopHaa TonojiornH, M.–JI., 1947; Xhjitoh Ո. Rm.,Y aii ji h C.t TeopHHroMOJioraii, M., 1966; IIoHTpHrHH JI. C., Ochobli kom- 6HHaTopHoii Tonojiorira, 3 H3A., M., 1976. է. Միրզախանյան Կ ՈՄԲԻՆ ՍՏՈՐԱՏԻՆ ՏՐԱՄԱԲԱՆՈՒ–

ԹՅՈՒՆ, արդի տրամաբանության ուղղու– թյուն; Ուսումնասիրում է տրամաբանու– թյան այն հիմնական հասկացություններն ու մեթոդները, որոնք ձևական տրամաբա– նական համակարգերի կառուցման ժամա– նակ սովորաբար դիտվում են որպես պար– զաբանման կարիք չզգացող և չեն վերլուծ– վում; Այս տեսակետից Կ. տ–յան մեջ հա– տուկ ուշադրություն է դարձվում փոփո– խականի, ֆունկցիայի, բազմության հաս– կացությունների, տեղադրման կանոնի և տրամաբանական անտինոմիաների վեր– լուծությանը; Կ. տ–յան պատմությունը սկսվում է սո– վետական մաթեմատիկոս Մ. Ի. Շեյնֆին– կելի ուսումնասիրություններով (1924); Նրա զարգացմանը նպաստել են Հ. Քա– րին, Ա. Չորչը, Ս. Կլինին: Ս. ԱվեաիսյաԱ Կ ՈՄԲԻՆ ԱՏՈՐԻԿԱ, կոմբինատ ո– րային մաթեմատիկա, կոմ– բինատորային անալիզ, մա– թեմատիկայի բաժին, որի կենտրոնական խնդիրն է վերջավոր թվով օբյեկտների զուգակցությունների (կոմբինացիաների), երկրաչափական պատկերների դասավո– րությունների և այլնի ուսումնասիրու– թյունը; Կ–ի ակունքները հասնում են մին– չև անտիկ աշխարհ, սակայն այն որպես գիտություն սկսել է կազմավորվել XX դարում; Զարգացման սկզբնական փու– լում Կ–ի խնդիրները գլխավորապես մաթ. զվարճալիքներ էին; Արդի Կ–ի մեթոդները կիրառվում են մաթեմատիկայի բազմաթիվ բնագավառներում (հանրահաշիվ, երկրա– չափություն, հավանականությունների տե– viLTwvp^TvAi Vuy. ^ ւՆ րՂւ Vi ր լւ դասակարգ– ված են երկու հիմնական տիպերի, ա. գ ո– յ ու թյան խնդիրներ ու մ դի– տարկվում է հետաքրքրություն ներկա– յացնող զուգակցությունների հարցը, բ. թվարկման խնդիրներ ու մ հիշ– յալ զուգակցությունների գոյությունը հայտնի է և պահանջվում է գտնել դրանց թիվը: Օրինակ, հնարավո՜ր է արդյոք մա– տիտը թղթից չկտրելով և նույն գիծը երկու անգամ չանցնելով գծել նկ. 1 և նկ.2 պատ– կերները, գտնել նշված պայմաններին բա– վարարող լուծումների k թիվը: Օգտվենք հետևյալ ընդհանուր սկզբունքից, գագաթը անվանենք զույգ (կենտ), եթե գագաթից ելնող հատվածների թիվը զույգ (կենտ) է: Գոյության խնդիրը լուծվում է դրականո– րեն միմիայն այն դեպքում, երբ կենտ գա– գաթների թիվը երկու, մեկ կամ զրո է: Նկ. 2-ի դեպքում k=0, այսինքն՝ խնդիրը լու– ծում չունի: Նկ. 1-ի դեպքում k= 10, այ– սինքն՝ խնդիրն ունի միմյանցից տարբեր 10 լուծում: Կ–ի հիմնական սկզբունքներից է այս– պես կոչված արտադրյալի կա– նոնը, որի պարզագույն դեպքը հետև– յալն է. եթե որևէ Տ բազմության mi տար– րերը օժտված են Pi հատկությամբ, m2 տարրերը՝ Րշ հատկությամբ, ապա Տ բազ– մության աարրնբից կազմված այն զույ– գերի թիվը, որոնց առաջին տարրն ունի Pi, իսկ երկրորդը՝ P2 հատկությունը, հա– վասար է mi-աշ: Արտադրյալի կանոնը կիրառելով կարելի է գտնել ո տարր ունե– ցող Տ բազմության ոչ անպայման տարբեր տարրերից կազմված կարգավորված r- յակների թիվը՝ Aj=nr: Նշված կանոնի միջոցով գտնվում է Տ բազմությունից r- վերցվածքների, այսինքն՝ Տ–ի տարբեր տարրերից կազմված կարգավորված r- յակների թիվը՝ Aj=n(n–1)* • *(ո– –r+1): ո տարրերից ո–վերցվածքը կոչ– վում էտեղափոխություն: Տ բազ– մության տարրերի տեղափոխությունների թիվը հավասար է Pn= A"= 1 *2* • *ո= ո!: Տ բազմության r տարր պարունակող տար– բեր ենթաբազմությունների՝ r-զ ու գ ո ր– դությունների թիվը հավասար է Cr – A° _ո(ռ՜ *) ‘ • *(ո–r+l) __ a; “trl _ ո՝ r!(n–r)I * Թվարկման խնդիրներ լուծելու հզոր մի– ջոց է ներառման և արտաքս– ման սկզբունքը: Դիցուք՝ ու–ն Տ բազմության Pi(i= 1,…, r) հատկություն– ներով, իսկ ո . -ը P P հատ– i • • *1ti»***» i 1 Տt1 Տ կություններով օժտված տարրերի թիվն է: Ըստ այս սկզբունքի, Տ բազմության այն տարրերի թիվը, որոնք նշված հատկու– թյուններից ոչ մեկով օժտված չեն, որոշ– վում է – + Տ ni { +--*+< – ^ 1 2 i K., KoMdnHaTopHaa MaTeMaTHKa, nep. c amvi., M., 1966; B h ji e h- k h h H. H, KoMdHHaTopHKa, M., 1969; Ekob H. H., CKopoxofl A. B., HflpeHKO M.H., 3jieMeHTM KOMdHHa- tophkh, M., 1977. Բ. Նահապեայան

ԿՈՄԲԻՆԱՅԻՈՆ ՏԱՏԱՆՈՒՄՆԵՐ, առա– ջանում են ոչ գծային համակարգում՝ բա– ղադրիչների տարբեր հաճախականու– թյուններով երկու կամ ավելի ներդաշնակ աաաանոււուերի ազդեցությամբ: Կ. տ–ի հաճախականություններն արտահայտ– վում են ազդող տատանումների հաճախա– կանությունների գումարով կամ տարբե– րությամբ: Կ. տ–ի առաջացման երևույթն ընկած է հաճախականությունների փո– խակերպման մեթոդների հիմքում:

ԿՈՄԲԻՆԱՏՎԱԾ Կ ԻՆՈՆ ԿԱՐԱՀԱՆՈՒՄ, տես Համակցված կինոնկարահանում:

ԿՈՄԵԴԻ ՖՐԱՆԱԵ&» (Comedie-Fran- gaise, պաշտոնական անվանումը՝ Տեսարան Մոլիերի «Տարտյուֆ» պիեսի ներ կայացումից (1954, «Կոմեդի Ֆրանսեզ») «Թ և ա տ ր Ֆրանս ե», Theatre- Frangais), Ֆրանսիայի ազգային հնա– գույն թատրոնը: Հիմնադրվել է 1680-ին, Փարիզում, Լյուդովիկոս XIV-ի հրամանա– գրով՝ միավորելով Մոլիերի և «Բուրգունդ– յան օթել» թատրոնները: Թատերա– խմբում էին՝ Մ. Շանմելեն, Մ. Բարոնը, Շ. Լագրանժը, Ա. Բեժարը և ուրիշներ: Ձեռք բերելով դրամայի բեմադրության մենաշնորհ՝ «Կ. Ֆ.» համախմբել է մեծ դերասաններին:tXVIII դ. թատրոնում կչասիցիզմի պալատա–ազնվականական և դեմոկրատա–լուսավորական միտումնե– րը սահմանազատվել են. «վոլտերյան» դերասաններ Ա. Լեկուվրյորը, Մ. Դյումե– նիլը, Ի. Կլերոնը, Ա. Լեկենը, պահպանե– լով կլասիցիզմի նորմերը, ձգտել են դեկ– լամացիայի, բեմական վարքագծի .հոգե– բանական հավաստիության: Ֆրանսիա– կան մեծ հեղավւոխության տարիներին «Կ. Ֆ.» անվանվել է «Ազգի թատրոն»: XIX դ.–XX դ. սկզբի խոշորագույն դե– րասաններից էին է. Ռաշելը, ժորժը, Մարսը, Աառա Բեռնարը, ժ. Մունե–Այուլ– լին: Ռեալիստական ավանդույթները հիմ– նականում զարգացրել են կատակերգակ– ներ է. Գոն, Բ. Կոկլենը: 1930-ական թթ. թատրոնում գործել են ռեժիսորներ ժ. Կո– պոն, Լ. ժուվեն, Շ. Դյուլենը, Գ. Բատին; Ներկայացվել են Պ. Կոռնելի, ժ. Ռասինի, Մոլիերի, Պ. Մարիվոյի, Պ. Բոմարշեի, Ա. Մյուսսեի և այլոց երկերը: Թատրոնի առաջատար դերասաններից են (1950– 1960-ական թթ.) ժ. Մեյերը, Մ. էսկանդը, Լ. Աենիեն, ժ. Բերտոն: «Կ. Ֆ.» ելույթներ է ունեցել արտասահմանում (1954, 1964, 1969, 1973-ին՝ ԱԱՀՄ–ում): Գրկ .Hctophsi 3anaflHoeBponeHCKoro TeaTpa, t. 3, 5, M., 1963–70.

ԿՈՄԵԴԻԱ (հուն. x«|icp5Ca, < xcdjioc;– ուրախ երթ և ՓՑղ–երգ), տես Կատակեր– գություն:

ԿՈՄԵԴԻԱ ԴԵԱ/ԱՐՏԵ (Commedia dell՝ arte), դիմակների կատակեր– գ ու թ յ ու ն, իտալական ուշ միջնադար– յան ժողովրդական թատրոն, բնույթով սաեղծաբանական (բանավոր–իմպրովի– զացիոն) արվեստ, որի ակունքները վաղ