Ագնիվցև Ն.— Հեքիաթ Կոմինտերնի մասին

[ 245 ]

Ն.ԱԳՆԻՎՑԵՎ

ՀԵՔԻԱԹ ԿՈՄԻՆՏԵՐՆԻ ՄԱՍԻՆ

1

Խաղալիքների,
Կարկանդակնե՛րի,
Փոքրիկ ու չնչին
Բաների համար
5 Ծեծելով իրար,
Գզելով իրար,
Միշտ տխուր ու չար,
Ինչպես իսկական
Փոքրիկ գազաններ
10 Կային—չկային
Վեց երեխաներ։

2

Եվ նստել էին սյուների մոտին
Սյուները կպած իրենց ճակատին
Այդ լավ տղերքը, ինչպես հիմարներ
15 Վեց երեխաներ։

3

Իսկ այդ սյունե՞րը
Հասարակ հո՞ չեն․

[ 246 ]

Նայեցե՛ք հապա.
Դրանք սյուներ են
20 Պինդ,
Սահմանապահ...

4

Եվ այսպես ահա
Հետևե՛ք հիմա.
Ֆրանսիացի տղան՝
25 Անունը Ժակ՝
Ուտում է մի հսկա
Կարկանդակ․..

5

Իսկ անգլիացի
Երեխա Ջոնը —
30 Բոյը թիզ ու կես —
Մեծ ախորժակով
Ուտում է ահա
Իսկական բիֆշտեկս...

6

Նայեցե՛ք Ֆրիցին.
35 Այս գերմանացին
Ուտում է կրուպայով ապուր։
Իսկական
Գերմանական
Կերակուր..․

7

40 Իսկ չնչին երեխա
Չիու—Չաո—Չին—Չուն—Չեյը —

[ 247 ]

Հանգիստ մի կողմ նստած
Խմում է իր թեյը...

8

Իսկ մեր ռուս Գավրյուշը,
45 Որքան պատում է ուժը —
Կրծում է սև բոքոն,
Որ անչափ անուշ է։

9

Իսկ Տոմը սև,
Քանի որ չկար
50 Մի այլ բան համեղ —
Տխուր ու շվար
Ուտում էր
Դառը
Մանանեխ․․․

10

55 Այդպես դեմ ու դեմ
Սյուների ետև
Նստոտած նրանք
Աղմուկով, ծեծով,
Հարայ—հրոցով
60 Անցող—դարձողին
Համոզում էին,
Որ հնուց,
Վաղուց
Հիմա ու առաջ
65 Այս արևի տակ —
— «Իմ հայրենիքն է ամենից անուշ,

[ 248 ]

Ես հերոս եմ քաջ,
Իսկ դու այլանդակ․․․»։

11

Եվ նրանցից հենց որ մեկի
70 Քիթը մի քիչ հարևանի
Կողմը թեքվեր,
Հենց որ մեկը հարևանի
Կողմը նայեր —
Ռուսը լիներ,
75 Գերմանացին,
Թե չինացին —
Մյուսն իսկույն
Հարայ կտար,
«Կա՛ց» կկանչեր,
80 Կծղրտար։

12

Եվ հարևանն հարևանին,
Որպեսզի նա սյունից չանցնի,
Իրար անցած ու շտապով —
Ճիշտ ճակատին կտար թափով։

13

85 Կռվում էին տղերքն այս մեր
Թեկուզ հաճախ, սակայն ծածուկ.
Մեկը հանկարծ եղբոր գլխին
Կտար — ու պո՜ւկ։
Մյուսն էլ, դե,
90 Իրա հերթին
Կտար սրա
Քթին—մռթին,

[ 249 ]

Հետո կրկին
Կլռեին։

14

95 Բայց մի անգամ,
Ա՛յ, իսկական
Կռիվ եղավ, այնպես կռիվ,
Որ էլ փախի,
Որ էլ թռի․․․

15

100 Տվին իրար,
Տվին իրար,
Իրար քթի,
Իրար մռթի,
Իրար աչքի,
105 Իրար մեջքի,
Վզի, դնշի,
Ամեն ինչի —
Ջարդոտեցին
Ատամ ու կող
110 Տարածեցին
Սարսափ ու դող․․․

16

Ու նորից —
Թրա՛խկ — իրար փորի,
Դնչին — բո՛ւհ,
115 Ականջին — ո՛ւհ,
Վզին — թրա՛խ,
Ուսին — ա՛խ,
Ատամներին —

[ 250 ]

Տո՛ւր, տրորի։
120 Դրա քունքին,
Դրա փորին, —
Տալիս իրար, ո՜նց են տալիս —
Բռունցքներ են գնում — գալիս...

17

Շուրջը նրանց —
125 Աղմուկ ու լաց,
Ողջը թափած,
Իրար անցած,
Ծեծ ու կռիվ,
Ճիչ ու կական —
130 Չես հասկանում էլ ո՛չ մի բան.
Ամեն մեկը, սակայն, իրա
Ուժն է գովում —
Ամեն մեկի քիթը թեկուզ
Փշրվում է, արյունոտվում։

18

135 Իսկ երբ արդեն
Չափից անցան,
Բոլորն էլ լավ
Ծեծ ստացան,
Բոլորի էլ
140 Քթին, դնչին
Կապտած տեղեր
Երևացին —
Քիչ էր մնում մեկը մեռնի —
Հնչեց հանկարծ
145 Ոտնաձայնը
«Կոմինտերնի».․․

[ 251 ]

19

Եվ նա ասաց
Ձայնով հնչուն.
— Է՜խ, դուք տղերք,
150 Ինչո՞ւ, ինչո՞ւ
Ինչո՞ւ եք դուք, այդքան հիմար,
Իրար հանդեպ ոխից վառվում—
Այդ սյուների համար կռվում․․․

20

— Ինչո՞ւ, ինչո՞ւ։
155 — Որովհետև
Այդ սյուները, հնուց եթե
Ձեզ իրարից չզատեին—
էլ դուք ինչո՞ւ պիտի հիմա
Իրար այդպես գզգզեիք.․․

21

160 — Ինչո՞ւ, ինչո՞ւ։
— Որովհետև
Դուք սկզբի օրից եթե
Այդպիսի կարգ սահմանեիք —
Հիմա հո դուք մի ընտանիք
165 Կկազմեիք,
Կկիսեիք թե խաղալիք,
Թե կարկանդակ—
Այն ժանմանակ
Չէիք կռվի արևի տակ։

22

17Օ — Ինչո ւ, ինչո՞ւ։
— Որովհետև

[ 252 ]

Ամեն մեկդ այն ժամանակ
Կունենար շատ
Թե խաղալիք, թե կարկանդակ։
175 Կլինեիք դուք հավասար.
Չէ՞ որ ոտից մինչև գլուխ
Դուք նման էք, տղերք, իրար։

23

Դրա համար շուտով վառեք
Այդ սյուները ամենուրեք,
180 Այն ժամանակ
Դուք կունենաք
Ձեր հայրենի փոքրիկ գյուղի,
Կամ խրճիթի, խարխուլ խուղի —
Ձեր նեղ
185 Տան տեղ
Դուք կունենաք աշխարքը ողջ>
Երկիրն ամբողջ —
Ու կդառնա աշխարհն ազատ
Ձեր հայրենիքը հարազատ։

24

190 Տղերքն այստեղ
Միատեղ
Վրա տվին այն սյուներին։
— Էլ չենք դառնա մենք ձեր գերին։
Եվ պոկեցին
195 Դրանք իսկույն,
Չթողեցին
էլ ոչ մի սյուն։

[ 253 ]

25

Իսկ հետս,
Վեց հոգով
200 Այդ նույն տեղում սեղան բացին,
Եվ առաջին անգամ կյանքում
Միասին
Նստեցին հացի։

26

«Առաջինը» ապուր էր —
205 Կրուպայով ապուր —
Իսկական
Գերմանական
Կերակուր։

27

Որպես երկրորդ
210 Տե՛ս մի, տե՛ս —
Տրվեց անգլիական բիֆշտեկս։

28

Ա՜յ քեզ ճաշ,
էլ ինչ ճաշ է, էլ ի՞նչ ճաշ —
Ոչ բոքոն կա, ոչ լավաշ․․․

29

215 Բայց որտեղի՞ց
Գտնեն հաց․
Գավրյուշն այստեղ՝
« — Կա՛ց տո, կա՛ց, —
Կերեք, տղերք,
220 Ռսի հաց․․․>>։

[ 254 ]

30

Սակայն տղերքն,
Այդ ճաշին
Երբ նստեցին
Միասին —
225 Մանանեխն էլ եկավ պետք.
Բիֆշտեկսի հետ մանանեխ —
Ախ, ինչքա՛ն է նա համեղ...

31

Բոլոր համեղ բաներն այս
Կերան նրանք հազիվ—հազ․
230 Բոլորն հո այդ չէ՞ր սակայն։
— Կերեք, տղերք,
էս էլ ձեզ —
Պիրոժնիներ ֆրանսիական...

32

Եվ այստեղ էլ —
235 Լցր՛ու դե,
Քեֆն ուզում է
Քո եթե —
Խմի՛ր չինի
Անուշ թեյ...

33

240 Եվ առաջին
Անգամ նրանք
Հարց տվեցին
Իրար ուրախ․
— Հրա՞շք էր այս,
245 Զարման՞ք էր այս․

[ 255 ]

Լացն ու կռիվն էլ ո՞ւր մնաց
Բոլորը կուշտ,
Բոլորը հաշտ
Ու քթներն էլ անվնաս․․․

34

250 Ահա և բոլորը։