Ակսել Բակունց (Վարդան Հակոբյան)

ԱԿՍԵԼ ԲԱԿՈՒՆՑ

                Կարդացվել է 1987թ. Գորիսում անցկացված
                բակունցյան արվեստի տոնահանդեսում

Ես զանգեզուրյան լեռներում կանգնել՝
Ինչպես հինավուրց առասպելներում,
Բասուտա գետի ձայնով կանչում եմ
Անցնող դարերին...
Ձայնս դառնում է ցավի ղողանջներ
Ժայռածերպերին՝
Վեհ, անմատչելի,
        դառնում է կարոտ
        ու ոգու աղերս,
Կաքավաբերդի գմբեթ է դառնում
ձայնս երկնահաս
        Եվ մթնաձորից
Դուրս է կանչում թեժ, բարեսիրտ մարդկանց,
Երազավորում
սերը,
հավատը
եւ տենչանքները սուրբ, երանական։
Ձայնս Միրհավի կանչին է ձուլվում,
Որ արթնացնի դարերը քնած
եւ եռոտանու առաջ չոքեչոք,
ծամը ետ նետած
ծաղկոտ լեռնուհու հառաչն է պարզում
անխոս քարերին...
Լեռները - ամբողջ աշխարհը թողած-
ապաստանել են մեր մի պատառիկ,
մի կտոր հողին։
         Ու այդ լեռներում
այս էլ՝ քանի դար,
ալպյան լուսայգի խարույկն է վառում
հայուհի մի պարզ,
անվերջ փչելով արշալույսների
         կարմիր կրակին,
հավերժության տաք մոխիրն առնելով
վարսերի վրա։
Հայոց բերդերին հսկում կա երկնի։
Եվ՝ Մթնաձորի լույսերը վառած,
Ես Դիլան դայու
ձայնով կանչում եմ, ճչում եմ՝ Սոնա...
Ես խոնարհվում եմ Խոնարհի առաջ,
Սերմնացանի պես
(ոսկեհատ մի սերմ՝ խրված հողի մեջ),
         վերընձյուղվում եմ,
ելնում,
հառնում եմ ինքս իմ միջից,
«Ծիրանի փողի» մորմոք եմ դառնում...
ՈՒ ձայնիս վրա իմ դեմ բացվում է,
հենց միանգամից,
ալպյան ծաղկունքի մի ամբողջ երամ,
այդ երամի մեջ՝
մի սիրուն Սոնա,
մի անմեղ Սոնա...
- Ակսել, - երամի ձայնով եմ կանչում, -
ձայնս գնում է մի գիշերվա մեջ
անհետացածի
ցավի հետքերով
ու Աբովյանի վերքի մեջ մխում...
Իմ շուրջը ահա, կամ իմ հոգու մեջ՝
բարձր լեռներում,
ձորերի մեջ խոր,
մեկը փչում է կարմիր կրակին,
փչում է, փչում,
եւ Ալպիական մանուշակներ են
ելնում կրակից,
ցրվում բերդախոս լեռնալանջերին,
եւ ծաղկաոտն միրհավն է, ահա,
հառնում կրակից,
խայտում ափերին Բասուտա գետի,
եւ հին կյորեսյան,
եւ հին արցախյան
առասպելներ են ելնում կրակից,
կանթեղների պես կախվում են լերանց՝
Մեր Այու սարի,
        Մռավի վրա...
Հիմա, այս պահին, երբ խոսում եմ ես,
Թվում է՝ մոտիկ ինչ-որ անկյունում,
ինչ-որ մի թփից
գլուխը հանել մի սիրուն միրհավ,
նայում է անվերջ
ու չի հասկանում,
թե ոնց է լինում,
ոնց է լինում, որ սերմնացանները
 հայոց աշխարհի -
Խաչատուր, Ակսել, Եղիշե,
Պարույր...
        չավարտած ցանքը՝
        լուսեղեն, հուռթի,
ոսկեհատ սերմի նման խրվում են,
անվերջ խրվում են, մնում հողի մեջ,
իրենց իսկ բացած սեւ ակոսներում...
Հինավուրց ու սուրբ առասպելների
ծաղկոտ լեռնուհին
փչում է, փչում կրակին բախտի
         եւ նրա շնչից
կրակ են առնում ու բռնկվում են
հին պարիսպները Կաքավաբերդի։

Իսկ Արթին ապոր ձիու ալ բաշից
կրակ ու բոց է թափվում աշխարհին...
Եվ ձին գնում է, գնում է, գնում...