ու ճկուն լինի այն - չի կարող փոխարինել մի
ուրիշ կենդանի լեզու:
III
Լեզուները անփոխարինելի են:
Եւ անթարգմանելի:
Հայ խօսքը - հայերէն միայն կասուի։ Եթէ
ուզենանք թուրքերէն ասել՝ ուրիշ բան պիտի ասենք
(նման, բայց ուրիշ):
Traduttore - traditore (թարգմանիչը դաւաճան
է), ասում է իտալական առածը:
Եթէ լաւ թարգմանես - ասում է իր հերթին
Վ. Հիւզոն - ճիշդ չի լինի: Եթէ ճիշդ թարգմանես՝
լաւ չի լինի:
Նրբութիւններ են սրանք, որ թերեւս անկարէլի
է վերլուծել ու բացատրել: Բայց այս նրբութիւնների
մէջ է խօսքի ամրողջ համը, յաճախ
նաեւ ամբողջ իմաստը:
Եթէ ձեզ ծանօթ է Վ. Բրիւստովի կազմած
(ռուսերէն լեզուով) «Հայաստանի պոէզիա» անունը
կրող շատ պատկառելի հաւաքածուն, նկատած
կը լինէք անշուշտ, թէ ի՜նչ ողբաւի այլակերպման
ենթարկուած Է այնտեղ խեղճ հայ
բանաստեղծութիւնը: Էլ չեմ խօսում նահապետ
Քուչակի կամ Սայեաթ Նովայի մասին, — նոյն
իսկ Յ. Թումանեանի պէս մատչելի բանաստեղծը
