տեղի պակասության պատճառով: Այդտեղ թաղվում էին նշանավոր հոգևորականներ և աշխարհականներ և այդ կողմից մի-մի պանթեոններ էին: Վերջապես այդտեղ հավաքվում էր ժողովուրդը ոչ միայն եկեղեցական, այլև վարչական նույնիսկ քաղաքական հարցեր քննելու համար:
Ջուր չէր Առաքելոց ժամատունը այսքան գեղեցիկ ու զարդատուն: Այստեղ էին կատարվում կարևոր խւրհրդակցություններ, ու այդտեղ էին որոշում այն հարաբեչությունները, որ ուներ քաղաք իր տերերի հետ: Այս են վկայում եկեղեցու արձագանքությունները:
Դրանք թանկագին նյութեր են անեցու վրա զանազան ժամանակ բարդած հարկերի և տուրքերի էությունը պարզելու համար. Շատ քիչ են այսպիսի արձանագրություններ, որոնք պարունակում են իրենց մեջ այս կամ այն հավատացյալի նվերը և փոխարենն սատցած պատարադների թիվը: Մեծամասնությունը Անիի տերերի, Անիում հարկահանության պաշտոն կատարողների կարքադրություններն են, որոնցով անջնջջլի մնա որպեսզի հրապարակական լինի ամենիս հայտնի:
Շատ արձանագրություններ անթիական են բայց և նրանք, որոնք թվական ունեն ցույց են տալիս, որ Առաքելոց եկեղեցին պաշտոնական կարքադրւթյունների դիմվան դարձել էր 13-14-րդ դարերում, այն շամանակներում, երբ Անին իր միջից մեծ գաղթականություններ հանած անշքածած մեծ քաղաք էր. Մի արձանագրության կրում է 1384 թվականի: Դրանից հետո գրված որևէ արձանագրություն դեռ չէ զանգված Անիի վեջ:
Եկեղեցու պատերի տված նյութեով իհարկե չէ կարելի ժամանակագրական կարգով պատկերացնել Անիի հարկատվության չափերը: Դրանք կցկտուր տեղեկատվություններ են, բայց դարձյալ հետաքրքրական են իբրև փաստեր մեռած քաղաքի ներքին կյանքից: Կբերեմ այդ փաստերից մի քանիսը:
Տեղերեցի Մխիթար եպիսկոպոսը երկրաշարժի աղետից
