թյունիից՝ խոցելու իր ամենամեծ ախոյանին՝ Անգլիային:
Անգլիան, իր իմպերիալիստական մեծ ծրագրերի իրագործումն անպայմանորեն ապահովելու համար, հրամայական պետք ունի ստեղծելու Հայաստանը, մի անգամ ընդմիշտ ազատելու այն՝ ռուսական լծից ու ոտնձգություններից և իր ազդեցության շրջանի մեջ գցելու այն: Անգլիական տեսակետով Հայաստանը վստահելի կլինի միայն այն ժամանակ, երբ հեռու կլինի ռուսական ազդեցությունից ու դավերից: Ավելին, նա պետք է լինի հակառուսական: Այլապես նա միշտ կասկածի տակ կմնա: Այդ պարագային Անգլիան միշտ ի վիիճակի կլինի դժվարություններ և անախորժություններ պատճառելու Հայաստանին: Ռուսական ամեն մի միջամտություն հայկական գործերին, հայկական ամեն մի հակում դեպի ռուսները՝ անխուսափելիորեն կործանարար կերպով պիտի անդրադառնա Հայաստանի քաղաքական բախտի վրա:
Գնահատության առնելով միջազգային ուժերի փոխհարաբերությունն ու զորությունը ներկայումս, առանց որևէ տատանումի մենք մի անգամ ընդմիշտ պիտի պարզենք մեզ համար, որ մեր քաղաքական բախտի վերջնական որոշումը գերազանցապես, եթե չասեմ բացառապես, կախված է Անգլիայից: Ռուսաստանի դերը Մերձավոր Արևելքում և մասնավորապես Հայաստանում վերջացած պետք է համարել: Անգլիան կաշկանդել, շղթայել է Հյուսիսի մեծ պետությունն այնպես, որ նա երկար ժամանակ չպիտի կարողանա այլևս որևէ կշիռ ու ձայն ունենալ Արևելքում: Անգլիայի արևելյան քաղաքականության գլխավոր նպատակներից մեկն էլ այս պահիս այն է, որ Ռուսաստանը թե ռազմապես և թե քաղաքականապես սահձահարվի առմիշտ և այլևս միանգամայն անվտանգ դառնա Անգլիայի համար: Այդ նպատակի համար է, որ նա ստեղծում է Մերձբալթյան պետություններ, հզոր Լեհաստան, Ուկրաինա, անդրկովկասյան ու թերևս և կովկասյան պետություններ: Այդ նպատակի համար է, որ Ռուսաստանը ուժասպառ է արվում:
Բայց Ռուսաստանն այսպես թե այնպես մի մեծ պետություն է, որը ապագային կարող է վերստին դառնալ մի ահարկու, սպառնական ուժ Անգլիայի հանդեպ:
Եվ այսօրվա վիճակը չէ որ մտահոգիչ է Անգլիայի համար, այլ վաղվանը:
Պետք է կանխել դեպքերը, պետք է նախատեսել միջազ-
