տերազմին ու այնքան գեներալներ եմ տեսել, այնքան հաց
եմ կիսել գեներալների հետ, որ հաշիւը կորցրել եմ: Յետոյ
ի՞նչ, որ ինքը գեներալ է. պատասխանատու մարդը պիտի
ժողովրդից սիրուած լինի ու ոչ թէ լռութիւն պարտադրի:
Ինձ համար խիստ անդուրեկան էր միայն նրա հետ խօսելը։
Ես ուզում էի իմ ժողովրդին ծանօթանալ: Մթնոլորտը
ջերմացել Էր երբ ամրան երկնքից կարծես ձիւն իջաւ նրա
երեւումից: Յայտնի Է, որ իր եւ մեր ժողոփրդի միջեւ
կապը խզուել Է. իմ Էլ կապս խզեց մի ժամով: Ո՛չ, խիստ
անդուրեկան մարդ Է այդ գեներալը:
Քոչարի Սոֆիա կեցութեան երկրորդ օրը, մենք
այցելութիւն մը տուինք մայրաքաղաքի հայկական դըպրոցը,
որ այդ տարի ունէր 240 աշակերտ:
Այս դպրոցին մէջ, երկար տարիներ շունչ սպառած
էին Տիկ. Վիկտորիա Մոմճեանը եւ Սարգիս Փաշաճեանը:
Երկու անսակարկ նուիրեալեր, որոնք ամրոցի կեանք մը
աշխատած էին հայ մանուկին մէջ ազգային գիտակցութեան
հուրը բորբոք պահելու համար:
Հազիւ թէ մտած էր այս դպրոցի սեմէն ներս, Հրաչեայ
Քոչար մանկացաւ: Ուսերը աւելի ուղիղ էին հիմա:
Ժպիտը աւելի լայն։ Աչքերը՝ աւելի խոշոր։ Օտարութեան
մէջ հայ երգի հնչիւնները փոխեցին զինք։ Հայ բանաստեղծութիւնը,
ծաղկած օտարութեան մէջ հասակ առնող մանուկներու
եւ պատանիներու շրթներուն վրայ, գինովցուցին
զինք: Եթէ ձեռքին թաշկինակ մը տայիք, պիտի
պարէր, կրնար պարել սասունցիներու եար–խուշտան,
սարի նման բարձրանալով, ալիքուելով...
Բայց վերջաւորութեան, դասարանի մը մէջ յուզումը
խեղդեց զինք: Թումբը տեղի տուաւ մէկին, ես տեսայ
որ Հրաչեայ Քոչար կու լար՝ ամուր գրկած տղեկ մը, որ
քիչ առաջ արտասանած էր...
Յետոյ, աչքերը, քիթն ու բերանը սրբելէն մօտեցաւ
ինծի ու ականջիս գլգլան խնդուքով մը փսփսաց.
