առանձին գրքույկով տպագրված նրա քառյակների շարքն սկսվում է այդ գործերով, ընդ որում նշված են նրանց գրության թվականը (1890) և աղբյուրը («Հառաչանք»֊ից)։ Այսպիսով, սկզբնապես աշխարհի նկատմամբ պոեմի պատմող-ծերունու հուզական վերաբերմունքն արտահայտող այս հատվածները երեք տասնամյակ անց դարձան իր բանաստեղծի կենսափիլիսոփայական խոհերի յուրօրինակ սկիզբ և ելակետ։ Այդ երկու քառյակներից հետո Թումանյանը ժանրային այս ձևին նորից անդրադառնում Է միայն քառորդ դար անց (հաջորդ քառյակները գրված են 1916 և հետագա թվականներին)։
«Հառաչանք» պոեմի վրա Թումանյանն սկսել Է աշխատել 1890 թ. վերջից, երբ Մոսկվայում հենց նոր տպագրվել էր «Բանաստեղծությունների» առաջին հատորը, և երիտասարդ հեղինակը գտնվում Էր ստեղծագործական բուռն վերելքի հոգեվիճակում։ (Ժամանակակիցներից մեկի՝ գյուղագիր Հար. Ճուղուրյանի հաղորդվածն այն մասին, որ դեռևս 1885-86 թթ. Թումանյանը ընկերական շրջանում կարդացել Է «Հառաչանքի» սևագրությունը, պետք Է համարել շփոթության արդյունք։ Այդ մասին տե՛ս Ա. Ինճիկյան, Էջ 169։ 1880-ական թթ. կեսերին կամ, ավելի ճիշտ, վերջերին Թումանյանը կարող Էր պատմել իր ապագա պոեմի մտահղացման մասին)։ 1890 թ. նոյեմբերի 1-ին Անուշավան Աբովյանին հասցեագրած նամակում Թումանյանն այդ մասին հաղորդում Է. «Այսօր սկսեցի մի նոր պոեմա Լոռու կյանքից — «Ծեր այգեպանի պատմությունը» Է առայժմ անունը։ Այս երրորդ պոեման Է Լոռու կյանքից, առաջինը «Սաքոն» Է, իսկ երկրորդը «Անուշը», որ մի անուշ ընկերոջ անվան Է նվիրված» (ԵԺ, V, 32)։ Վերջին խոսքերն ակնարկում են, որ «Անուշ» պոեմի առաջին տարբերակը ձեռագրում նվիրված Է եղել Ան. Աբովյանին՝ հատուկ չափածո ընծայականով։ «Ծեր այգեպանի պատմությունը» (կամ՝ «զրույցը») նախնական վերնագիրը շուտով փոխարինվեց նորով. արդեն 1893-ին- «Մուրճում» տպագրված հատվածն, ինչպես ասվեց, ունի «Հառաչանք» պոեմայից» վերտառությունը։ Թեև ստույգ փաստեր մեզ չեն հասել, բայց առանց կասկածելու կարելի Է ասել, որ 1890 թ. առաջին տարբերակը գրելուց հետո Թումանյանը մի քանի տարի շարունակել Է աշխատանքը պոեմի վրա, ձգտել նրա հետագա կատարելագործման։
Դժբախտաբար, պահպանված հատվածները չեն կարող լրիվ պատկերացում տալ պոեմի ամբողջական կառուցվածքի և բովանդակության մասին։ Դատելով 1914 թ. տպագրված հիշյալ ծանոթագրությունից և ժամանակակիցների հուշերից, պոեմի լրիվ տպագրությունը ժամանակին չի հաջողվել գրաքննական արգելքների պատճառով, իսկ ձեռագրերը, ինչպես նշվեց վերը, զոհ են դարձել 1908 (կամ 1911) թ. ձերբակալության ժամանակ։ Դրանք կամ բռնագրավվել են խուզարկության պահին և կամ նախապես այրվել հեղինակի կողմից՝ ոստիկանությանր մեղադրական նյութ չտալու մտավախությունից դրդված։ Վերջին վարկածը հաղորդում Է բանաստեղծի երիտասարդ տարիների մտերիմ ընկերներից մեկը՝ Արսեն
