Էջ:Թումանյանի ԵԼԺ հ5.djvu/769

Վիքիդարանից՝ ազատ գրադարանից
Այս էջը հաստատված է

Сб. 26. 11. 200. Лесной человек и кот (терск. казак).
Сб. 19. Лиса и мельник (имерет.).
Сб. 13. 11. 130. Лисица (арм.).
Пред. 17.
Афан. № 99. Козьма Скоробогатый. և 98. Бухтан Бухтанович.
Сб. св. о к. г. 2. V. 45. Букучн-хаи (авар.)
Сб. 14. 2. 164. Царь груш (кюринск.).

Սրա մեջ վերջը աղվեսը հիվանդանում է։ Չախչախն ու իր կինը նեղանում են, որ հիվանդ վեր ընկած է, [ու] պետք է խնամեն ու մաքրեն․ պոչիցը բռնում են, դուրս գցում։

Նավ, 6. 42, Չախչախ թագավոր (Վան)։

Իր «ոչ-գրական ոչնչությունները քննադատ» հոդվածում, խոսելով «Չախչախ թագավորի» համար հիմք ծառայած ժողովրդական հեքիաթների մասին, բացի Ս. Հայկունու մշակած «Թոզոտ բեկ» հեքիաթից, Թումանյանը բերում է սկզբնաղբյուրների հետևյալ ցանկը․

1) «Հայ Ժողովրդական հեքիաթներ», Տիգրան Նավասարդյանի, 1890 թ․, 6 գիրք, Չախչախ թագավոր, Վանի բարբառ։
2) Тюлки вэ Чак-чак-бек, татарск. сказка, в стихах, Султан Меджит Ганиев, 1984.
3) Сб. мат[ериалов]․ Царь Грушь, кюринск. сказка.
4) 13. Лисица, армянск. сказка.
5) Сб. 19. «Лиса и мельник», имеретинская сказка.
6) Сб. 27. «Лесной человек и кот», ск. терск. казаков.
7) Сб. 28. «Лисица и пастух», армянская сказка.
8) Сб. 29. «Старая хлеб-соль не забывается», чеченская сказка.
9) Сб. 39. «Лиса и Армуданбек», татарск. сказка.
10) Афанасьев, «Козьма Скоробогатый», русск. сказка.
11) Он-же, «Бухтан Бухтанович».
12) Сб. св. о кавк. горцах, «Букучи хан», аварск. сказка.
13) Волшебные сказки Перро. «Кот в сапогах», франц. ск.
(ԵԺ IV, 99)։

Առանձին-առանձին և մանրակրկիտ քննելով տարբերակներից յուրաքանչյուրը՝ Թումանյանը գտել է նմանություններ և տարբերություններ զանազան տարբերակների միջև, համադրել համանման մոտիվներ ու դրվագներ և կազմել մի ամբողջ սխեմա (ԹԹ, № 1052/9378 — 9387)՝ հյուսելու համար «Չախչախ թագավորը» հեքիաթը։ Հեքիաթի այս կամ այն դրվագը մշակելիս նա հիմք է ընդունել այն տարբերակի համապատասխան հատվածը, որն ավելի հարուստ է մանրամասներով և ավելի լավ է բնութագրում հերոսին։ Իսկ որոշ տարբերակներում հանդես եկող որևէ հպանցիկ, բայց հայ գրողի ուշադրությանն արժանացած հատված հեքիաթում ընդարձակվել է, լրացվել նոր մանրամասներով։

Պահպանվել է հեքիաթի մի սևագիր ինքնագիր, վերջից՝ թերի (ԳԱԹ