բնակչաց աշխարհին մերոյ, և մանաւտնղ վասն ապառնի ձեռնարկութեան իմոյ։ Ես պատմեմ նմա զցանկութիլն իմ, եթէ կարելի է հաստատել զդըպբոց ինչ վասն աղքատ մանկանդ. «բազում դժուարութեան պա'րտ է համբերել, որ զայդ կամի, այլ այդ խորհուրդ ձեր ազնուական է քան զամենայն, սիրելի և գովելի, տէր տացէ ըստ բաղձանաց ձերոց»։ Զայս խնդրէ յամենայն սրտէ և ամուսին նորա։ «Ազնուական է ասէ նպատակ ձեր, այլ տէր եզիդի ձեզ այդմ պաշտպան և օգնական»։
Պարոն պբօֆ<եսսօրն> երեր զհին կարտն Հայաստանի և ցուցանէ
ինձ զզանազան տեղիս յաշխարհի մերմէ։ Հանեալ ի նախնի պատմագրաց յունաց։ Ի խնդրելն իմ տալ ինձ զայն, զի օրինակեցիր, «ուրւսխութեամբ սրտի, երբ և կրսմիք եզիդի ձեզ ալն ի սպասու»։ Ամուսին նորա բերէ զքաղցրաւենիս. «Խնդրեմ ճաշակել յայսմանէ, զայլ ինչ չո՛ւնիմք որով կարասցուք շահիդ զձեզ»։ Յելանելն իմ խնդրեն երկոքին յաճախ, երթալ առ նոսա։ «Ի տուն մեր եկեսջիք, որպէս ի տուն ձեր», և մինչև ցդուռն գան ընդ իս երկոքին ճրազով, ո՛չ հայեցեալ ի բազում խնդրելն իմ մի՛ ինչ աշխատ լինիլ։ Այսպէս քաղցր են դերմանացիք․ ո՞հ, երանի
թէ այսպէս քաղցրասցեն և աղգք մեր։ Ել ես ո՛չ մեռայց, մինչև տեսից զայս։
26. յ8-րորդում ժամու ի պարապիլն իմ ի թարգմանութեան, եմուտ
առ իս մանկահասակ որդի տեառն պրօֆ<եսսօր> Երգմանի․ «Պարոն ստատսկի խորհրդական Երդմանն խնդրէ զձեղ վաղիւն ի 1 ժամու զար առ ինքն ի ճաշ», ես շնորհակալ եղէ զմանկանէն և երկարեցի զպարապամն իմ։ Ւ 10-րորդում ժամու եկն առ իս անակնունելի սիրելի բարեկամն իմ պարոն Վիդեման, զորոյ զպատուականութիւնն յանցելում ձմեռան ծանեայ և ընդ որում բոլոր ամիս մի յտմարան պարապեցաք հայերէն։
Գալուստ նորա խնդացոյց զիս յանչափս, զի վաղուց հետէ չէի տեսեալ գնա վասն լինելոյ նորա ուսուցիչ ի Վիլնաու ճեմարանին։ Հեշտահոդի սիրելին իմ տուեալ ինձ զհամրոյր սիրոյն, հարցանէ կաթոգին ղողջոլ<թե>նէ իմմէ: Ես խնդրեցի գնա նստիլ մերձ իմ, և սկսաք իւրաքանչիւր փոխադարձաբար պատմել միմեանց զվիճակ մեր յետ բաժանելոյ մեր ի միմեանց. նա վասն հայոց լեզուին, ես վասն գերմանացւոց։ Նա զիւր ճանապարհորդութիւն, ես զիմ կենցաղավարութիւն։ Նա հանդիմանէ զիս վասն ո՛չ գնալոյ իմոյ առ աներ նորա պարոն Սոկոլովսկի յետ բաժանելոյն իմոյ. այլ ես ղանվստահութիւն իմ ետոլ նմա պատճառ, նա բերեալ էր ընդ իւր և զփոքրիկ շուն իւր շոլի, ես հիւրեցի նմա իւղահացիւ,
այլ անասունն գոլով հադեալ, ո՛չ եկեր։ Ի բազում քաղցր զրուցատրութենէ սիրելւոյն իմոյ, ալս մի ինչ առաւել ցանկալի թուի ինձ պատմել ընթերցողաց իմոց, որ նոյնպէս հարկալոր է և վասն ազգին մերոյ։ Ի խօսիին մեր զզանազան լեզուաց, զի էր նա քաջ լեզուագէտ ո՛չ միայն եւրոլպացւոց, այլ և ազիացւոց և աւելի զ 25 լեզուս գիտէր նա ընթեռնուլ և գրել և փոփոխութիւն նոցա։ «Ի Գերմանիայ միայն, ասէ, գտանին 100 տեսակ
