Հ ի մ ն ա ր ա ր հաս տատանների համաձայնեցված հանձնարարելի արժեքն երը Հաստատունի անվանում Նշանակում Արժեքը ՄՀ U առավել կիրառելի միավորներով Լույսի արագությունը վակուու– մում Տարրական լիցք Պլանկի հաստատուն հանգստի զանգվածներ, էլեկտրոնի պրոտոնի նեյտրոնի Ավոգադրոյի հաստատուն Իդեալական գազի մոլային ծա– վալը նորմալ պայմաններում (T0=273,15 К, Ро=101325 U/ш) Ունիվերսալ գազային հաստա– տուն Բոլցմանի հաստատուն Նուրբ կաոուցվածքի հաստատուն էլեկտրոնի դասական շառավիղ էլեկտրոնի քոմւիթոնյան շառա– ՎԻո 9որի շառավիղ Ռիդբերգի հաստատուն Բորի մագննտոն Միջուկային մագնետոն էլեկտրոնի մագնիսական մոմենտ Պրոտոնի մագնիսական մոմենտ Թոմսոնի կտրվածք Ֆարադեյի հաստատուն Մագնիսական հոսքի քվանտ Ստեֆան–Բոլցմանի հաստատուն Գրավիտացիոն հաստատուն Ագատ անկման արագացում (ծո– վի մակերևույթի վրա) с е ft=h/2jt me Hip mn Na Vm – RTo/po R = p․Vm/T k = R/NA a=e2/tlc re=a2/a„ Ac=fr/mec tfo=tT2/mee2 Roo =mee4/2tl2
- iB=efr/2mec
|iN = etT/2mpc Ue/|lB Vp/Vh ат=(8/3)лг2е F=NA*e 00 = tTJt/e <r=(rt2/60)k4/(tT3c2) G g 2,99792458(1,2)․ *մ․վրկ–* 1,6021892(46)․10՜19& 4,803242(14)․ ՜^սէ/3յշգ±12վրկ–1 1,0545887(57)․10՜պ․վդկ 6,582173(17)․ ւօ՜^էվ–վրկ 9,109534(47) ,~31կգ 5,4858026(21) ․10՜4 զ․ Ш » մ* 0,5110034(14) Մէվ 1,6726485(86)․10՜27^ 1,007276470(11) զ․ ա․ մ․ 938,2796(27) Մէվ 1,6749543(86)․10՜27 կգ 1,008665012(37) զ․ ա․ մ․ 939,5731(27) Մէվ 6,022045(31)․10 շՅք/ոչ՜1 22,41383(70)․ 10՜3է/3․f/пГ1 8,31441(26) f․ /nz՜1 K՜1 1,380662(44)․10՜շ3 K-i 8,61735(28)․ 1<ГИ*/ЗД․К-* 1/137,03604 (11) 2,817938(7)․10՜15 մ 3,8615905(64)․10~*3 վ 5,2917708(44)․10՜1* մ 1,097373177(83)․107 13,605804(36) էվ 9,274078(36)․10՜24 շ․տք1 0,57883785(95)․10՜14 Մէվ–գս՜՝ 5,050824(20)․ 10՜27 Հ–տԼ՜1 3,1524515(53)․10՜18 Մէվ․գս՜1 1,001159652209(31) 2,7928456(11) 0,6652448(33)․ 10~2® մ2 0,6652448(33) բառն 9,648456(27)․ 104 կալմոք* 2,0678506(54)․ 10-*5 վբ 5,67032(71)․10՜8 վտ ․մ՜2 К՜4 3,53911(44)․107 էվվրկ՜*- 6,6720(41)․10՜11 ն․մ2․կգ՜2 6,6729(41)․ 10՜8ա/3 գ–է վրկ–2 9,8062 Ա՚վրկ՜2
- գ․ ա․ մ․–զանգվածի ատոմային, միավոր
Փակագծերում գրված թիվը հաստատունի արժեքի՝ վերջին իմաստալից թվանշանների միջին քառակուսային սխալն է։ ալիքների տարածումը մթնոլորտում), պինդ մարմնի ֆիզիկան (ռադիոսպեկ– տրոսկոպիա, լյումինեսցենցում, ոչ գծա– յին սպեկտրոսկոպիա և դիէլեկտրական ու սեգնետոէլեկտրական բյուրեղների հե– տազոտման այլ մեթոդներ), բյուրեղաֆի– զիկան (քվանտային էլեկտրոնիկայում և հոլոգրաֆիայում օգտագործվող ոչ գծա– յին ու ակտիվ բյուրեղների աճեցում ու հետազոտում)։ Ունի 13 գիտական բաժին, մի շարք գիտս/տեխ․ ու օժանդակ ենթա– բաժիններ, ինչպես նաև փորձարարական արհեստանոցներ ու միաբյուրեղների փորձնական արտադրություն։ 1968-ից գործում է ՖՀԻ–ի Կիրովականի բաժան– մունքը, որտեղ զբաղվում են բարձրջեր– մաստիճանային բյուրեղների աճեցմամբ ու դրանց ֆիզիկաքիմ․ հատկությունների հետազոտությամբ։ Նյութի հետ ճառա– գայթման ռեզոնանսային փոխազդեցու– թյան ուսումնասիրման, քվանտային էլեկ– տրոնիկայում օգտագործվող նյութերի ա– ճեցման ու հետազոտման և այդ նյութերի հիման վրա տարբեր սարքերի ստեղծման ասպարեզում^ ՖՀԻ–ն մեր երկրի ճանաչ– ված գիտական կենտրոններից է։ Ինստ–ը բազմիցս մասնակցել է միջազգային, հա– մամիութենական և հանրապետական ցու– ցահանդեսների՝ արժանանալով տարբեր պարգևների։ ՖՀԻ–ում կատարված կարե– վոր աշխատանքներից մեկը՝ պինդմարմ– նային քվանտային գեներատորների ստեղծումն ու տեսության մշակումը, նըշ– վել է ՀԱԱՀ պետ․ մրցանակով (1981)։ ՖՀԻ–ն ունի ասպիրանտուրա և գիտու– թյունների թեկնածուի (քվանտային էլեկ– տրոնիկա, օպտիկա, բյուրեղագիտու– թյուն, բյուրեղաֆիզիկա մասնագիտու– թյուններով) աստիճան շնորհող մասնա– գիսացված գիտական խորհուրդ (1976-ից)։ Ա․ Գևորգյան
ՖԻԶԻԿԱԿԱՆ ՄԵԾՈՒԹՅՈՒՆՆ ԷՐԻ ՉԱ–
ՓԱՅՆՈՒԹՅՈՒՆ, ւոես Չափայնության վերւոնծություն։
ՖԻԶԻԿԱԿԱՆ ՄԹՆՈԼՈՐՏ, ճնշման չափ– ման արտահամակարգային միավոր։ Տես Մթնոչորտ։
ՖԻԶԻԿԱԿԱՆ ՔԻՄԻԱ, քիմիայի բաժին, որը ֆիզիկայի ընդհանուր սկզբունքների և հետազոտման փորձարարական եղա– նակների հիման վրա մեկնաբանում է քիմ․ երևույթները և բացահայտում նրանց օրինաչափությունները։ Ֆ․ ք․ ներառում է նյութի կառուցվածքի քիմիական թերմո– դինամիկան, քիմիական կինետիկան, քվանտային քիմիան, ֆիզիկաքիմիական մեխանիկան, ինքնուրույն նշանակություն ունեցող բյուրեղաքիմիան, կոչոիղների քիմիան, էչեկտրաքիմիան, Լուսաքիմիան, ոաղիացիոն քիմիան, ֆիզիկաքիմիական վերւուծությունը, ինչպես նաև կատա– լիզի, մակերևութային երևույթների, լու– ծույթների տեսությունները և մոլեկուլ– ների, իոնների, ռադիկալների կառուց– վածքի և հատկությունների մասին ուս– մունքները։ «Ֆ․ ք․» տերմինն առաջարկել է Մ․ Լոմոնոսովը, որը 1752-ին Պետերբուր– գի համալսարանում կարդացել է Ֆ․ ք–ի առաջին դասընթացը։ 1887-ին Վ․ Օստվաչ– դը և 6ա․ Վանտ Հոֆֆը հիմնադրեցին Ֆ․ ք–ի առաջին պարբերական հանդե– սը։ 1893-ին հրատարակվեց Վ․Նեռնստի «Ավոգադրոյի կանոնի և թերմոդինամիկա– յի վրա հիմնված տեսական քիմիա» դա– սագիրքը, որը դարձավ Ֆ․ ք–ի հետագա դասագրքերի նախատիպը։ Մինչև քվան– տային մեխանիկայի ստեղծումը (1926) Ֆ․ ք․ զբաղվում էր հիմնականում թերմո– դինամիկական և մակրոկինետիկական հետազոտություններով, բացահայտում հավասարակշռության քիմ․ համակարգի վիճակը, ուսումնասիրում լուծույթների հալման և եռման ջերմաստիճանների կա– խումը բաղադրությունից, գոլորշիների ճնշումից և այլ պարամետրերից։ Քիմ․ երևույթների ամբողջական մեկնաբանու– թյունը հնարավոր դարձավ միայն քվան– տային մեխանիկայի կիրառման շնորհիվ, երբ պարզաբանվեց կովալենտ կապի բնույթը։ Քիմ․ երևույթների տեսության էական զարգացումը մատնանշելու նպա– տակով մտցվեց քիմիական ֆիզի– կ ա տերմինը (1930), որն այնուհետև օգ– տագործվեց որպես Ֆ․ ք․ տերմինի հո– մանիշ։ Նեղ իմաստով այդ տերմիններն օգտագործվում են տեսական քիմիայի տարբեր բաժիններն անվանելու համար՝ քիմ․ ֆիզիկան ընդգրկում է ատոմական ֆիզիկայի, իսկ Ֆ․ ք․4 մեծ թվով մասնիկ– ներից բաղկացած համակարգերի ֆիզի– կայի Վրա հիմնված քիմ․ տեսություն– ները։ Նրանց տարբերությունն առա– վել ցայտուն է արտահայտվում քիմ․ կի– նետիկայում։ Ֆ․ ք․ ուսումնասիրում է այն պրոցեսների կինետիկան, որոնց ընթաց– քում էականորեն չի խախտվում հավասա– րաչափ բաշխումն ըստ մակրովիճակների, իսկ երբ առաջին պլան է մղվում մոլեկուլ–
