Էջ:Հայկական Սովետական Հանրագիտարան (Soviet Armenian Encyclopedia) 13.djvu/220

Վիքիդարանից՝ ազատ գրադարանից
Այս էջը սրբագրված չէ

դասակարգային մոտեցում ցուցաբերել անցյալի պատմ․ իրադարձությունների և պատմ․ դեմքերի գնահատման հարցում։ Այդ առումով կարԱոր նշանակություն ունե– ցավ՝ 12 հատորով Հայկական սովետական հանրագիտարանի հրատարակումը նա– խապատրաստելու միջոցառումների մա– սին 1966-ին ընդունած որոշումը։ 1967-ի հունվարին ՍՄԿԿ ԿԿ որոշում ընդունեց «Հոկտեմբերյան սոցիալիստական մեծ հեղափոխության 50-ամյակի նախապատ– րաստության մասին»։ Փետրվարին ՀԿԿ Կենտկոմի պլենումը քննարկեց հանրա– պետության կուսակցական կազմակերպու– թյունների խնդիրները մեծ հոբելյանին նախապատրաստվելու ուղղությամբ։ Այ– նուհետև տեղի ունեցած կուսակցության քաղաքային և շրջանային կոմիտեների պլենումները, կուսակցական ակտիվի dn- ղովները քննարկեցին այդ գործում իրենց կոնկրետ խնդիրները և մշակեցին միջո– ցառումների լայն համակարգ։ Կուսակ– ցական կազմակերպությունների գաղա– փարախոսական աշխատանքի համար կա– րևորագույն փաստաթուղթ էր նաև ՍՄԿԿ Կենտկոմի «Վլադիմիր Իլյիչ Լենինի ծննդյան 100-ամյակի առթիվ» թեզիսնե– րը, որի լույսի տակ 1968-ի դեկտեմբերին տեղի ունեցած ՀԿԿ Կենտկոմի պլենումը կուսակցական կազմակերպություններին անհրաժեշտ հանձնարարականներ տվեց։ Ամենուրեք ծավալվեց սոցիալիստ, մըր– ցությունը, լայն տարածում գտան լենին– յան զեկույցները։ Հանրապետությունում լենինյան զեկույցների կազմակերպմանը մասնակցեց ավելի քան 700 հզ․ աշխա– տավոր։ Հոբելյանի կապակցությամբ արդ․ ձեռնարկությունների, սովխոզների, կոլ– տնտեսությունների, գիտության ու մշա– կույթի հիմնարկությունների ավելի քան 120 կոլեկտիվներ պարգևատրվեցին ՀԿԿ Կենտկոմի, ՀՍՍՀ Գերագույն սովետի Նա– խագահության, ՀՍՍՀ Մինիստրների խոր– հըրդի և ՀԱՄԽ–ի սահմանած պաւովո գրերով։ 1969-ին հանրապետության գա– ղափարախոսական կյանքում տեղի ունե– ցավ կարևոր իրադարձություն՝ ավարտ– վեց Վ․ Ի․ Լենինի Երկերի չորրորդ հրա– տարակության 45 հատորների հրատարա– կումը։ Հանրապետության կուսակցական կազմակերպության քանակական կազմը ութերորդ հնգամյակի տարիներին աճեց 18,1 տոկոսով։ Այդ ժամանակաշրջանում սկզբնական կուսակցական կազմակեր– պությունների թիվը 3963-ից հասել էր 4613-ի կամ ավելացել 14 տոկոսով։ Հա– յաստանի կոմկուսակցության Կենտկոմը մեծ աշխատանք էր կատարում հանրապե– տական կուսակցական կազմակերպու– թյան սոցիալ․ կազմի հետագա բարելավ– ման, երիտասարդ կոմունիստների դաս– տիարակության ուղղությամբ։ 1970-ի նոյեմբերին հանրապետության կոմունիստները, բոլոր աշխատավորները հանդիսավորությամբ նշեցին Հայաստա– նի կոմունիստական կուսակցության կազ– մավորման և հանրապետությունում սո– վետական իշխանության հաստատման 50-ամյակը։ Հանրապետության կուսակ– ցական կազմակերպությունը գլխավորեց հոբելյանն ըստ արժանվույն դիմավորելու ամբողջ աշխատանքը։ 1970-ի սեպտեմբե– րին ՀԿԿ Կենտկոմը ընդունեց «Հայկա– կան Սովետական Սոցիալիստական Հան– րապետության և Հայաստանի կոմունիս– տական կուսակցության հիսնամյակի մա– սին» որոշումը, որտեղ բացահայտված էր Հայաստանում սովետական իշխանության հաղթանակի պատմ․ նշանակությունը, ամ– փոփված էին հանրապետության խոշոր նվաճումները տնտ․, սոցիալ–քաղ․ և մշա– կութային կյանքի բոլոր բնագավառնե– րում։ 1970-ին հանրապետության արդյու– նաբերությունը երկու օրում տալիս էր ավելի շատ արտադրանք, քան Հայաս– տանը տալիս էր ամբողջ 1913-ին։ Հանրա– յին արտադրության մեջ արդ․ արտադրան– քի բաժինը կազմում էր 73% ։ Գյուղատըն– տեսությունը զինվել էր ժամանակակից տեխնիկայով, հաստատուն կերպով թևա– կոխել ինտենսիվացման ուղին։ Հայ ժո– ղովուրդը մեծ բարձունքներ էր նվաճել գիտության և մշակույթի բնագավառնե– րում, իսկական ծաղկման էին հասել նրա ազգ․ գրականությունն ու արվեստը։ Հո– բելյանի նախօրյակին Սովետական Հա– յաստանը պարգևատրվեց Հոկտեմբերյան հեղափոխության շքանշանով։ 1971-ի փետրվարին հրապարակվեց ՍՄԿԿ ԿԿ–ի որոշումը ՍՍՀՄ ժող․ տնտ․ զարգացման 1971 – 1975 թթ․ հնգամյա պլանի դիրեկտիվների նախագծի վերա– բերյալ, որը լայնորեն քննարկվեց կուսակ– ցական կազմակերպություններում և կո– լեկտիվների ժողովներում։ Սովետական Հայաստանի աշխատավորները մեծ ակ– տիվություն դրսևորեցին նախագծի քըն– նարկման ժամանակ, հանդես եկան բազ– մաթիվ առաջարկություններով։ 1971-ի փետր․ 25–26-ին տեղի ունեցավ ՀԿԿ XXV համագումարը, որն ամփոփեց հաշ– վետու ժամանակաշրջանում հանրապե– տության կուսակցական կազմակերպու– թյան գործունեությունը։ Համագումարն առանձնակի ուշադրություն դարձրեց կազ– մակերպական–կուսակցական աշխատան– քի մակարդակի, սկզբնական կուսակցա– կան կազմակերպությունների մարտունա– կության բարձրացման, կոմունիստների շրջանում բարձր պատասխանատվության զգացումի դաստիարակման, կուսակցա– կան ղեկավարման ոճի և մեթոդների կա– տարելագործման անհրաժեշտության վրա։ ՀԿԿ Կենտկոմից, քաղկոմներից ու շըրջ– կոմներից պահանջվեց շարունակել աշ– խատանքը կուսակցական և պետ․ կարգա– պահության բարձրացման, վերահսկողու– թյան ու կատարման ստուգման բարելավ– ման ուղղությամբ։ Ընդգծվեց գաղափարա– խոսական աշխատանքի հետագա ուժե– ղացման, նրա մարտունակության բարձ– րացման կարևորությունը։ Համագումարը հավանություն տվեց 1971 – 1975 թթ․ ՍՍՀՄ ժող․ տնտեսության զարգացման հնգամ– յա պլանի վերաբերյալ դիրեկտիվների նախագծին։ 1971-ի մարտ–ապրիլին տե– ղի ունեցած ՍՄԿԿ XXIV համագումարը հաստատեց այդ նախագիծը և կուսակցու– թյանը կոչ արեց մոբիլիզացնել սովետա– կան ժողովրդի ուժերը հնգամյակի առա– ջադրանքները պատվով կատարելու հա– մար։ ՍՄԿԿ XXIV համագումարի որոշում– ներով նախատեսվում էր իններորդ հըն– գամյակում միութենական բոլոր հանրա– պետությունների տնտ․ պոտենցիալի ըզ– գալի ավելացում։ Աճի բարձր տեմպեր սահմանվեցին նաև Հայկ․ ՍՍՀ–ի համար։ Նախատեսվում էր արդ․ ապրանքների թողարկման ծավալն ավելացնել 60– 63% –ով, ապահովել գունավոր մետալուր– գիայի, ոչ մետաղային արտադրության, մեքենաշինության, թեթև և սննդի արդյու– նաբերության հետագա զարգացում։ 1971-ի հոկտ․ 26-ին տեղի ունեցած ՀԿԿ Կենտկոմի պլենումը ՍՄԿԿ XXIV համա– գումարի պահանջների լույսի ներքո քննարկեց սոցիալիստ, մրցության կազ– մակերպման հետագա բարելավման ուղ– ղությամբ հանրապետության կուսակցա– կան կազմակերպությունների խնդիրները։ 1973-ի ապրիլին կայացած ՀԿԿ Կենտկո– մի պլենումը քննարկեց 1973-ի պետ․ պլան– ների, ստանձնած սոցիալիստ, պարտա– վորությունների կատարման համար աշ– խատավորներին մոբիլիզացնելու ուղղու– թյամբ կուսակցական կազմակերպություն– ների քաղ․ ու կազմակերպչական աշխա– տանքների հետագա բարելավման հարցը։ Պլենումը նշեց, որ ամբողջությամբ վերց– րած հանրապետության ժող․ տնտեսու– թյան զարգացումը ետ էր մնում իններորդ հնգամյա պլանով նախատեսված առաջա– դրանքներից։ էական թերություններ կա– յին կապիտալ շինարարության մեջ։ ՀԿԿ Կենտկոմի ապրիլյան պլենումը նշեց, որ մի շարք սկզբնական կուսակցական կազմակերպություններում ցածր մակար– դակով է տարվում ներկուսակցական աշ– խատանքը։ Պլենումը սուր կերպով դրեց տնտ․ և կուլտ, շինարարության գործում սկզբնական կուսակցական կազմակեր– պությունների դերն ու պատասխանատ– վությունը բարձրացնելու, կուսակցական ու պետ․ կարգապահությունն ամրապնդե– լու, արտադրության արդյունավետությու– նը բարձրացնելու նպատակով վճռական միջոցներ ձեռք առնելու, տնտ․ գործու– նեության վրա բազմակողմանիորեն ազ– դելու, աշխատավորներին աշխատանքի նկատմամբ կոմունիստական վերաբեր– մունքի ոգով դաստիարակելու, աշխա– տանքային և արտադր․ կարգապահությու– նը խստորեն պահպանելու հարցերը։ ՀԿԿ Կենտկոմը մի շարք որոշումներ ընդունեց լենինյան տեսական ժառանգությունը լայ– նորեն պրոպագանդելու և ուսումնասիրե– լու, Վ․ Ի․ Լենինի Երկերի լիակատար ժողովածուն հայերեն հրատարակելու մա– սին։ 1974-ի նոյեմբերին տեղի ունեցած ՀԿԿ Կենտկոմի պլենումը Ա․ Քոչինյանին ազա– տեց Կենտկոմի առաջին քարտուղարի և բյուրոյի անդամի պարտականություննե– րից։ ՀԿԿ Կենտկոմի առաջին քարտուղար ընտրվեց Կ․ Ս․ Դեմիրճյանը։ 1975-ի հուն– վարին տեղի ունեցած ՀԿԿ Կենտկոմի պլենումը, որը ՍՄԿԿ XXIV համագումարի որոշումների լույսի ներքո համակողմանի վերլուծեց գործերի իրական վիճակը հան– րապետական կուսակցական կազմակեր– պությունում, բացահայտեց կուսակցա– կան, սովետական, տնտ․ մարմինների աշխատանքում տեղ գտած սխալներն ու թերությունները, ցույց տվեց դրանց վե– րացման գործնական ուղիները։ Արդ․ ձեռ– նարկությունների և կառույցների կուսակ–