նավորման ԴՀԻ–ն։ Պլանավորման և նոր– մատիվների ԴՀԻ–ի հայկ․ մասնաճյուղի գործունեության հիմնական ուղղություն– ներն են ժողտնտեսության պլանավոր– ման համար տեխնիկատնտ․ նորմերի և նորմատիվների համակարգի ստեղծման մեթոդաբանությունը, կառավարման հա– մակարգերի կատարելագործման, բնա– կան ռեսուրսների օգտագործման պլանա– վորման հարցերը։ էներգետիկայի հայկ․ ԴՀԻ–ում կատարվում են էլեկտրաէներգե– տիկայի բնագավառում պրոցեսների ավ– տոմատ կառավարման մեթոդների և հար– մարանքների մշակման հետազոտություն– ներ։ Գիտության, վփլիսովւայության, ար– վեստի և գրականության պատմության ուսումնասիրությանն են նվիրված Հին ձեռագրերի ինստ–ի՝ Մատենադարանի, հետազոտությունները։ Հանրապետության ժողովրդատնտ․ կա– րևոր պրոբլեմների լուծմանը, արտադը– րանքի որակի բարձրացմանը, աշխատան– քի պայմանների բարելավմանը նպաստող հետազոտություններ են կատարվում Տեխ․ գեղագիտության համամիութենական ԴՀԻ–ի հայկ․ մասնաճյուղում և Առևտրի իրավիճակի, սպառման ապրանքների և պահանջարկի ուսումնասիրման համա– միութենական ԴՀԻ–ի հայկ․ մասնաճյու– ղում։ Դիտատեխնիկական ինֆորմացիա– յի հայկ․ ԴՀԻ–ի գիտական հետազոտու– թյունների հիմնական մասը նվիրված է գի տա տեխ․ ինֆորմացիայի հանրապետա– կան ավտոմատացված համակարգի ըս– տեղծմանը և ՀՍՍՀ–ի գիտատեխ․ ինֆոր– մացիոն համակարգի կառուցվածքի կա– տարելագործմանը։ Զ․ Մուրադյան
ՆԱԽԱԳԾԱՅԻՆ ԵՎ ԿՈՆՍՏՐՈԻԿՏՈՐԱԿԱՆ ՀԻՄՆԱՐԿՆԵՐ ՀՍԱՀ–ում ժող․ տնտեսության բոլոր բնագավառների համար նախագծային և կոնստրուկտորական աշխատանքներ են կատարվում հանրապետության տեղա– կան ու միութենական ենթակայության նա– խագծային և կոնստրուկտորական կազ– մակերպություններում ։ՀՍՍՀ պետշինի «Հայպետնախագիծ» ինստ–ում մշակվում են հանրապետության քաղաքների (Երևանից բացի), շրջկենտ– րոնների, բանավանների գլխավոր հա– տակագծեր, կառուցապատման, զանգվա– ծային շինարարության, կարևորագույն շենքերի և համալիրների նախագծեր։ ՀՍՍՀ–ում արդ․ ձեռնարկությունների և քաղաքացիական օբյեկտների նախագըծ– ման առաջատար հիմնարկներից է ՀՍՍՀ պետշինի «Հայարդնախագիծ» պետ․ տե– րիտորիալ նախագծային ինստ–ը, որի հիմ– նական խնդիրն է հանրապետության արդ․ նոր ձեռնարկությունների նախագծումը, դրանց վերակառուցումն ու ընդլայնումը։ Մշակվում են նաև քաղաքացիական բարդ շենքերի նախագծեր։ ՀՍՍՀ պետագրոար– դի համակարգում գործող «Հայպետգյուղ– նախագիծ» ինստ–ը զբաղվում է ագրոարդ․ համալիրների, կաթնաանասնապահական ֆերմաների, ջերմատների, նոր բնակա– վայրերի, հանրապետության գյուղերում անհատական բնակելի տների և կուլտուր– կենցաղային օբյեկտների նախագծմամբ։ ՀՍՄՀ պետագրոարդի կազմում գործող մյուս ինստ–ը՝ «Հայպետհողշիննախա– գիծր», կատարում է ՀՍՍՀ կոլտնտեսու– թյունների, սովետական տնտեսություն– ների և պետ․ մյուս ձեռնարկությունների միջտնտեսային և ներտնտեսային հողա– շինարարություն4 ցանքաշրջանառություն– ների կիրառմամբ, հհղերի արդյունավետ օգտագործման և գյուղատնտ․ արտադրու– թյան առանձին ճյուղերի հեռանկարային զարգացման գլխավոր սխեմաների մշա– կում։ ՀՍՍՀ պետագրոարդի «Հայպետագ– րոնախագիծ» ինստ–ը կատարում է գյու– ղական բնակավայրերի, կոլտնտեսու– թյունների, սովետական տնտեսություն– ների և գյուղատնտ․ այլ օբյեկտների հա– տակագծման և կառուցապատման նախա– գծերի մշակում, արտադրական, վարչա– կան, կուլտուր–կենցաղային և այլ կա– ռույցների նախագծում, ՀՍՍՀ պետագրո– արդի օբյեկտների զարգացման հեռանկա– րային պլանների մշակում։ ՀՍՍՀ–ում ջրամբարների, պոմպակայանների, ոռոգ– ման և չորացման համակարգերի, ոռոգ– վող նոր զանգվածներում կառուցվելիք ավանների համար արտադրական, կուլ– տուր–կենցաղային և բնակելի շենքերի նախագծմամբ է զբաղվում ՍՍՀՄ մելիո– րացիայի և ջրային տնտեսության մինիս– տրության «Համջրնախագիծ» համա– միութենական միավորման «Հայպետջըր– նախագիծ» հայկ․ նախագծային ինստ–ը։ Ջրամատակարարման և կոյուղու օբյեկտ– ների նախագծման գլխավորող կազմա– կերպությունը ՀՍՍՀ բնակարանային–կո– մունալ տնտեսության մինիստրության «Հայկոմուննախագիծ» ինստ–ն է, որի գոր– ծունեությունն ընդգրկում է քաղաքների, ավանների, պուրակների, զբոսայգինե– րի, մարզահրապարակների և այլ օբյեկտ– ների բարեկարգման, ջրամատակարար– ման, կոյուղու, գազիֆիկացման, ջերմա– մատակարարման նախագծերի կազմումը։ Նույն մինիստրության «Հայնորոգնախա– գիծ» ինստ–ի հիմնական խնդիրներն են հանրապետության բնակելի–քաղաքա– ցիական, կոմունալ և կուլտուր–կենցաղա– յին նշանակության օբյեկտների նորոգ– ման և վերակառուցման նախագծանախա– հաշվային փաստաթղթերի կազմումը, նըշ– ված օբյեկտների տիպային նախագծերի տեղայնացումը ևն։ ՍՍՀՄ տրանսպորտա– յին շինարարության մինիստրության «Հայպետտրանսնախագիծ» հայկ․ պետ․ նախագծահետախուզական ինստ–ը լու– ծում է տրանսպորտային շինարարության կոՄպլեքսային խնդիրներ, որոնք ընդգըր– կում են երկաթուղիների, մետրոպոլիտեն– ների և ավտոճանապարհների նախագծու– մը։ Ինստ–ի նախագծերով կառուցվում են խոշոր կամուրջներ, թունելներ, հակա– սողանքային և հակափլուզումային կա– ռույցներ, ինչպես նաև տրանսպորտային շինարարության այլ օբյեկտներ։ Երքաղ– սովետի գործկոմի ճարտարապետական– հատակագծման գլխավոր վարչության «Երևաննախագիծ» պետ․ նախագծային ինստ–ում մշակվում են Երևանի գլխավոր հատակագծի, բնակելի շրջանների և տնե– րի, հասարակական, վարչական, մանկա– կան, ուսումնական, առողջապահական, կոմունալ կառույցների ու բարեկարգում– ների նախագծեր։ Նույն ենթակայության «Երքաղնորոգնախագիծ» ինստ–ի գործու– նեության ոլորտն ընդգրկում է Երևանի կառուցապատման բարեփոխման, արդիա– կանացման և կապիտալ նորոգման, ինչ– պես նաև հին Երևանի պատմամշակու– թային օբյեկտների վերականգնման և վերակառուցման նախագծումը։ Ծածկերի բարձրացման եղանակով կառուցվող շեն– քերի նախագծման, կառուցման, այդ եղա– նակի կոմպլեքսային հետազոտման միու– թենական միջգերատեսչական գլխավո– րող կազմակերպությունը՝ ՍՍՀՄ արդ․ շի– նարարության մինիստրության Համամիու– թենական նախագծափորձարարական կոնստրուկտորական և տեխնոլոգիական ինստ–ը, ծածկերի և հարկերի բարձրաց– ման մեթոդով շենքերի կառուցման գիտա– տեխ․ ծրագրի լուծման գծով միջգերատես– չական գլխավորող կազմակերպությունն է ՍՍՀՄ–ում։ Ինստ–ը կատարում է նոր տիպի շենքերի և կառույցների, շենքերի բարձրացման նոր եղանակների մշակման և ներդրման աշխատանքներ։ ՀՍՍՀ–ի և ՍՍՀՄ այլ հանրապետությունների համար արդ․ օբյեկտների նախագծմամբ է զբաղ– վում Երևանի պետ․ միութենական նախա– գծային ինստ–ը։ ՍՍՀՄ ատոմային էներ– գետիկայի մինիստրության «Ատոմէներգա– նախագիծ» համամիութենական պետ․ գի– տահետազոտական նախագծակոնստրուկ– տորական և հետախուզական ինստ–ի Երևանի բաժանմունքը, որպես գլխավո– րող կազմակերպություն, զբաղվում է ՍՍՀՄ–ում և արտասահմանյան երկրնե– րում ատոմակայանների տեղի ընտրու– թյան, սեյսմոլոգիական պայմանների որոշման, սեյսմակայունության խնդիր– ների լուծման և սեյսմիկ պաշտպանու– թյան հարցերով։ ՀՍՍՀ կենցաղսպասարկ– ման մինիստրության նախագծային կոն– ստրուկտորատեխնոլոգիական ինստ–ը կատարում է հանրապետության կենցաղ– սպասարկման ոլորտի օբյեկտների կա– ռուցման և վերակառուցման նախագծային աշխատանքներ։ ՀՍՍՀ տեղական արդ– յունաբերության մինիստրության գիտա– արտադրական միավորման գլխավո– րող կազմակերպությունը՝ ․ Կոնստրուկ– տորատեխնոլոգիական և նախագծային ինստ–ը, կատարում է հանրապետության տեղական արդյունաբերության գործող ձեռնարկությունների վերակառուցման և տեխ․ վերազինման, ինչպես նաև նոր օբ– յեկտների կառուցման համար նախագծա– նախահաշվային փաստաթղթերի մշակ– ման աշխատանքներ։ ՍՍՀՄ էներգետիկա– յի և էլեկտրիֆիկացման մինիստրության «Հիդրոնախագիծ» համամիութենական նախագծահետախուզական և գիտահետա– զոտական ինստ–ի «Հայհիդրոնախագիծ» հայկ․ բաժանմունքի աշխատանքներն ուղղված են ՀՍՍՀ–ի հիդրոէներգետիկա– կան բազայի ստեղծմանն ու զարգացմա– նը։ Հանրապետության ջրատնտեսական
