ское чтение, Москва․ 1968 г․), М․, 1969; Hydroponik-Versuche in Armenien․ «Indus- trieller Pflanzenbau» (Wien), 1965, № 2; Factors contributing to the high productivity of plants under regulated conditions․ IV Sym–posium on industrial plant production, նույն տեղում, 1971, № 4; The productivity of me–dicinal, essential oil and condiment plants grown under open-air hydroponics․ J․ «Ног ticulturnal Abstracts», 1976, vol․ 46, JSfe 8․
ԴԱՎԹՅԱՆ Գավիթ Գրիգորի [1880, Տրա՞ պիզոն – 25․4(8․5)․ 1911, Մարզվան (Արև՜ մըայան Տայասաան)], հայ ջութակահար1 Սովորել է Վենետիկի Մուրադ–Ռափայե՜ յյաև վարժարանում, երաժիշտ Տիգրան Կյուրեղյանի մոտ, ապա՝ Վենետիկի կոն–սերվատորիայում։ 1900-ին ավարտել է Բրյուսելի կոնսերվատորիան, աշակեր–տել Ց․ Թոմսոնին, տարբեր ժամանակնե–րում նաև՝ 0․ Շևչիկին, Ցա․ Կուբելիկին, Պ․ Սարասատեին, Է․ Իզաիին։ 1904-ին Բրյուսելի Միջազգային մրցույթում արժա–նացել է «Prix d’excellence» մրցանակի, հրավիրվել Բրյուսելի կոնսերվատորիա՝ որպես ջութակի դասարանի պրոֆեսոր։ 1905-ից համերգներ է տվել Բրյուսելում, Փարիզում, Լոնդոնում, Ամստերդամում և Եվրոպայի այլ քաղաքներում, Եգիպտո–սում, 1906-ից՝ Թիֆլիսում, Երևանում, Էջ– միածնում, Կարսում, Ռուսաստանի քա–ղաքներում։ Տամերգացանկում ընդգրկել է Բախի, Բեթհովենի, Շումանի, Գրիգի, Պագանինիի, Սեն–Սանսի, Սարասաաեի, Էռնստի, Բացինիի, Վյոտանի ստեղծա–գործությունները, ինչպես և հայ ժողո– վըրդական երգեր։ 1908-ին, որոշ ժամա–նակ, դասավանդել է Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոցում, սերտ կապի մեջ եղել Կոմի–տասի, Ն․ Տիգրանյանի, Ռ․ Մելիքյանի և այլ երաժիշտների հետ։ Գրել է «Տայու հոգին», «Կիլիկիո արցունքներ», «Անուշ հիշատակներ», «Նեին ողբը», «Մահվան քայլերգ» մանրանվագները, բանաստեղ–ծություններ, հոդվածներ։ Ա․ Ցիցիկյան
ԴԱՎԹՅԱՆ Էդուարդ Տամբարձումի [ծն․ 13(26)․8․1903, Կարս], հայ սովետական ճիճվաբան, կենսաբանական գիտություն–ների դոկտոր (1945), պրոֆեսոր (1947), ՏՍՍՏ գիտության վաստ․ գործիչ (1940), ՏՍՍՏ ԳԱ թղթակից–անդամ (1956)։ 1933–54-ին հայկ․ անասնաբուժության ԳՏԻ–ի (այժմ՝ Տայկական անասնաբուժու–թյան և անասնաբուծության ԳՏԻ) ճիճ– վաբանության բաժնի վարիչ, միաժամա–նակ 1949–55-ին նույն ինստ–ի դիրեկտո–րի տեղակալ՝ գիտական գծով։ 1944– 1952-ին և ապա 1958-ից՝ ՏՍՍՏ ԳԱ կեն–դանաբանության ԳՏԻ պարազիտոլոգիա– յի սեկտորի վարիչ։ 1946–64-ին՝ Երևա–նի անասնաբուծական–անասնաբ ուժական ինստ–ի պարազիտոլոգիայի ամբիոնի վա–րիչ։ 1956-ից՝ ճիճվաբաննևրի ևամամիու– թենական ընկերության հայկ․ բաժան–մունքի նախագահ։ Դ․ զբաղվում է ճի–ճուների ֆաունայի, կենսաբանության, ճիճվային հիվանդությունների ծագման, վարակամերժման, վիրուլենտության, բուժման և պայքարի միջոցների, պարա– զիտոլոգիայի և ճիճվաբանության հարցե–րով։ Դ․ նկարագրել է հորթերին նեռաս– կարիդոզի հարուցիչը (ՍՍՏՄ–ում առաջի–նը), թոքային ճիճուների 10 տեսակ, ֆաս– ցիոլոզը ևն։ Առաջարկել է միջնորդ տե– Դ․ Գ․ Դավթյան Է․ Տ․ Դավթյան րերի և իմունոկենսաբանական նոր դա–սակարգում, որը համընդհանուր ճանա–չում է գտել։ Դ․ ապացուցել է, որ ախտա– ծընության մեջ կարնոր նշանակություն ունեն ալերգիական ոչ յուրահատուկ պրո–ցեսները, որոնք առաջացնում են նյութա–փոխանակության, նյարդային ու էևդո– կրինային ևամակարգի խանգարումներ։ Մշակել է պաթոգենևտիկ թերապիայի մեթոդ (համալիրում օգտագործելով միկ– րոտարրեր և վիտամիններ)։ Այս համա–լիրը 1960-ից կիրառվում է ՍՍՏՄ անաս–նապահական շրջաններում։ Դ․ իր ղե–կավարած լաբորատորիայում պատրաստել է հեքսաքլորէթան պրեպարատը, որը կեն–դանիների ֆասցիոլոզի բուժման ամենա– արդյունավետ և ՍՍՏՄ–ում տարածված միջոցներից է։ Երկ․ Циклы развития нематод легких овец и коз Армении, «Зоологический сборник ин-та фитопатологии и зоологии АН Арм․ ССР», 1949, в․ 6; Иммунитет овец к суперинвазии и реинвазии, в кн․։ Гельминтологический сб․, посвященный сороколетию научно-педагог» и органиэ․-обществ․ деятелньости акад․ К․Н․ Скрябина, М․–Л․, 1946 (соавт․ М․ А․ Паносян); О неспецифических факторах па–тогенеза гельминтозов и нормализующей роли микроэлементов, «Հայաստանի կենսա–բանական հանդես», 1968, № 12․ Հեն․ Խաչատրյան
ԴԱՎԹՅԱՆ Թամո (Թովմաս) Տարությունի [մոտ 1847, գ․ ճախրական, Արևմտյան Տայաստան – 1940, գ․ Վերին Ղարա– ղոյմազ (այժմ՝ ՏՍՍՏ Թալինի շրջանի Վերին Սասնաշեն գ․)], «Սասնա ծռեր»-ի վիպասաց։ Գրաճանաչ չի եղել։ 1915-ին գաղթել է Արևելյան Տայաստան։ Դ–ից 1932-ին գրառվել են վեպի մի պատում և «Մուշեղի պատմություն» վիպական զրույ–ցը (գրառող՝ Կ․ Մելիք–Օհանջանյան)։ Դ–ի պատումը բաղկացած է 4 ճյուղից։ Իբրև Սասնո դասական պատումի հազվա–դեպ նմուշ ունի ավանդական նկարագիր և բանագիտական արժեք։ Գրկ․ Սասնա ծռեր, հ․ 2, մաս 1, Ե․, 1944։
ԴԱՎԹՅԱՆ Տակոբ Քրիստափորի [1888, գ․ Վերին Ագուլիս (այժմ՝ Յուխարի Այլիս, Նախիջնանի ԻՍՍՏ–ում) – 1938], սովե–տական դիվանագետ։ ՍՄԿԿ անդամ 1905-ից։ Դիվանագիտական աշխատանքի է անցել 1919-ին։ 1921–22-ին եղել է
ՌՍՖՍՏ արտաքին գործերի մինիստրու–թյան կոլեգիայի անդամ, Մերձբալթյան երկրների բաժնի վարիչ, այնուհետև՝
ՌՍՖՍՏ լիազոր ներկայացուցիչ Լիտվա– յում։ 1922–24-ին ՍՍՏՄ ներկայացուց–չության խորհրդական էր Չինաստանում, որտեղ լիազոր ներկայացուցիչներ Լ․ Կա– րախանի և Ա․ Իոֆֆեի հետ մեծ աշխա– տանք է տարել սովետա–չինական հարա–բերությունների բարելավման համար։ 1925–27-ին ՍՍՏՄ ներկայացուցչության խորհրդականը, ապա ժամանակավոր հա–վատարմատարն էր Ֆրանսիայում, իսկ 1927–39-ին՝ սովետական լիազոր ներ–կայացուցիչը Իրանում։ 1932–38-ին եղել է ՍՍՏՄ լիազոր ներկայացուցիչ նախ Տունաստանում, ապա՝ Լեհաստանում։ 1935-ին ընտրվել է ՍՍՏՄ Կենտգործկոմի անդամ։
ԴԱՎԹՅԱՆ Մարգար Դանիելի [11․ 1909, գ․ Շոռոթ (այժմ՝ Նախիջնա– նի ԻՍՍՏ Ջուլֆայի շրջանում)–4․11․ 1964, Բաքու], հայ սովետական գրող։ ՍՄԿԿ անդամ 1938-ից։ Միջնակարգ կըր– թությունն ստացել է Բաքվում (1930)։ Սովորել է Երևանի մանկավարժական ինստ–ում։ Աշխատել է Բաքվի «Կոմու–նիստ» (հայերեն) թերթում (1932), որտեղ տպագրևլ է ակևարկներ ու պատմվածք–ներ։ 1933-ին հրատարակվել է նրա անդրանիկ վիպակը՝ «Զորը», պղնձաշ–խարհի մարդկանց կյանքից։ «Վերջին ճիչը* (1935), «Երջանկություն» (1939), «Ծիրանի ծառ» (1944), «Մեր գյուղում» (1948), «Պատմվածքներ» (1957) ժողովա–ծուներում, «Մեր քաղաքում» (1950), «Լու–սավոր ուղի» (1952), «Երբ ծագում է արնը» (1954), «Վազը» (1955, 1960-ին հրատա–րակվել է «Առաջին շիվը» վերնագրով) վեպերում ու վիպակներում պատկերել է ժամանակակից մարդուն։ «Տավերժական կտակ» պատմավեպում (1965) ներկայաց–ված է Նաղաշ Տովնաթանի կյանքը՝ կապ–ված ժամաևակի պատմական կարևոր իրա–դարձությունների հետ։ Եղել է Ադրբեջա–նի գրողների միության հայկ․ սեկցիայի քարտուղար (1939–60)։
ԴԱՎԹՅԱՆ Մխիթար Տովնանի (ծն․ 27․12․ 1902, Թավրիզ), հայ սովետական մշակու–թային գործիչ։ ՏՍՍՏ արվեստի վաստ․ գործիչ (1963)։ ՍՄԿԿ անդամ 1926-ից։ 1937–72-ին ղեկավար աշխատանք է տա–րել արվեստի ու մշակույթի բնագավառնե–րում․ եղել է Երևանի Կ․ Ստանիսլավսկու անվ․ ռուսական, Պատանի հանդիսատեսի, Սունդուկյանի անվ․ թատրոնների, «Տայ– ֆիլմ» կինոստուդիայի, «Տայաստան» հրա–տարակչության դիրեկտոր։ 1972-ից՝ Տայ– հրաւոպետկոմի նախագահի տեղակալ։ Պարգևատրվել է Աշխատանքային կար–միր դրոշի երկու շքանշանով։
ԴԱՎԹՅԱՆ Սերիկ (Սիրուհի) Ստեփանի (ծն․ 5( 17)․9․1893, Դիլիջան), հայ սովետա–կան արվեստաբան, մանկավարժ, կուսակ–ցական աշխատող։ ՏՍՍՏ կուլտուրայի վաստ․ գործիչ (1967)։ ՍՄԿԿ անդամ 1920-ից։ Սովորել է Թիֆլիսի 3-րդ իգական գիմնազիայում, Երևանի (1922–23) համալ–սարանում։ 1915-ից դասավանդել էԴիլիջա– նի, Բաքվի, Սարատովի և Երևանի դպրոց–ներում։ Եղել է լուսբաժնի (Դիլիջան և Էջ–միածին) և ՏԿ(բ)Կ ԿԿ դպրոցական բաժնի վարիչ։ Խմբագրել է «ժողովրդական լուսա– վորություև» և «Տոկտեմբերիկ» ամսագրե–րը։ 1958-ից աշխատում է ՏՍՍՏ ԳԱ ար–վեստի ինստ–ում, զբաղվում հայկ․ ժող․ և դեկորատիվ– կիրառական արվեստի խըն– դիրներով։ Ինքնագործ խմբերի համար կազմել է «Ասեղնագործության ձեռնարկ» (1956)։ 1948-ից մասնակցում է Երևանի և
