պնդում և ընդլայնում, բանվոր դասակար– գի և գյուղացիության հիմնական մասսա– ների միջե դաշինքի հետագա ամրապըն– դում և ընդլայնում: Կոնֆերանսը դրեց սոցիալիզմի կառուցման գործում արհմիու– թյունների դերի բարձրացման խնդիր: Կոնֆերանսում ընդունված «ՀամԿ(բ)Կ–ում օպոզիցիոն բլոկի մասին» բանաձևում ւորոցկիսաական–զինովեական բլոկը բնո– րոշվեց որպես կուսակցության մեջ ս–դ., մենշևիկյան թեքում: Գրկ. ՍՄԿԿ–ն համագումարների, կոնֆե– րենցիաների և Կենտկոմի պլենումների բա– նաձևերում ու որոշումներում, մաս 2, Ե., 1955: XV KOHcJjcpeHumi BKII(6). CTeHorpaH- qecKHfi oTneT, M.–JI., 1927; Hctophh KI1CC, q. 4, kh. 1, M., 1970. ՀԱՄԿ(բ)Կ ՏԱՍՆՀԻՆԳԵՐՈՐԴ ՀԱՄԱ–
ԳՈՒՄԱՐ, կայացել է 1927-ի դեկտեմբերի 2–19-ը, Մոսկվայում: Մասնակցել է 898 պատգամավոր վճռական և 771-ը՝ խոր– հըրդակցական ձայնի իրավունքով, որոնք ներկայացնում էին 887233 կուսակցու– թյան անդամի և 348957 թեկնածուի: Օրակարգ. ԿԿ–ի քաղ. հաշվետվությու– նը (զեկուցող՝ Ի. Վ. Ստալին). ԿԿ–ի կազ– մակերպչական հաշվետվությունը (Ս. Վ. Կոսիոր). Կենտրոնական վերստուգիչ հանձնաժողովի հաշվետվությունը (Դ. Ի. Կուրսկի). ԿՎՀ–ԲԳՏ հաշվետվությունը (Գ. Կ. Օրջոնիկիձե). Կոմինտերնում ՀամԿ(բ)Կ պատվիրակության հաշվեաը– վությունը (Ն. Ի. Բուխարին), ժոդովըր– դական տնտեսության զարգացման հըն– գամյա պլանի դիրեկտիվները (Ա. Ի. Ռի– կով). Գյուղում տարվող աշխատանքի մա– սին (Վ. Մ. Մոլոտով). Ընտրություններ: Համագումարը հավանություն տվեց Կենտ– կոմի քաղ. և կազմակերպչական գործու– նեությանը և հանձնարարեց ԿԿ–ին ան– շեղորեն կիրառել խաղաղության համար պայքարի լենինյան գիծը, ամրապնդել ինտերնացիոնալ կապերը բոլոր երկըր– ների աշխատավորների հետ, բարձրաց– նել ՍՍՀՄ պաշտպանունակությունը: Ներքին քաղաքականության բնագա– վառում համագումարը դիրեկտիվ տվեց՝ շարունակել երկրի ինդուստրացումը, հա– տուկ ուշադրություն դարձնել գյուղատըն– տեսության վերելքին՝ նրա սոցիալիստա– կան վերափոխմանը, ավելի վճռականորեն հարձակվել կապիտալիստական տարրե– րի դեմ՝ վարելով նրանց վերացման կուրս: Համագումարը բացահայտեց գյուղատըն– տեսության դանդաղ զարգացման պատ– ճառները: Արդյունաբերությունը խոշոր էր և կենտրոնացված, իսկ գյուղատնտեսու– թյունը մնում էր մանր և մասնատված: Խոշոր արդյունաբերությունը հիմնվում էր արտադրության հանրային սեփականու– թյան վրա, մանր գյուղացիական տնտե– սությունը՝ արտադրության միջոցների մասնավոր սեփականության վրա (բացի հողից): Արդյունաբերությունն անընդհատ հագեցվում էր նոր տեխնիկայով, իսկ գյուղացիական տնտեսությունը հիմնվում էր պրիմիտիվ տեխնիկայի ու ձեռքի աշ– խատանքի վրա: Կուսակցության XV հա– մագումարը, բազմակողմանիորեն քննար– կելով այդ հարցը, որոշեց ծավալել գյու– ղատնտեսության կոլեկտիվացումը, ամ– բողջ ճակատով սոցիալիզմի հարձակման նախապատրաստումը: Համագումարը պարտավորեցրեց կուսակցական կազմա– կերպություններին և սովետական ու կոո– պերատիվ մարմինների կոմունիստ աշ– խատողներին՝ ուժեղացնել օժանդակու– թյունը կոլտնտեսային շինարարության գործերին, չքավորական կոմիտեներին և ամրացնել սովետական տնտեսություննե– րը: Համագումարը եկավ այն եզրակա– ցության, որ եկել է ժամանակը ավելի սիստեմատիկ ու հեղափոխականորեն սահմանափակելու և դուրս մղելու կու– լակին (տես Կոււակություն): Համագու– մարը դիրեկտիվներ ընդունեց ժողովըր– դական տնտեսության զարգացման առա– ջին հնգամյա պլանը կազմելու մասին (տես Հնգամյա պւաններ ՍՍՀՄ ժողովըր– դւս կան անաեսության զարգացման): Քննարկելով Կոմինտերնի Գործադիր կոմիտեում ՀամԿ(բ)Կ պատգամավորու– թյան գործունեությունը՝ համագումարը նշեց, որ մյուս կոմկուսակցությունների հետ ՀամԿ(բ)Կ ապահովել է Կոմինտեր– նի դերի հետագա բարձրացումը, նրա բաժանմունքների գաղափարական–կազ– մակերպչական ամրապնդումը: Համագու– մարը քննարկեց տրոցկիստական–զինո– վևական հակակուսակցական բլոկի հար–, ցը, ընդունեց «Օպոզիցիայի մասին» բա– նաձևը: Ելնելով այն բանից, որ օպոզի– ցիայի տարաձայնությունները կուսակցու– թյան հետ տակտիկականից վերաճել են ծրագրայինի, համագումարը տրոցկիստա– կան օպոզիցիային պատկանելը և նրա հայացքների պրոպագանդումը համարեց անհամատեղելի կուսակցության անդա– մության հետ: Համագումարը ՀամԿ(բ)Կ շարքերից վտարեց 77 ակտիվ անդամնե– րի հակակուսակցական բլոկից և ֆրակ– ցիոն պայքարի համար՝ Տ. Վ. Սապրոնո– վի խումբը՝ 23 հոգի (տես <Դեմոկրաաա– կան ցենարափզմի» խումբ): ՀամԿ(բ)Կ XV համագումարը գյուղատնտեսության կոլեկտիվացման և ամբողջ ճակատով սո– ցիալիզմի հարձակման նախապատրաստ– ման համագումար էր: Գրկ. ՍՄԿԿ–ն համագումարների, կոնֆե– րենցիաների և Կենտկոմի պլենումների բա– նաձևերում ու որոշումներում, մաս 2, Ե., 1955: ITflTHaaijaTMS cbe3fl BKII(6). CTeHorpacim- ՝lecKHfi ox^eT, h. 1–2, M., 1961–62; HcTopna KnCC, t. 4, kh.1, M., 1970. ՀԱՄԿ(բ)Կ ՏԱՍՆՅՈԹԵՐՈՐԴ ԿՈՆՖԵ– ՐԱՆՍ, կայացել է Մոսկվայում, 1932-ի հունվարի 30–Փետրվարի 4-ը: Մասնակ– ցել է 386 պատգամավոր վճռական, 525-ը՝ խորհրդակցական ձայնի իրավունքով: Օրակարգ. Արդյունաբերության զարգաց– ման արդյունքները 1931-ին և 1932-ի խնդիրները. ԱԱՀՄ ժողտնտեսության զարգացման երկրորդ հնգամյա պլանը (1933–37) կազմելու դիրեկտիվները: Կոն– ֆերանսը նշեց, որ արդյունաբերության զարգացման 1931-ի արդյունքները հնա– րավոր են դարձնում առաջին հնգամյա– կը չորս տարում կատարելու մասին ՀամԿ(բ)Կ XVI համագումարի (1930) դիրեկտիվների իրականացումը: 1931-ին արդ. արտադրանքը երկրում ավելացավ 20% –ով, շարք մտան Նիժնի Նովգորոդի (Գորկի) և Մոսկվայի ավտոգործարաննե– րը, Ւոսրկովի տրակտորի և Սարատովի կոմբայնի գործարանները, հիմնադրվեց նոր ածխամետալուրգիական բազա՝ Ուրալ–Կուզբասյան կոմբինատը: Առա– ջին հնգամյակի անցած տարիներին ըս– տեղծված ժողտնտեսության տեխ. բա– զան հնարավորություն ընձեռեց զարգաց– նել արդյունաբերության բոլոր ճյուղերը և ապահովեց գյուղատնտեսության հետա– գա վերակառուցումն ու մեքենայացումը, դրվեցին սոցիալիստական էկոնոմիկա– յի հիմքերը: Կոնֆերանսը բացահայտեց արդյունաբերության մեջ տեղ գտած մի շարք թերություններ և միջոցառումներ մշակեց դրանց վերացման համար: Կոն– ֆերանսը մշակեց 1933–37-ի երկրորդ հնգամյա պլանը (տես Հնգամյա սվան– ներ ՍՍՀՄ ժողովրդական անաեսության զարգացման) կազմելու դիրեկտիվներ: Կոնֆերանսն ամրապնդեց արդյունա– բերության կառավարման ձևերի կատա– րելագործման գիծը, մերժեց «մթերափո– խանակության» անցնելու, սոցիալիստա– կան շինարարության տվյալ շրջանում «դրամի մահացման» մասին ձախ առա– ջարկ ութ յ ունն եր ը: Գրկ. ՍՄԿԿ–ն համագումարների, կոնֆերեն– ցիաների և Կենտկոմի պլենումների բանաձևե– րում ու որոշումներում, մաս 3, Ե., 1955: XVII KOH<i)epeimHH BKII(6). CxeHorpac^HqecKHft ot- ieT, M., 1932; Hctopk& KIICC, t. 4, kh. 2, M., 1971. ՀԱՄԿ(բ)Կ ՏԱՍՆՅՈԹԵՐՈՐԴ ՀԱՄԱԳՈՒ– ՄԱՐ, կայացել է 1934-ի հունվարի 26– փե– տըրվարի 10-ը, Մոսկվայում: Մասնակցել է 1225 պատգամավոր վճռական, 736-ը՝ խորհրդակցական ձայնի իրավունքով, որոնք ներկայացրել են 1872 488 կուս– անդամի և 935 298 թեկնածուի: Օրա– կարգ. ՀամԿ(բ)Կ Կենտրոնական կոմի– տեի (զեկուցող՝ Ի. Վ. Ստալին), Կենտ– րոնական վերստուգիչ հանձնաժողովի (Մ. Ֆ. Վլադիմիր սկի), ԿՎՀ–ԲԳՏ–ի (0ա. է. Ռուձոււոակ), Կոմինտերնի Գոր– ծադիր կոմիտեում ՀամԿ(բ)Կ պատվիրա– կության (Դ. Զ. Մանուիլսկի) հաշվետվու– թյունները. Երկրորդ հնգամյա պլանի մա– սին (Վ. Մ. Մոլոտով, Վ. Վ. Կույբիշև). Կազմակերպական հարցերի մասին (կու– սակցական և սովետական շինարարու– թյուն, Լ. Մ. Կագանովիչ) զեկուցումները. Կուսակցության ղեկավար մարմինների ընտրություններ: Համագումարում նշվեց, որ կատարե– լով Վ. Ի. Լենինի մշակած ծրագիրը, կու– սակցությունն ապահովել է սոցիալիզմի հիմքի ստեղծումը, փոշիացած մանրապ– րանքային արտադրությունից գյուղացիու– թյան հիմնական զանգվածների փոխա– դրումը խոշոր կոլեկտիվ տնտեսության, կուլտուրական հեղափոխության ծավալու– մը, երկրի պաշտպանական հզորության ամրապնդումը: Սոցիալիզմի հաջողու– թյունները սկզբունքային փոփոխություն– ներ էին մտցրել ՍՍՀՄ ժողտնտեսության կառուցվածքի մեջ, ժողտնտեսության բոլոր ոլորտներում իշխող էր դարձել տնտեսության սոցիալիստական սիստե– մը՝ համաժողովրդական և կոոպերատիվ– կոլտնտեսային սեփականության ձևով: Կուսակցությունը համագումար էր եկել հա– մախմբված ու միաձույլ: Կուսակցության մեջ ոչ մի օպոզիցիոն խումբ չկար: Համա–
