կոմերիտականներ; ՀամԼԿԵՄ ԿԿ–ի օր– գանն է «Կոմսոմոլսկայա պրավդա» («KoMCOMOJibCKan npaBfla») թերթը (10 մլն ավելի տպաքանակով): Կոմերիտմիու– թյունը ՍՍՀՄ ժողովուրդների 22 լեզունե– րով հրատարակում է 234 կոմերիտական U պիոներական թերթ ու ամսագիր՝ 80 մլն մեկանգամյա տպաքանակով: ՀամԼԿԵՄ 60-ամյա պատմությունը ՍՍՀՄ ժողովուրդների հերոսական տարե– գրության անբաժան մասն է: Կոմերիտ– միությունն աճել և զարգացել է իբրև սո– վետական երիտասարդության բազմազգ կազմակերպություն, մշտապես կանգնած պրոլետարական ինտերնացիոնալիզմի Դիրքերում; Կոմերիտմիությունը քաղա– քացիական պատերազմի ակտիվ մասնա– կիցն էր: 1918–20-ին կարմիր բանակի շարքերում մարտնչել են ավելի քան 75 հզ. կոմերիտականներ, իսկ ընդհանհւր առ– մամբ ինտերվենտների, սպիտակգվար– դիականների, բանդիտների դեմ սովետա– կան ժողովրդի պայքարին մասնակցել է մինչե 200 հզ. կոմերիտական: Քաղաքա– ցիական պատերազմի ռազմաճակատնե– րում ներդրած ծառայությունների համար ՀամԼԿԵՄ պարգեատրվել է Կարմիր դրո– շի շքանշանով (1928-ին): ՌԿԵՄ նախա– ձեռնությամբ 1919-ին ստեղծվել է երիտա– սարդության միջազգային կազմակերպու– թյունը՝ Երիտասարդության կոմունիստա– կան ինտերնացիոնաւ (ԵԿԻ): Քաղաքա– ցիական սյատեոագմի ավարտից հետո Կոմերիտականները մեկնում են Կրոնշտադտ– յան խռովությունը ճնշելու, Մոսկվա, 1921 կոմերիտմիությունը կուսակցության կո– չով կանգնեց երկրի ավերված տնտեսու– թյունը վերականգնողների և ինդուստրա– ցումն իրականացնողների առաջին շար– քերում: 1920-ի հոկտեմբերին, ՌԿԵՄ III համագումարում Վ. Ի. Լենինի ճառը դար– ձավ կոմերիտականների գործունեության ծրագիրը: Կոմերիտմիությունն անվերա– պահորեն կանգնեց կուսակցության թի– կունքում և վճռականորեն դատապարտեց տրոցկիստական օպոզիցիան: Միհյն I հնգամյակի կառույցներում աշխատում էր կոմերիտմիության ոսլեգրերով ժամանած 200 հզ. երիտասարդ, որոնց ակտիվ մաս– նակցությամբ կառուցվեցին Դնեպրոգէսը, Մագնիտ ոգորսկի մետալուրգ, կոմբինատը Ան կառույցներ: Այս մեծագործությունների համար ՏամԼԿԵՄ արժանացավ Աշխա– տանքային կարմիր դրոշի շքանշանի (1931): Ծանր Փորձություններով անցավ ՀամԼԿԵՄ հայրենական մեծ պատերազմի տարիներին (1941 – 1945): Միլիոնավոր կոմերիտականներ զենքը ձեռքին պաշտ– պանեցին հայրենիքը: ՀամԼԿԵՄ 3,5 հզ. անդամ դարձավ Սովետական Միության հերոս, որոնցից 60-ը՝ կրկնակի: 3,5 մլն կոմերիտականներ պարգևատրվեցին ՍՍՀՄ շքանշաններով ու մեդալներով: Հայրենիքին մատուցած այդ ծառայու– թյունների համար 1945-ի հունիսի 24-ին ՀամԼԿԵՄ պարգևծւտրվեց Լենինի շքա– նշանով, իսկ 1948-ի հոկտ. 28-ին՝ Լենինի երկրորդ շքանշանով: Կոմերիտմիությունը մեծ ավանդ ներ– դրեց ետպատերազմյան, տարիներին երկ– րի ավերված տնտեսության վերականգնը– ման, նրա հետագա զարգացման և հատ– կապես խամ ու խոպան հողերի իրացման գործում, որտեղ աշխատում էր ավելի քան 350 հզ. կոմերիտական: Այդ փառահեղ գործերի համար ՀամԼԿԵՄ պարգեատրվեց Լենինի երրորդ շքանշանով (1956-ի նո– յեմբ. 5): Կոմերիտմիությունը ակտիվո– րեն մասնակցեց ՍՍՀՄ ժողովրդական տնտեսության հետագա զարգացման 5-ամյա պլանների իրականացմանը; ՀամԼԿԵՄ շեֆությամբ կառուցվում են նոր երկաթուղիներ, ատոմային էլեկտրա– կայաններ, ջրանցքներ, մեծ քիմիայի ու մեքենաշինության ձեռնարկություններ: 1968-ի հոկտ. 25-ին՝ 50-ամյակի առ– թիվ ՀամԼԿԵՄ պարգեատրվեց Հոկտեմ– բերյան հեղափոխության շքանշանով: ՀամԼԿԵՄ կոմունիստական կուսակցու– թյան հանձնարարությամբ զբաղվում է Վ. Ի. Լենինի անվան Համամիութենա– կան պիոներական կազմակերպության ամենօրյա գործունեությամբ: ՀամԼԿԵՄ (ՌԿԵՄ, ՌԼԿԵՄ) Կենտկոմի նախագահ, քարտուղար կամ գլխավոր քարտուղար են եղել. Օ. Լ. Ռիվկինը (1918-19), Լ. Ա. Շացկինը (1919–22), Պ. Ի. Ամորոդինը (1922–24), Ն. Պ. Չապլինը (1924–28), Ա. Ի. Միլչակովը (1928–29), Ա. Վ. Կո– սարեը (1929–38), Ն. Ա. Միխայլովը (1938-52), Ա. Ն. Շելեպինը (1952–58), Վ. Ե. Սեմիչաստնին (1958–59), Ս. Պ. Պավլովը (1959–68), Ե. Մ. Տյաժելնիկովը (1968–77): 1977-ի մայիսից ՀամԼԿԵՄ ԿԿ–ի առաջին քարտուղարն է Բ. Ն. Պաս– տուխովը: ՀամԼԿԵՄ անբաժան մասն է Հայաս– տանի չենինյան կոմունիստական երի– տասարդական միությունը (ՀԼԿԵՄ):
ԿՈՄԵՐԻՏՄԻՈԻԹՅԱՆ ՀԱՄԱԳՈԻՄԱՐՆԵՐԸ 1–29.10-4.11.1918 թ. II–5^-8.10.1919 թ. III–2–10.10.1920 թ. IV–21–28.9.1921 թ. V–11 –19.10.1922 թ. VI–12-18.7.1924 թ. VII–11–22.3.1926 թ. VIII–5–16.5.1928 թ. IX–16–26.1.1931 թ. X–11–21.4.1936 թ. XI–29.3-8.4.1949 թ. XII-–19–27.3.1954 թ. XIII-15-18.4.1958 թ. XIV–16–20.4.1962 թ. XV–17–21.5.1966 թ. XVI–26-30.5.1970 թ. XVII–23–27.4.1974 թ. XVIII–25-28.4.1978 թ. Կոմերիւոմիության 50-ամյակի կա– պակցությամբ, 1968-ի հոկտեմբե– րին, ՏտմԼԿԵՄ ԿԿ–ին հանձնված ՍՄԿԿ ԿԿ–ի հու– շադրոշը Գրկ. Hacjie/tffflKaM peBOJiroijHH. /loicyMeHTM napraH o KOMCOMOJie h MonoRemi, IM.], 1969; ToBapHlH KOMCOMOJI. /{OKyMeHTJbl CI»e3flOBf KOHtfrepeHipiii IXK JIKCM 1918–1968, t, 1–2, M., 1969; CnaBHbiH nyTb JleHHHCKoro KOMcoMojra. yKa3aTe;ib jiHTepaTypw, M., 1965; CjiaBHblH nyTb JleHHHCKOrO KOMCOMOJia, t. i–2, M„ 1974.
ՀԱՄԱՄԻՈՒԹԵՆԱԿԱՆ ԿՈՄՈՒՆԻՍՏԱ– ԿԱՆ (բոլշևիկյան) ԿՈՒՍԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆ, ՀամԿ(բ)Կ, տես Սովեւոական Միության կոմունիստական կուսակցություն:
ՀԱՄԱՄԻՈՒԹԵՆԱԿԱՆ ՃԱՐՏԱՐԱՊԵՏԱ– ԿԱՆ ԳԻՏԱԿԱՆ ԸՆԿԵՐՈՒԹՅՈՒՆ (ՎԱՆՕ), ճարտարապետական կազմակերպություն– ների (ԱՍՆՕՎԱ, ԱՌՈԻ, ՕԱԱ) միավորում: Գործել է 1930–32-ին, Շինարար բանվոր– ների արհմիության կենտրոնական կո– միտեին կից: Ընկերության կանոնադրու– թյունը և դեկլարացիան կոչ էին անում մշակել ճարտ. պրոլետարական տեսու– թյունը, մասսայականացնել, ճարտ. պրակ՝ տիկայում ներդնել գիտության և տեխնի– կայի նվաճումները: 1932-ին ընկերու– թյունն ընդգրկվեց սովետական ճարտ միության մեջ:
ՀԱՄԱՄԻՈՒԹԵՆԱԿԱՆ ՄԻԱՍՆԱԿԱՆ
ՍՊՈՐՏԱՅԻՆ ԴԱՍԱԿԱՐԳՈՒՄ, փաստա– թուղթ, որը սահմանում է ֆիզիկական դաստիարակության սովետական համա– կարգի հիմնական պահանջները և մար– զիկների բազմակողմանի պատրաստա– կանության սկզբունքները, կարգային նորմերը, ՍՍՏՄ–ում մշակվող բոլոր մար– զաձևերից սպորտային կոչումների շնոր– ման կարգն ու պայմանները: Առաջին անգամ մշակվել է 1935-ին՝ առանձին մարզաձևերի վերաբերյալ գոյություն ունե– ցող դասակարգման հիման վրա: հետա– գայում բազմիցս փոփոխվել է՝ սկզբնա– կան շրջանում արտացոլելով միայն սպոր– տի ձևերի զարգացման մակարդակը, 1949-ից՝ նաև հեռանկարները: 1949-ից դասակարգման նորմերը և պահանջները հաստատվում են 4 տարին մեկ, օլիմպիա– կան ցիկլերին, օլիմպիադաներին համա– պատասխան: Ներկայումս գործող (1977– 1980) դասակարգմամբ ընդունված են ՍՄ^Մ սպորտի վարպետ, միջազգային կարգի սպորտի վարպետ կոչումները և սպորտի վարպետի թեկնածու, մարզիկ– ների՝ 1,2, 3-րդ, պատանիների՝ 1,2, 3-րդ կարգերը: Շախմատի և շաշկու գծով մի– ջազգային կարգի սպորտի վարպետի փո– խարեն շնորհվում է գրոսմայստերի կո– չում, շախմատի գծով տրվում է նաև 4-րդ կարգ: Սպորտային կոչումները և կարգե– րը, այդ թվում նաև ազգային սպորտա– ձևերից, շնորհվում են հատուկ պաշտո– նական մրցումներում ցուցաբերած ար– դյունքների հիման վրա, և մարզիկները
