լիի և այլոց գործունեությունը։ Ազգ․ թատ– րոնում բեմադրվել են՝ Կ․ Չապեկի «Մի– ջատների կյանքից» (1922, 1926, 1932), «Սպիտակ հիվանդություն» (1937), «Մայ– րը» (1938) են։ Ստեղծվել են պրոֆեսիո– նալ հեղափոխական նոր թատրոններ։ Բե– մադրվել են նաև սովետական դրամա– տուրգների գործերը։ Չեխոսլովակիան ֆաշիստ, օկուպանտներից ազատագրվե– լուց (1945) հետո չեխ․ թատրոնը դարձել է սոցիալիստական մշակույթի շինարարու– թյան ակտիվ մասնակից։ Կառավարու– թյունը վերացրել է մասնավոր թատրոննե– րը, ընդունել «Օրենք թատրոնի մասին» (1948)։ 1940–50-ական թթ․ ստեղծվել են նոր թատրոններ, 1960–70-ական թթ․՝ փորձարարական կոլեկտիվներ՝ Փոքր ձե– վերի թատրոններ։ Ռեժիսուրայի զար– գացմանը նպաստել են Կ․ Պալոուշը, Ե․ Սոկոլովսկին, Ցա․ Կաչերը, Պ․ Շեր– հաուֆերը և ուրիշներ։ Առաջատար դերա– սաններից են՝ Բ․ Զաբորսկին, Վ․ Ռուժե– կը, Օ․ Շիմաչեկը, Վ․ Շմերալը (տես նաե Չեխոսչովակիա, Թատրոն բաժինը)։ Գրկ․История Чехословакии, т․ 1–3, М-, 1956–60; Гуса В․, История Чехословакии, [пер․ с чеш․], Прага, 1963; История Чехии, под ред․ В․ И․ Пичеты, М․, 1947; Неед- л ы 3․, История чешского народа, т․ 1, М-, 1952; Рубцов Б․ Т․, Исследование по аграрной истории Чехии, М․, 1963; Степо- вич А․, Очерк истории чешской литерату– ры, Киев, 1886; Очерки истории чешской ли– тературы XIX–XX ВВ․, м․, 1963; Чехосло– вацкое изобразительное искусство XIX–XX веков, Прага, 1953; Маца И․ Л․, Архитек– тура Чехословакии, М․, 1959; Архитектура Чехословакии с древнейших времён до на– ших дней, Прага, 1965; Виноградова Е․ К-, Графика и проблемы чешского искус– ства конца XIX–начала XX веков, М-, 1975; Б э л з а И․, История чешской музыкальной культуры, 2 изд․, т․ 1–2, М․, 1959–73; Солнцева Л․ П․, Чешский и словацкий театр, в кн․։ История западноевропейского театра, т․ 6, М․, 1974, с․ 443–504․
ՁԵՒՈՍԼՈՎԱԿԻԱ (Ceskoslovensko), Չ ե– խոսլովակիայի Սոցիալիս– տական Հանրապետություն, ՉՍՍՀ (Ceskoslovensko Socialisticka Re– publika, CSSR)։ Բովանդակ ու թյուն I․ Ընդհանուր տեղեկություններ 696 II․ Պետական կարգը ․․․․ ,․ • • 696 III․ Բնությունը ․․t 696 IY․ Բնակչությունը ․․․ t 697 V․ Պատմական ակնարկ ․․․․ ․ ․ 697 VI․ Քաղաքական կուսակցություն– ները, արհմիությունները U հասարակական այլ կազմա– կերպություններ t 699 VII․ Տնտեսաաշխարհագրական ակ– նարկ t ․․․ 699 VIII․ Զինված ուժերը 701 IX․ Բժշկաաշխարհագրական բնու– թագիրը t 701 X․ Լուսավորությունը t 701 XI․ Գիտությունը և գիտական հիմ– նարկները t702 XII․ Մամուլը* ռադիոհաղորդումնե– րը, հեռուստատեսությունը 705 XIII․ Գրականությունըt 705 XIY․ ճարտարապետությունը U կեր– պարվեստը t 706 XV․ Երաժշտությունը t 707 XVI․ Բալետը t 708 XYII․ Թատրոնը t 708 XVIII․ Կինոն t 708 I․ Ընդհանուր տեղեկություններ ՉՍՍՀ սոցիալիստական պետություն է Կենտրոնական Եվրոպայում, Դանուբ, Լաբա (էլբա), Օդրա (Օդեր) գետերի ջըր– բաժանում։ Սահմանակից էtՍՍՀՄ–ին, Լեհաստանին, ԴԴՀ–ին, ԴՖՀ–ին, Ավս– տրիային և Հունգարիային։ Տարածու– թյունը 127,9 հզ․ կմ2 է, բն․՝ 15,3 մլն (1980), մայրաքաղաքը՝ Պրագա։ Չ․ կազմված է Չեխիայի և Սլովակիայի Սոցիալիստա– կան Հանրապետություններից։ Վարչա– կանորեն բաժանվում է 10 մարզի (kraj)։ Մարզերը բաժանված են շրջանների (ok- res), շրջանները՝ համայնքների (obce)։ Մարզերին հավասար իրավունքներ ունեն Պրագա և Բրատիսլավա քաղաքները։ II․ Պետական կարգը Չ․ սոցիալիստական պետություն է, սու– վերեն պետությունների (ՉՍՀ, ՍՍՀ) ֆե– դերատիվ (1969-ից) հանրապետություն։ Գործող սահմանադրությունն ուժի մեջ է 1960-ից (փոփոխություններ են մտցված 1968–70-ի սահմանադրական օրենքնե– րով)։ Պետ․ իշխանության բարձրագույն և օրենսդիր միակ մարմինը ՉՍՍՀ երկ– պալատ (ժողովրդական պալատ, Ազգու– թյունների պալատ) Ֆեդերալ ժողովն (պառլամենտ) է, որն ընդունում է ՉՍՍՀ սահմանադրություն են օրենքներ, հաս– տատում ժողտնտեսության զարգացման պետ․ միջժամկետային պլանը, բյուջեն, լուծում արտաքին և ներքին քաղաքակա– նության հարցերը, ընտրում պրեզիդեն– տին և Գերագույն դատարան, հաստա– տում ֆեդերալ մարմինները են։ Ֆեդերալ ժողովի նստաշրջանների միջե ընկած ժա– մանակահատվածում նրա ֆունկցիաներն իրականացնում է Ֆեդերալ ժողովի նա– խագահությունը։ Պետության գլուխը պրե– զիդենտն է, որը հաշվետու է Ֆեդերալ ժողովին։ Նա նաև զինված ուժերի գերա– գույն գլխավոր հրամանատարն է։ ՉՍՍՀ պետ․ իշխանության բարձրագույն գործադիր–կարգադրիչ մարմինը ֆեդե– րալ կառավարությունն է։ Չեխական ազ– գային խորհուրդը (Չ№) և Սլովակյան ազգային խորհուրդը (UUN) ՉՍՀ–ի և ՍՍՀ–ի գերագույն ներկայացուցչական մարմիններն են։ Ազգային խորհուրդնե– րի նախագահություններն ստեղծում են հանրապետությունների կառավարություն– ներ։ Պետ․ իշխանության տեղական մար– մինները մարզերում, շրջաններում, քա– ղաքներում և համայնքներում ազգային կոմիտեներն են, որոնք ընտրում են գոր– ծադիր–կարգադրիչ մարմիններ՝ խոր– հուրդներ։ Դատական համակարգը կազմում է ՉՍՍՀ Գերագույն դատարանը, հանրապե– տությունների գերագույն դատարանները, մարզային, շրջանային և զինվորական դատարանները։ Սահմանադրական դա– տարանն ընտրում է Ֆեդերալ ժողովը։ Օրենսդրության կատարման նկատմամբ հսկողությունն իրականացնում է դատա– խազությունը՝ ՉՍՍՀ գլխավոր դատախա– զի գլխավորությամբ։ Հանրապետություն– ներում դատախազությունները գլխավո– րում են ՉՍՀ և ՍՍՀ գլխավոր դատա– խազները։ III․ Բնությունը ՉՍՍՀ տարածքը ձգվում է արմ–ից արլ․ ավելի քան 750 կւէ, հս–ից հվ․՝ 150–200 կմ։ Լեռնային երկիր է։ Տիրապետում են ան– տառային ու անտառատափաստանային լանդշաֆտները։ Արմ․ մասում Չեխ․ զանգ– վածն է, որի եզրերին բարձրանում են հարթագագաթ, միջին բարձրության Չե– խական Անտառ, Շումավա, Հանքային Վարչական բաժանումը Մարզերը և նրանց հավասարեցված քաղաք– ները Տարածու– թյունը, հզ․ կմ2 Բն․, հզ․ մարդ Վարչական կենտրոնը 1․ Արենլա–Չեխական (Vychodocesky kraj) 2․ Արնմտա–Չեխական (Zapadocesky kraj) 3․ Հարավ–Մորավակտն (Jihomoravsky kraj) 4․ Հարավ–Չեխական (Jihocesktf kraj) 5․ Հյուսիս–Մորավական (Severomoravsky kraj) 6․ Հյուսիս–Չեխական (Severocesky kraj) 7․ Միջին–Չեխական (Stredocesky kraj) 8․ Պրագա (Praha) ՉՍՀ (CSR) 1․ Արեելա–Սլովակյան (Vychodoslovensky kraj) 2․ Արնմտա–Սլովակյան (Zapadoslovensky kraj) 3․ Բրատիսլավա (Bratislava) 4․ Միշին–Սլովակյան (Stredoslovensky kraj) 11,2 10․9 15 11․4 11,1 7,8 11 0,5 78․9 16,2 14․5 0,4 18 1,25 0,88 2,04 0,69 1,93 1,13 1,15 1,18 10,29 1,40 1,68 0,38 1,53 "<րադեց Կրալովե (Hradec Kralove) v Պլզեն (Plzen) Բոնո (Brno) Չեսկե Բուդեյովիցե (Ces- кё Budejovice) Օստրավա (Ostrava) Լաբայի Ուստի (Usti-nad Labem) Պրագա Պրագա Կոշիցե (Kosice) Բրատիսլավա Բանսկա Բիստրիցա (Ban^ ska Bystrica) ՍՍՀ (SSR) 49 5,00 Բրատիսլավա
