օրգանիզմի ջերմափոխանակության կարգավորումը շրջակա միջավայրի հետ և մարմնի հաստատուն ջերմաստիճանի պահպանումը: Մարդը չափազանց արագ է զգում Ջ-ի պարունակության փոփոխությունները և առանց դրա կարող է ապրել ընդամենը մի քանի օր: Մարմնի քաշի 2 %-ից քիչ (1-1,5 լ) Ջ-ի կորստի դեպքում առաջանում է ծարավի զգացում, 6-8 %-ի դեպքում՝ կիսաուշագնացության վիճակ, 10 %-ի դեպքում՝ նկատվում են զգայախաբություններ, կլման խանգարումներ, իսկ 10-20 % կորուստը վտանգավոր է կյանքի համար: Կենդանիները սատկում են Ջ-ի 20-25 % կորստի դեպքում:
Կախված աշխատանքի լարվածությունից, արտաքին պայմաններից և սննդի մեջ աղի պարունակությունից՝ մարդն օրական օգտագործում է միջինը 2-4 լ Ջ. (տես Խմելու ռեժիմ): Ջ-ի միջին օրական ծախսը 2,5 լ է, որի ավելցուկը հանգեցնում է սիրտանոթային համակարգի գերբեռնվածության, առաջանում է հյուծիչ քրտնարտադրություն, որն ուղեկցվում է աղերի հեռացմամբ և օրգանիզմի թուլացմամբ: Շատ կարևոր է Ջ-ի հանքային կազմը: Խմելու համար օգտագործվող Ջ-ի 1 լ-ում պարունակվում են 0,02-ից մինչև 2 գ հանքային նյութեր: Մեծ նշանակություն ունեն նաև Ջ-ում պարունակվող փոքր կոնցենտրացիայով նյութերը, որոնք կարևոր են օրգանիզմի շատ ֆիզիոլոգ. գործընթացների համար (տես Հանքային նյութեր): Օրինակ՝ 0,6 մգ/լ-ից քիչ ֆտոր պարունակող Ջ-ի երկարատև օգտագործումը հանգեցնում է ատամների ոսկրափուտի, իսկ 1,0-1,5 մգ/լ և ավելի կոնցենտրացիայի դեպքում առաջանում է ֆլյուորոզ (ատամների բծավորություն): Կալցիումի, մագնեզիումի և երկաթի ածխաթթվական և ծծմբաթթվական աղերի պարունակությունը պայմանավորում է Ջ-ի կոշտությունը: Նշված նյութերի ոչ մեծ քանակության դեպքում Ջ. համարվում է փափուկ, իսկ շատի դեպքում՝ կոշտ: Կոշտ Ջ-ում վատ են եփվում բանջարեղենն ու միսը, քանի որ կալցիումի աղերը սննդամթերքի սպիտակուցների հետ առաջացնում են անլուծելի միացություններ: Այդ դեպքում սնունդը ևս վատ է յուրացվում օրգանիզմի կողմից: Թեյը կոշտ Ջ-ում վատ է թրմվում, և համային արժեքը նվազում է: Շատ կոշտ Ջ-ով լվացվելն անդուր է, իսկ սպիտակեղենը լվանալիս մեծանում է օճառի ծախսը: Խմելու և տնտ. նպատակների համար կոշտ Ջ. օգտագործելիս այն ենթարկում են հատուկ մշակման (փափկացման), իսկ տնային պայմաններում՝ եռացնում են: Մեծ քանակությամբ երկաթի պարունակության դեպքում փոխվում է Ջ-ի գույնը (ժանգագույն), զգացվում է մետաղ. համ, եռացնելիս կաթսայի վրա գոյանում է գորշ կարմրավուն նստվածք (դիրտ):
Եթե խմելու Ջ-ի մեջ ընկնում են վարակիչ հիվանդությունների (խոլերա, որովայնային տիֆ, դիզենտերիա ևն) հարուցիչներ, ապա դրանք կարող են տարածվել: Աղիքային վարակի հարուցիչներն իրենց կենսունակությունը Ջ-ում պահպանում են երկար ժամանակ: Օրինակ՝ որովայնային տիֆի ցուպիկը գետի ջրում կարող է պահպանվել մինչև 183, դիզենտերիայինը՝ 92 օր: Խմելու համար Ջ-ի պիտանիության ցուցանիշը որոշվում է մանրէային թվով՝ 1 օր 37°C ջերմաստիճանում պահված ջրի 1 մլ-ում առկա բակտերիաների ընդհանուր թվով կամ աղիքային ցուպիկների պարունակությամբ: Վերջիններիս կոնցենտրացիան արտահայտվում է 2 ցուցանիշով՝ կոլիտիտրով (Ջ-ի նվազագույն քանակը, որտեղ հայտնաբերվում է 1 աղիքային ցուպիկ) և կոլի-ցուցիչով (1 լ Ջ-ում առկա աղիքային ցուպիկների քանակը):
Կոլի-ցուցիչը= 1/կոլի-տիտր
Ջ-ի որակը որոշելիս կարևոր նշանակություն ունեն նաև զգայաորոշման հատկությունները (որոնք ընկալվում են զգայարաններով), դրանք են ջերմաստիճանը, թափանցիկությունը, գույնը, հոտը, համը, կոշտությունը: Խմելու Ջ. պետք է համապատասխանի հաստատված հիգիենային չափանիշներին: Այն պետք է ունենա ընդհանուր կոշտություն ոչ ավելի 14 մգ %-ից, թույլատրելի է կապարի պարունակությունը՝ 0,1 մգ/լ, արսենինը՝ 0,05 մգ/լ, պղնձինը՝ 1 մգ/լ, ցինկինը՝ 5 մգ/լ, երկաթինը՝ 0,3 մգ/լ, քլորինը՝ 0,3-0,5 մգ/լ, կոլի-տիտրը՝ ոչ պակաս 300, կոլի-ցուցիչը՝ ոչ ավելի 3-ից, մանրէային թիվը՝ ոչ ավելի 100-ից: Խմելու Ջ-ի որակի հսկողությունն իրականացնում են հիգիենային և հակահամաճարակաբան. կայանները: Ջ. ունի նաև առողջարար, գեղագիտ. և մարզ. արժեք: Տարածքի ջրառատությունը դրական է ազդում կլիմայական պայմանների վրա: Ջ-ի պակասը կարող է արգելակել տնտ. և տեխ. առաջընթացը, քանի որ Ջ-ի նկատմամբ գյուղատնտեսության և արդ-յան պահանջները շատ մեծ են: Օրինակ՝ 1 հա ցանքատարածության արհեստ. ոռոգման համար տարեկան անհրաժեշտ է մոտ 2000 մ3, 1 տ ցորենի աճեցման համար՝ 1000 մ3, 1 տ բրնձի համար՝ 4000 մ3 Ջ.:
Տես նաև Ջրամատակարարում, Խմելու ջրի վարակազերծում, Ջրամբարների սանիտարական պահպանություն:
