կարևոր նշանակություն ունի նյութափոխանակության, առանձնապես սպիտակուցների յուրացման, շարակցական հյուսվածքի բնականոն վիճակի ապահովման, հյուսվածքների վերականգնման համար: Վիտամին C-ի անբավարարության դեպքում բարձրանում է արյունատար անոթների թափանցելիությունը, խախտվում է աճառային ու ոսկրային հյուսվածքների կառուցվածքը, և առաջանում է լնդախտ (տես Վիտամինային անբավարարություն): Մարդու օրգանիզմում ասկորբինաթթու չի առաջանում, այն ստացվում է սննդի հետ: Վիտամին C պարունակվում է բանջարեղենում, մրգերում, հատապտուղներում, հատկապես՝ կարտոֆիլում, կանաչ սոխի, լոլիկի, տաքդեղի մեջ, ինչպես նաև սև հաղարջում, մորիում, թրթնջուկում, կիտրոնում, նարինջում ևն: Հատկապես շատ է մասուրում, որի չոր պտուղների 100 գ-ում կա մինչև 1500 մգ վիտամին C: Ուստի ձմռանը և գարնանը շատ օգտակար է մասուրն օգտագործել որպես վիտամին C-ի աղբյուր, որի 10-12 ժ թրմած եփուկում (1 ճաշի գդալ մասուրը՝ 200 մլ եռացրած ջրում) պարունակվում է վիտամինի օրական անհրաժեշտ չափաքանակը: Ասկորբինաթթուն ստացվում է նաև սինթետիկ եղանակով: Թողարկվում է փոշու, հաբերի ձևով (նաև խաղողաշաքարի հետ):
Սննդամթերքում վիտամին C-ի պարունակության վրա ազդում են դրանց պահպանման եղանակը, տևողությունը և խոհարար. մշակումը: Վիտամին C-ն արագ քայքայվում է մաքրած բանջարեղենում: Խնձորը պահելուց 3 ամիս անց կորչում է վիտամին C-ի 16 %-ը, 6-ամիս հետո՝ 25 %-ը: Կարտոֆիլը մաքրելիս կորչում է վիտամին C-ի 16-22 %-ը: Բանջարեղենը տաք ջրում եփելիս վիտամին C-ն գրեթե լրիվ պահպանվում է, սառը ջրում՝ 25-35 %-ը կորչում է: Առանձնապես շատ է քայքայվում (մոտ 30 %-ը) բանջարեղենի ապուրները տաքացնելիս: Լավ է պահպանվում թթու միջավայրում, մետաղների ազդցությունից քայքայվում է: Պղնձի, կապարի, ցինկի և այլ մետաղների նույնիսկ փոքր քանակը (որն անցնում է կաթսայից) քայքայում է ասկորբինաթթուն: Ուստի ավելի հարմար է կերակուրը եփել ալյումինե, արծնապատ կամ չժանգոտվող մետաղե կաթսաներում:
B խմբի Վ.: Մարդու համար գործն. նշանակություն ունեն հետևյալ Վ.՝ B1 (թիամին), B2 (ռիբոֆլավին), B3 կամ PP (նիկո
նշանակություն ունի ածխաջրերի փոխանակության գործընթացներում: Բացակայության դեպքում առաջանում է բազմանյարդաբորբ: Օրգանիզմը թիամին ստանում է սննդի հետ, իսկ որոշ քանակություն գոյանում է աղիքների միկրոօրգանիզմների կողմից, սակայն դա չի բավարարում ֆիզիոլոգ. պահանջը:
Վիտամին B1-ի անբավարարությունից թուլանում է աղիքների գալարակծկանքը, առաջանում է փորկապություն, մկանային թուլություն, նվազում ֆիզ. և հոգեկան աշխատունակությունը: Բացակայության կամ աննշան պակասի դեպքում առաջանում է նյարդային համակարգի ծանր հիվանդություն՝ բերի-բերի (տես Վիտամինային անբավարարություն): Սննդի հետ նույնիսկ բավարար քանակով թիամին ստանալիս վիտամինային անբավարարություն է առաջանում քրոնիկ. ալկոհոլամոլությամբ, շաքարախտով, ստամոքսաղիքային համակարգի հիվանդություններով տառապող անձանց օրգանիզմում: Որոշ դեղանյութեր (օրինակ՝ հակաբիոտիկները) քայքայում են և նվազեցնում թիամինի ակտիվությունը: Վիտամին B1 պարունակվում է խմորասնկերում (հատկապես՝ գարեջրի), հացի կվասում, հացահատիկային և ընդավոր բույսերում, հիմնականում ցորենի սաղմում և թեփում (բարձր որակի ալյուր ստանալիս թեփը հեռացվում է, որից թիամինի պարունակությունը փոքրանում է): Վիտամին B1-ով հարուստ են նաև սոյան, հնդկացորենը, եգիպտացորենը, կենդ. ծագման մթերքներից՝ լյարդը, խոզի ոչ յուղոտ միսը, երիկամները, սիրտը: Մթերքի ջերմային մշակումից թիամինը քիչ է քայքայվում: Չոր մթերքները պահելիս թիամինի պարունակությունը չի փոխվում:
Ռիբոֆլավինը (վիտամին B2) մասնակցում է աճման, ածխաջրերի, ճարպերի, սպիտակուցների փոխանակությանը: Կարգավորում է կենտր. նյարդային համակարգի գործունեությունը, ներգործում աչքում տեղի ունեցող փոխանակության վրա, ապահովում է լուսային և գունային տեսողությունը: Օրգանիզմը վիտամին B2 ստանում է սննդի հետ: Անբավարարության դեպքում առաջանում են շրթունքների չորություն, ճաքեր, բերանի անկյուններում՝ ուտիչ (տես Կանդիդոզ), մազերը թափվում են, կարող են առաջանալ շաղկապենաբորբ և կոպաբորբ: Վիտամին B2 պարունակում են ձուն, պանիրը, կաթը, միսը, ոսպը, սոյան, կանաչ ոլոռը, խմո
Ռիբոֆլավինը շատ զգայուն է անդրամանուշակագույն ճառագայթների նկատմամբ, ուստի դրա պատրաստուկները և սննդամթերքը պետք է պահել արևի ճառագայթներից պաշտպանված տեղում: Խոհարար. մշակման հետևանքով B2-ի փոքր քանակություն է կորչում: Մթերքները չորացնելիս, մանրէազերծելիս, բանջարեղենը և միսը եփելիս կորչում է վիտամինի մոտ 20 %-ը:
Նիկոտինաթթուն (վիտամին PP կամ B3, նիացին) մասնակցում է բջջային շնչառության ռեակցիաներին, սպիտակուցային փոխանակությանը, բարձրացնում է օրգանիզմում բուս. սպիտակուցների օգտագործումը, կանոնավորում ստամոքսի հյութազատիչ և շարժող. ֆունկցիաները, լյարդի գործունեությունը, բարելավում է ենթաստամոքսային գեղձի հյութազատությունն ու բաղադրությունը:
Նիկոտինաթթվի, ինչպես նաև սպիտակուցների անբավարարությունը հանգեցնում է պելագրայի (քրոնիկ. հիվանդություն) առաջացմանը: Վիտամին B3-ը կիրառվում է (պարտադիր բժշկի խորհրդով) նշված և շատ այլ հիվանդությունների բուժման ու կանխարգելման համար: Մեծ չափաքանակներն առաջացնում են տհաճ, բայց օրգանիզմի համար ոչ վնասակար երևույթներ: Վիտամինի ընդունումից մի քանի ր հետո նկատվում է դեմքի մաշկի ուժեղ կարմրություն, ջերմության զգացում, որը տարածվում է մարմնի այլ հատվածների վրա և կարող է ուղեկցվել մաշկի ջերմաստիճանի իրական բարձրացումով: Նիկոտինաթթվի հիմն. աղբյուր են ընտանի թռչունների և տավարի միսը, լյարդը, երիկամները, խմորասնկերը, բրնձի թեփը, ցորենի սաղմերը: Եգիպտացորենում և հացահատիկային բույսերում գտնվում է կապված և օրգանիզմի համար ոչ յուրացվելի ձևով:
Պահելիս և խոհարար. մշակման ենթարկելիս նիկոտինաթթուն շատ կայուն է: Բարձր ջերմաստիճանը, եփելը, տապակելը գրեթե չեն ազդում մթերքներում եղած պարունակության վրա: Կայուն է նաև լույսի, օդի, ալկալիների ներգործության նկատմամբ: Անբավարարության կանխարգելման նպատակով սնունդը պետք է լինի բազմազան:
Պանտոտենաթթուն (վիտամին B5) կարևոր նշանակություն ունի նյութափոխանակության գործընթացներում: Կանոնավորում է նյարդային համակարգի գործունեությունը, մակերիկամների և վահանագեղձի
